بر خدا منت می گذاری؟!
یكی از دگرگونیهای ارزشی كه در آخر الزمان به وقوع می‌پیوندد این است كه مردم به سبب دینداری خود بر خداوند منّت می‌گذارند. در حالی كه خداوند به علت این كه آدمی را از گمراهیها نجات می‌دهد و به نور ایمان هدایت میكند بر انسان منت نهاده است.
خداوند در قرآن در خطاب به عده‌ای كه به سبب اسلام آوردنشان بر پیامبر منت می‌گذارند می‌فرماید: بگو بر من منّت مگذارید بلكه این خداست كه با هدایت كردن شما به ایمان، بر شما منّت میگذارد 1.
پروردگاری كه بر خود رحمت را واجب كرد2 و برترین مخلوقاتش را برای هدایت بشر فرستاد، در مقام رحمت و لطف، انسان را به مسیر سعادت ابدی هدایت می‌فرماید. درک صحیح این واقعیت، باعث می‌شود كه انسان دیندار، همواره خود را ممنون خداوند بداند و شكرگزار او باشد. این همان ارزشی است كه خداوند و پیامبر صلی الله علیه و آله بر آن تأكید داشتهاند. حضرت علی علیه السلام در نهج‌البلاغه از قول پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله چنین می‌فرماید:
یا عَلِی، إِنَّ الْقَوْمَ سَیفْتَنُونَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ یمُنُّونَ بِدِینِهِمْ عَلَى رَبِّهِمْ وَ یتَمَنَّوْنَ رَحْمَتَهُ وَ یأْمَنُونَ سَطْوَتَه 3.
دین، مایه خشوع و فروتنی است و خداوند مۆمنان را به صفت خشوع ستوده است. 4 و این خود از جمله برترین ارزش‌های دینی است.
اما اگر دین، باعث فخرفروشی و خودبرتربینی در شخص به ظاهر دیندار شود، آنگاه نه تنها دین كمكی برای وصول به سعادت نمی‌كند، بلكه خود سبب دوری از كمال شایسته می‌شود. این آسیب، همان ارزش دگرگون شده است و پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله آن را از اوصاف مردم آخر الزمان می‌داند.
مولای متقیان علی علیه السلام نیز در ضمن بیان ویژگی‌های آینده مسخ‌شده می‌فرماید:
وَ الْعِبَادَةَ اسْتِطَالَةً عَلَى النَّاس 5.
در آن هنگام، عابد به پشتوانه عبادت، خود را از دیگران برتر می‌داند در حالی كه كثرت عبادت، موجب كثرت تواضع می‌شود به نحوی كه شخص تمامی‌مردم را از خویش بهتر می‌پندارد و عبادت خود را ناقص 6.
اگر به دقت پیرامون خویش را بنگریم نمونههای متعددی را می‌یابیم كه مصادیق سخن حضرت علی علیه السلام هستند. در جامعهای دینی، دینداران باید در تمامی ابعاد، الگو و نمونه باشند. درک شرایط و مقتضیات اجتماع و شیوه صحیح برخورد با آن‌ها از جمله وظایف دیندار واقعی است. این وظایف در روایتی كه از امام صادق علیه السلام نقل شده به تفصیل بیان گردیده است 7.
در زمان حاضر بسیار، متعبدان به ظاهر و دیندارانی را می‌بینیم كه دیگر افراد جامعه را به دیده تحقیر می‌نگرند و آن‌ها را به استناد این كه مانند آن‌ها نیستند از رحمت الهی دور می‌انگارند. این دیدگاه در تمامی‌شئون زندگی، آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بدون شک، افراط و تفریط، سرزنش و تحقیر و دفع و طرد، هر كدام مانعی برای اشاعه و ترویج حقیقت دین هستند. اگر در مقام ریشه‌یابی این موانع برآییم، علت را در خودبرتربینی دینی و
خلاصه كردن دین به عبادات ظاهری می‌یابیم. به همین جهت امام علی علیه السلام خودبینی و فخرفروشی را آفت «لُبْ» (كه همان عقل خالص است) معرفی می‌نماید 8.
پی نوشت ها:
1.حجرات / 17
2.انعام / 12
3.نهج البلاغه، خطبه 156
4.آل عمران / 199؛ مۆمنون / 3
5.نهج البلاغه، حكمت 102
6.ترجمه و شرح نهج البلاغه، زمانی، ج4، ص89
7.تحف العقول عن آل الرسول، ص488
8.شرح غرر الحکم و درر الکلم، ج7، ص2321
بخش نهج البلاعه تبیان
منبع: دگرگونی ارزشها در آخر الزمان از دیدگاه « نهج البلاغه »؛ میثم کهن ترابی
