تبیان، دستیار زندگی
یكی از پرسش‌های مهم، برای بسیاری از افراد این است كه آیا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ازدواج كردند و فرزندانی دارند؟ جواب این پرسش درد كسی را دوا نمی‌كند، اما از نظر كنجكاوی‌های معمول دوران نوجوانی، برای خیلی از افراد مهم است
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا امام زمان(عج) ازدواج کرده‌اند؟!

امام زمان

یكی از پرسش های مهم و البته جذاب، برای بسیاری از افراد این است كه آیا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ازدواج كردند و فرزندانی دارند یا خیر؟

جواب این پرسش نتیجه خاصی ندارد و درد كسی را دوا نمی كند ، اما از نظر كنجكاوی های معمول دوران نوجوانی، برای خیلی از افراد مهم است و دوست دارند بدانند آیا از نظر دینی دلیلی وجود دارد كه ثابت كند امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) ازدواج كردند یا خیر و اگر ازدواج كردند ، خانواده ایشان كجا زندگی می كنند و آیا آن ها هم عمری طولانی دارند؟

در این جا, سه احتمال وجود دارد:

.1 اساساً حضرت مهدى(علیه السلام) ازدواج نكرده است.

2. ازدواج انجام گرفته, ولى اولاد ندارد.

3. ازدواج كرده و داراى فرزندانى نیز هست.

اگراحتمال اول را بپذیریم لازمه اش این است كه امام معصوم(علیه السلام) یكى از سنّت هاى مهم اسلامى را ترك كرده باشد واین با شان امام سازگار نیست. اما از طرفى دیگر چون مسائله غیبت, اهمّ است و ازدواج مهم, ترك ازدواج, با توجه به آن امر مهم تر, اشكالى را ایجاد نمى كند و گاهى براى مصلحت بالاتر, لازم و واجب نیز هست.

اما احتمال دوّم كه اصل ازدواج را بپذیریم بدون داشتن اولاد, جمع مى كند بین انجام سنت اسلامى و عدم انتشار مكان و موقعیت حضرت. اما باز این اشكال باقى است كه اگر قرار باشد, آن حضرت شخصى را به عنوان همسر برگزیند, یا باید بگوییم كه عمر او نیز مانند عمر حضرت طولانى است كه بر این امر دلیلى نداریم, یا این كه بگوییم مدتى با حضرت زندگى كرده و از دنیا رفته است كه در این صورت, حضرت به سنت حسنه ازدواج عمل كرده و پس از آن, تنها و بدون زن و فرزند زندگى را ادامه مى دهد.

در روایت نیامده است كه الآن امام زمان(عج) داراى زن و فرزند است و از این جهت, اجمال دارد. شاید به فرزندانى كه بعداً در آستانه ظهور و یا بعد از آن به دنیا خواهند آمد اشاره داشته باشد

احتمال سوم آن است كه آن حضرت ازدواج كرده و داراى اولاد نیز هست و اولاد آن حضرت نیز فرزندانى دارند و...

این مسئله افزون بر آن كه دلیل محكمى ندارد, اشكال اساسى آن این است كه این همه اولاد و اعقاب, بالاخره روزى در جست و جوى اصل خویش مى افتند و همین كنجكاوى و جست و جو, مسئله را به جایى باریك مى كشاند كه با فلسفه غیبت حضرت, نمى سازد.

البته برخى خواسته اند از روایات و بعضى از ادعیه, بر این احتمال اقامه دلیل كنند كه اشاره اى به ادله آنان مى كنیم:

1 ) مفضل بن عمر گوید از امام باقر(علیه السلام) شنیدم كه فرمود:

(ان لصاحب هذا الامر غیبتین احدهما تطول حتى یقول بعضهم مات ویقول بعضهم قتل ویقول بعضهم ذهب حتى لایبقى على امره من اصحابه الانفر یسیر ولایطلع على موضعه احد من ولده ولاغیره الاالمولى الذع یلى امره).(1)

صاحب الزمان(عج) را دو غیبت است: یكى از آن دو, به اندازه اى طولانى شود كه بعضى گویند آن حضرت از دنیا رفته و برخى گویند كشته شده است و بعضى نیز بر این باور باشند كه جز اندكى از یاران بر امامت وى ماندگار نماندند و كسى هم از مكان و جایگاه زندگى آن حضرت, آگاه نیست نه از فرزندان و نه دیگرى, جز آن كسى كه امور وى را پى مى گیرد.

استدلال براى اثبات زن و فرزند براى حضرت, به جمله اخیر روایت است: (ولا یطلع على موضعه احد من ولده...) اما این استدلال از چند جهت اشكال دارد:

الف. این روایت را نعمانى در كتاب غیبت خود, نقل كرده و به جاى كلمه (ولد) كلمه (ولى) آورده است, به این شكل: (ولا یطلع على موضعه احد من ولى ولاغیره)(2) بنابراین, اعتمادى بر آن روایت, با توجه به این نقل نیست. دست كم, با وجود این احتمال, استدلال تمام نیست.

ب. در روایت نیامده است كه الآن امام زمان(عج) داراى زن و فرزند است و از این جهت, اجمال دارد. شاید به فرزندانى كه بعداً در آستانه ظهور و یا بعد از آن به دنیا خواهند آمد اشاره داشته باشد.

ج. شاید از باب مبالغه در خفاء باشد. یعنى اگر بر فرض آن حضرت اولاد هم مى داشت, از جایگاه و سرّ غیبت او, آگاه نمى شدند(3). با این احتمال نیز, استدلال به روایت براى اثبات اولاد براى امام زمان(عج), ناتمام است.

2. دلیل دیگر بر اثبات فرزند براى حضرت, روایتى است كه ابن طاووس از امام رضا(علیه السلام) نقل كرده است:

اللهم اعطه فى نفسه واهله وولده وذریّته وجمیع رعیّته ما تقرّ به عینه وتسرّ به نفسه...(4)

الها! مایه چشم روشنى و خوشحالى امام زمان(عج) را در او وخانواده و فرزندان و ذریّه و تمام پیروانش فراهم فرما.

به این روایت هم نمى توان استدلال كرد, چون:

امام زمان

الف. از جهت سند قابل اعتماد نیست.

ب. به زمان ولادت فرزندان اشاره ندارد كه پیش از ظهور است یا بعد از آن. از این جهت مجمل است.

3. روایت دیگرى نیز ابن طاووس از امام رضا(علیه السلام) نقل كرده است كه فرمود:

اللهم صل على ولاة عهده والائئمة من ولده (5)

این روایت, بنا بر تصریح ابن طاووس, متن دیگرى دارد به این شكل:

اللهم صل على ولاة عهده والائمة من بعده)(6)

بنابراین, روشن نیست كه مقصود فرزندان بعد از او مراد است, یا امامان پس از او. علاوه بر این كه این دو روایت مربوط به بعد از ظهور حضرت است نه پیش از آن.

4. امام صادق مى فرماید:

كائنى ارى نزول القائم فى مسجد السهله باهله وعیاله.(7)

این روایت نیز گذشته از ضعف سند, دلالتى بر اثبات فرزند براى امام زمان(عج) پیش از ظهور ندارد. بنابراین, این گونه از روایات كه بدان اشارت كردیم, در حدى نیستند كه وجود زن و فرزند را براى امام زمان(عج) پیش از ظهور اثبات كنند. از سوى دیگر, روایاتى داریم كه با صراحت, وجود فرزند را از آن حضرت نفى مى كند از آن جمله: مسعودى نقل مى كند: على بن حمزه, ابن سراج و ابن ابى سعید مكارى بر امام رضا(علیه السلام) وارد شدند, على بن حمزه به حضرت عرض كرد: از پدرانت نقل كرده ایم كه هیچ امامى از دنیا نمى رود, تا فرزندش را ببیند؟

برخى خواسته اند با تمسك به داستان (جزیره خضراء) بگویند كه امام عصر(علیه السلام), فرزندانى دارد و بر آن جزیره, زیر نظر وى, جامعه نمونه و تمام اعیار اسلامى را تشكیل داده اند. لكن با بررسیهاى گسترده اى كه انجام گرفته, جزیره خضراء, افسانه اى بیش نیست و هیچ واقعیت ندارد

امام رضا فرمود:

آیا در این حدیث, روایت كرده اید: مگر قائم(8)

برخى خواسته اند با تمسك به داستان (جزیره خضراء) بگویند كه امام عصر(علیه السلام), فرزندانى دارد و بر آن جزیره, زیر نظر وى, جامعه نمونه و تمام اعیار اسلامى را تشكیل داده اند(9)

لكن با بررسیهاى گسترده اى كه انجام گرفته, جزیره خضراء, افسانه اى بیش نیست و هیچ واقعیت ندارد. (10)

علامه مجلسى این داستان را جداگانه در نوادر بحار نقل كرده و مى نویسد:

چون در كتابهاى معتبر بر آن دست نیافتم, آن را در فصلى جداگانه آوردم (11)

شیخ آقا بزرگ تهرانى این داستان را داستانى تخیلى و رمانتیك شمرده است.(12)

افزون بر این, داستان به گونه اى است كه نمى توان آن را پذیرفت:

تناقضات فراوان, سخنان بى اساس و... در سلسله سند آن, افراد ناشناخته اى وجود دارند كه نمى توان بر آنان اعتماد كرد(13). بنابراین, از این راه نمى توان زن و اولادى براى حضرت مهدى(عج) ثابت كرد.

پی نوشت ها:

(1) كتاب الغیبة , شیخ طوسى 162

(2) كتاب الغیبة  نعمانى 172/.

(3) تاریخ الغیبة الكبرى  محمد صدر/ ج65/2, مكتبة الائم امیرالمۆمنین(ع) العامة, اصفهان.

(6-4) جمال الاسبوع  ابن طاووس 510/, به نقل از (دراسة فى علامات الظهور والجزیرة الخضراء), سید جعفر مرتضى

عاملى/260 نمونه.

(7) بحار الانوار ج317/52.

(8) اثبات الوصیّة, مسعودى 221/.

(9) نجم الثاقب یا زندگى مهدى موعود , محدث نورى, /252 ـ 260, جعفریو مشهد.

(10) دراسة فى علامات الظهور و الجزیرة الخضراء سید جعفر مرتضى عاملى/ 263.

(11) بحار الانوار), ج52, 159.

(12) الذریعة الى تصانیف الشیعة شیخ آقا بزرگ تهرانى ج;108/5 دارالائضواء, بیروت (طبقات اعلام الشیعه), شیخ آقا بزرگ تهرانى, قرن هشتم 145/.

(13) دراسة فى علامات الظهور و الجزیرة الخضراء  استاد جعفر مرتضى عاملى.

فاطمه زین الدینی 

بخش مهدویت تبیان


منابع:

کتاب چشم به راه مهدی

نشریه انتظار نوجوان شماره 62

سایت راسخون

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.