روابط عمومی؛ 62 سال انتظار برای حرکت !!!

پدر سالاران روابط عمومی باید از دادن هدیه به خبرنگاران خودداری کرده و یک کار بسیار مهم دیگری که باید انجام بدهند این است که واقعا عمل نیک، یعنی فعالیت مثبت سازمان خود را تبلیغ کنند و از دادن رپرتاژاگهی های بی حاصل به روزنامه ها و نشریات خودداری کنند .

پایگاه و جایگاه روابط عمومی مثل بسیاری از علوم و فنون جدید در غرب است و این بار مثل دیگر دانش  ها نظیر مدیریت فناوری ارتباطات مهندسی ژنتیک و ... در آمریکا ... پایه گذاران روابط عمومی در آمریکا در آغاز قرن بیستم روزنامه نگاران بودند زیرا به تعبیری روزنامه های انتقادی در اوایل قرن گذشته در آمریکا به شدت حالت تهاجمی و انتقادی نسبت به عملکرد سازمان ها، شرکت ها، کارخانه های بزرگ و کارتل ها و تراست های اقتصادی داشتند. در قبل از جنگ جهانی اول به ویژه در آمریکا ارتباط روزنامه نگاران با سازمان ها به ویژه مراکز دولتی بسیار مخدوش بود .

روزنامه نگاران و منتقدانی که در میان آن ها نویسندگان نام آوری همچون جک لندن و اپتون سینکلر وجود داشتند که اولی با انتشار کتاب پاشنه آهنین شالوده نظام سرمایه داری غرب را زیر سوال برده بود و دومی با نوشتن کتابی به نام جنگل در حقیقت اعتباری برای نظام سرمایه داری در حال شکل گیری و گسترش را در آمریکا از بین برده بود و روزنامه ها و نشریات را ابزاری برای مقابله همه جانبه با سیستم سرمایه داری نوین در آمریکا به کار گرفته بودند .

در این میان سازمان ها، کارخانه و مراکز خصوصی و دولتی تازه شکل گرفته در برابر تهاجم انتقادی مطبوعات عملا در حالت خلع سلاح بودند که واقعه و یا سانحه شرکت راه آهن در آمریکا پیش آمد که طی تصادفی مرگبار تعداد زیادی ازسرنشینان یک قطار در یکی از ایالت های آمریکا کشته شدند و روزنامه نگاران به شدت حملات انتقادی خود را متوجه این شرکت و سازمان های دیگر کردند. در این میان راکفلر که سرمایه دار معروفی در آمریکا بود در صدد این بود به گونه ای پاسخ مستدل و منطقی به روزنامه نگاران بدهد و ...

در این میان روزنامه نگاری به نام ایوی - لی که بعدها نام نیک خود را در روزنامه نگاری از دست داد ! و البته در روابط عمومی هم نام چندان معتبری نیست به استخدام  یک سازمان دولتی درآمد و برای اولین بار نهاد روابط عمومی را در یک سازمان پی ریزی کرد و به همه سرمایه داران معروف از جمله راکفلر گوشزد کرد که برای این که مورد تهاجم روزنامه نگاران قرار نگیرند اولین کاری که باید بکنند این است که به جامعه پاسخ بدهند ...

در این زمان بود که برای نخستین بار اصول اولیه روابط عمومی پایه ریزی شد این اصول هنوز هم در دانشکده های روابط عمومی دنیا به عنوان پایه اولیه روابط عمومی تدریس می شود این اصول بر دو کلمه متکی است این دوکلمه بسیار پر معنا و قابل توجه است اول عمل نیک و دیگر تبلیغ دامنه دار ...

پایه گذاران علم روابط عمومی در همان آغاز تعاریف مشخصی برای روابط عمومی ارایه کردند اما دقیق ترین تعریف در سال 1976 از سوی رکس هارلو عرضه شده است که از میان 176 تعریف روابط عمومی را این گونه تعریف کرده است : روابط عمومی نوعی عملکرد مدیریتی خاص است که به ایجاد و حفظ خطوط دوطرفه ارتباطی درک پذیرش و همکاری بین یک سازمان و ارباب رجوع آن کمک می کند. این تعریف شامل اداره مشکلات است به مدیریت جهت اطلاع از افکار عمومی، کمک می کند مسئولیت مدیریت برای خدمت به منافع عمومی را تعریف کند . به مدیریت کمک می کند که از تغییرات اطلاع داشته باشد و آن ها را به کار گیرد و به عنوان یک نظام هشدار زودرس برای کمک به پیش بینی روندها عمل می کند و از تکنیک های اخلاقی و تحقیقاتی ارتباطات به عنوان ابزار اصلی خود استفاده می کند .

درحقیقت روابط عمومی که به وجود آمد تا ارتباط بین سازمان ها و مطبوعات را سر و سامان بدهد و بعدها خود به عنوان یکی از رشته های زیر بنایی علوم ارتباطات نه در آمریکا بلکه در جهان مطرح شد .

از آغاز ، روابط عمومی برای این که ارتباط مناسبی را با مطبوعات و رسانه ها برقرار کند چند اصل را مورد توجه قرار داد :

الف - صداقت وشفافیت در خبررسانی و اطلاع رسانی را رعایت کنند

ب - صریح و با راستگویی اطلاعات را در اختیار رسانه ها قرار دهند

ج- درهای سازمان ها را باز کنند و پاسخگوی مردم و جامعه باشند

تز درهای سازمان ها را بگشایید تز بسیار کامل واساسی بود که می توانست در توجیه هر چه بیشتر فعالیت سازمان ها بسیار موثر باشد .

این حرکت روابط عمومی در آغاز کار و پس از آن با گذشت حدود 100 سال از فعالیت آن در جامعه امریکا موجب شد که مطبوعات و کل رسانه ها به شکل کامل وبنیادی به عنوان همکاران ارتباطاتی و رسانه ای در کنار یکدیگر قرار بگیرند و حتی در موارد بسیار زیادی روابط عمومی ها از روزنامه نگاران پیشی گرفتند و هیچ حرف نگفته ای را برای مردم و جامعه نداشتند ...

متاسفانه این روند در کشور ایران به هیچ وجه دنبال نشد در حدود سال های 1330 یا 31 بود که برای اولین بار نخستین نهاد روابط عمومی در ایران و در شرکت ملی نفت به وسیله انگلیسی ها پایه ریزی شد که از همان آغاز حرکتی لاک پشت وار را در فضای اطلاع رسانی کشور آغاز کرد و از همان ابتدا مانع و رادع اساسی برای فعالیت مطبوعاتی و خبرگیری و انجام مصاحبه از سوی خبرنگاران شد . دلیل اصلی این مساله استبداد حاکم در رژیم گذشته بود که عملا فضا را برای فعالیت مطبوعات سد می کرد ونقش واقعی روابط عمومی ها را مختل می کرد ...

اما بعد از پیروزی انقلاب انتظار این بود که روابط عمومی ها جایگاه علمی و سازمانی خود را در هر سازمان شرکت نهاد دولتی و یا خصوصی به خوبی بشناسند و بر اساس شناخت دقیق ان عمل کنند اما این گونه نشد ...

دلایل این مساله را می توان به شرح زیر عنوان کرد :

الف - به حاشیه رانده شدن نهاد روابط عمومی در سازمان ها و وزارتخانه ها و دادن نقشی تشریفاتی به آن ها

ب - به کارگیری افراد غیرمتخصص در فعالیت روابط عمومی وگماردن مدیران اغلب غیر وارد به این کار

ج- عدم شناخت مدیران عالی نسبت به فعالیت روابط عمومی و عدم تلاش مدیران روابط عمومی برای توجیه مدیران عالی در زمینه نقش سازنده روابط عمومی

د- بسته بودن فضای کار مطبوعاتی و عدم آزادی کامل برای فعالیت روزنامه نگاران

در کنار آن ها به نکات دیگری از جمله تعطیل شدن رشته روابط عمومی - به شکل رشته جدا از علوم ارتباطات در دانشکده ها بی توجهی به گسترش فضای علمی در این ارتباط و ... باید اشاره کرد .

برای تصحیح ارتباط بین رسانه ها و روابط عمومی ها؛

اولا؛ روابط عمومی ها باید از نقش پدر سالاری بر روزنامه ها و مطبوعات اجتناب کنند

ثانیا؛ باید بر طبق دستورات علمی به باز گشایی سازمان های خود در برابر افکار عمومی اقدام کرده و به جای برگزاری نشست های تشریفاتی خبری به خود خبرنگاران امکان مانور خبری را بدهند. پدر سالاران روابط عمومی باید از دادن هدیه به خبرنگاران خودداری کرده و یک کار بسیار مهم دیگری که باید انجام بدهند این است که واقعا عمل نیک، یعنی فعالیت مثبت سازمان خود را تبلیغ کنند و از دادن رپرتاژاگهی های بی حاصل به روزنامه ها و نشریات خودداری کنند . هرگز روابط عمومی ها آگهی را در قالب خبر به خبر نگاران ندهند و خبرنگاران نیز سعی کنند که با اطلاعات دقیق و صحیح به سراغ حوزه های خبری خود بروند .

در این مورد بسیار گفتنی مانده است . به پایان آمد این دفتر حکایت همچنان باقی

مینو بدیعی- کاوشگران روابط عمومی

تنظیم: هومن بهلولی