قمر بنی هاشم(ع) به روایت آه

نویسنده در کتاب «ماه به روایت آه» که در مجموعه متون فاخر انتشارات نیستان منتشر شده، کوشیده تا از زبان دوازده راوی، ناگفته هایی از قبل و بعد از شهادت پرچمدار کربلا را با امانتداری، پایبندی به مستندات تاریخی و روایی و پرهیز از اغراق، روایت کند. زرویی در نگارش این دوازده روایت، با تکیه بر منابع دست اول تاریخی و مطالعه و فیش برداری از قریب شصت کتاب، ضمن رعایت ایجاز ، پرهیز از اطناب و نگاه احساسی، متنی خواندنی و قابل اعتماد و استناد فراهم آورده است؛ متنی که در عین سادگی ساختار ادبی محکم و قابل تاملی دارد. به جز یک راوی (زید بازرگان) تمام راویان کتاب (مسلم بن عقیل، فاطمه کلابیه، حضرت زینب(س)، امام حسین علیه السلام، ام کلثوم، لبابه، عبدالله بن ابی محلّ ، کزمان، شبث بن ربعی، سرجون و عبیدالله بن عباس) شخصیتهای واقعی هستند.

این کتاب را از چند منظر می‌توان منحصر به فرد به شمار آورد. نخست اینکه این اثر را به جرأت می‌توان تنها و نخستین اثر داستانی درباره زندگانی حضرت ابوالفضل (ع) دانست که سعی کرده تصویری تازه و بدیع از زندگی ایشان تا پیش از رخداد حادثه کربلا را به تصویر بکشد.

از سوی دیگر این اثر نخستین اثر داستانی از زرویی است که بر خلاف چیره دستی او در طنازی، به زبانی غیر از زبان قند و نمک گونه طنز، نوشته شده است و در معرض دید عموم قرار گرفته است.

«ماه به روایت آه» کتابی با یک روایت خطی و مستقیم به شمار نمی‌آید. بزرگترین هنر زرویی در این کتاب استفاده از تعدد شخصیت‌های تاریخی برای توصیف بخش‌هایی از زندگی حضرت عباس (ع) است که به طبع هر یک از آنها بسته به سن و جنس و زمانی که روایت را بر عهده دارند، خالق نوعی ویژه از روایت برای مخاطبان خود هستند، روایتی که چون از درون دل نویسنده برخواسته بر دل مخاطبانش نیز خوش می‌نشیند.

شخصیت‌هایی مانند مسلم‌ بن عقیل، ام البنین، عبدالله بن ابی محل، کزمان، لبابه، حضرت زینب (س)، زید بازرگان، شبث ابن ربعی، ام کلثوم، امام حسین (ع)، سرجون و عبیدالله بن عباس بن علی از مهمترین افرادی هستند که در این اثر به توصیف فرازهای مختلفی از زندگانی حضرت عباس (ع) ‌پرداخته‌اند و ماجراهای روایت شده توسط آنها حاصل پژوهش زرویی در بیش از شصت منبع تاریخی در مورد زندگانی حضرت عباس (ع) است.

نویسنده در این کتاب تمامی سعی خود را بر این گذاشته تا حساسیتی بر روی ثبت و روایت صرف واقعیت نداشته و از هر نوع غلو پرهیز کند. با این شکل از روایت شاید در اثر خواندن این داستان به ذهن مخاطب اثر تداعی کند که نویسنده نیت خاصی در قصه‌پردازی داشته و به شکلی متفاوت با تمامی دوره‌های گذشته وارد این عرصه شده است، ولی سلامت روایت در کنار سادگی و در عین حال زیبایی و حزن‌انگیزی شاعرانه حاکم بر آن به اندازه‌ای مخاطب را مجذوب خود می‌کند که از چنین حاشیه‌هایی به سرعت فاصله می‌گیرد.

یکی از نکات قابل توجه دیگر این کتاب تصویری تاریخی است که نویسنده در آن از زمان پیدایش بنی‌هاشم تا میانه دوران حکومت بنی‌امیه می‌دهد و از لابه‌لای آن می‌توان به چگونگی روی کار آمدن این سلسله و بروز نشانه‌های انحطاط آن را دید که البته جای تاکید ندارد این سیر تاریخی نه تنها محور داستان نیست بلکه در حاشیه و شاخ و برگ داستان به دیده مخاطب می‌نشیند.

جدای از این لذت درک ابعاد برخی از شخصیت‌های تاریخی حاضر در این متن مانند شبث ابن ربعی و عبیدالله ابن عباس و کشف تاریخ از منظر چنین شخصیت‌هایی و نیز توصیف و شرح جمال و صفات ماه بنی‌هاشم از زبان و بیان آنها نیز از مهمترین نکاتی بوده که زرویی با خلق این اثر مخاطبش را به آن میهمان کرده است.

«ماه به روایت آه» را از منظری دیگر می‌شود اثری وفادار به متن و وام‌گرفته از آن نیز به شمار آورد. اثری که در آن نویسنده هرگز تلاش نکرده تا چیزی را به واقعیت تاریخی موجود در مورد موقعیت و شخصیت‌های داستانی اضافه کند، اما نوع و شیوه بیان آن حقایق تاریخی و نگاه متفاوت نویسنده در استفاده از آن برای روایت داستان، خودش منجر به ایجاد جذابیت در متن شده است.