آشنایی با ستاره‌ها
ستارگان اجرامی هستند آسمانی که دارای منبع انرژی بوده (به سه صورت انرژی گرانشی ، حرارتی و هسته ای) و این انرژی را با تابش خود بصورت امواج الکترومغناطیسی خرج می کند(از امواج رادیویی تا اشعه گاما).
بطور کلی ستارگان دارای مراحل مختلف جنینی ، کودکی و جوانی و پیری هستند. پس از اکتشاف برابری جرم و انرژی توسط انیشتین ، دانشمندان تشخیص دادند، که کلیه ستارگان باید تغییر و تحول یابند. هر ستاره هنگامی که نور (انرژی) پخش می کند، مقداری از ماده خویش را مصرف می کند. ستارگان همیشگی نیستند، روزی به دنیا آمده اند و روزی هم از دنیا خواهند رفت. ستارگان گویهای بزرگی از گاز بسیار گرم هستند که بواسطه نورشان می درخشند.
در سطح دمای آنها هزاران درجه است و در داخل دمایشان بسیار بیشتر است. در این دماها ماده نمی تواند به صورتهای جامد یا مایع وجود داشته باشد. گازهایی که ستارگان را تشکیل می دهند بسیار غلیظتر از گازهایی هستند که معمولا بر سطح زمین وجود دارند. چگالی فوق العاده زیاد آنها در نتیجه فشارهای عظیمی است که در درون آنها وجود دارد. ستارگان در فضا حرکت می کنند، اما حرکت آنها به آسانی مشهود نیست. در یک سال هیچ تغییری را در وضعیت نسبی آنها نمی توان ردیابی کرد، حتی در هزار سال نیز حرکت قابل ملاحظه ای در آنها مشهود نمی افتد.
نقش و الگوی آنها در حال حاضر کم و بیش دقیقا همان است که در هزار سال پیش بود. این ثبات ظاهری در نتیجه فاصله عظیمی است که میان ما و آنها وجود دارد. با این فواصل چندین هزار سال طول خواهد کشید تا تغییر قابل ملاحظه ای در نقش ستارگان پدید آید. این ثبات ظاهری مکان ستارگان موجب شده است که نام متداول (ثوابت) به آنها اطلاق شود.
اختر فیزیکدانان بر این باورند که در بعضی کهکشانها ، از جمله کهکشان راه شیری ، ستارگان نوزاد بسیاری در حال تولد هستند، افزون بر آن که پژوهشگران اظهار می دارند تکامل ، تخریب و محصول نهایی یک ستاره ، به جرم آن بستگی دارد. در واقع سرنوشت نهایی ستاره که تا چه مرحله ای از پیشرفت خواهد رسید با جرم ستاره ارتباط مستقیم دارد.
آیا ستارگان از نظر روشنایی متفاوتند؟
بسیاری از ستارگان مانند خورشید مقدار ثابتی از نور را به طور یكنواخت منتشر می كنند .اما ستارگانی وجود دارند كه در روشنایی متغیرند. اینها را ستارگان متغیر مینامند. نور بعضی از این ستارگان به طور منظم تغییر می كند در حالی كه بعضی دیگر در رفتار خود غیر منظم اند. یكی از معروفترین ستارگان متغیر ستاره ی میرا در صورت فلكی قیطس است. در روشنترین وضع به یك ستاره ی قدر سوم میرسد اما در ضعیف ترین وضعیت تا سر حد قد 5/9 پایین می آید كه از دید چشم غیر مسلح دور است. اختلاف این دو قدر در روشنایی 300 مرتبه است. زمان لازم برای یك چنین دوره ای 47 هفته است. بنابر این میرا را به عنوان یك متغیر طولانی دوره می شناسند.میرا ستاره ای است از نوع غولهای سرخ .
متغیر های غیر منظم در رفتار كاملا غیر قابل پیش بینی هستند .ممكن است كه یكباره شعله ور گردند یا اینكه روشنایی آنها چند قدر بدون دلیل پایین بیاید. ستاره R در صورت فلكی كوچك تاج شمالی گاهی تا حد یك ستاره ی قدر هشت كم نور میشود.
از متغیر های كوتاه دوره و منظم ستاره یrr )اولین ستاره ی متغیر كه به این نام نامیده شد) در چنگ رومی و متغیر های قیفاووس خصوصا جالب توجه اند.آنها به روش بسیار منظم تغییر میكنند.rr چنگ رومی وارد یك چرخه ی تغییر روشنایی در طول روز می شود. قیفاووس ها 50 یا 60 روز چرخه تغییرشان طول می كشد. این ستارگان در واقع تپش می كنند و منبسط و منقبض می شوند. بسیاری از این ستارگان متغیر كاملا پیر هستند ولی گمان می رود كه ستارگان T صورت فلكی ثور بسیار جوان باشند.
مرگ ستارگان
سه طریق برای مرگ ستارگان وجود دارد. ستارگانی که جرم آنها کمتر از 1.4 برابر جرم خورشید است. این ستارگان در نهایت به کوتوله‌های سفید تبدیل می‌شوند. ستارگانی که جرم آنها بیشتر از 1.4 برابر جرم خورشید است، در نهایت به ستارگان نوترونی و به سیاه چاله‌ها تبدیل خواهند شد. دیر یا زود سوخت هسته ای ستارگان به پایان رسیده و در این صورت ستاره با تراکم خود انرژی گرانشی غالب آمده و این تراکم (رمبش) تا تبدیل شدن الکترونهای آزاد ستاره به الکترونهای دژنره ادامه پیدا می‌کند، که در این صورت ستاره به یک ستاره کوتوله سفید تبدیل شده است. برخی از ستارگان از طریق انفجارهای ابرنواختری به ستارگان نوترونی تبدیل می‌شوند. ستارگانی که بیشتر از 1.4 و کمتر از سه برابر جرم خورشید دارند، به ستاره نوترونی تبدیل شده و آنهایی بیشتر از سه برابر جرم خورشید دارند، عاقبت به سیاه چاله تبدیل می‌شوند. سیاه چاله آخرین مرحله مرگ ستاره می‌باشد.
فرآوری آرزو صالحی
بخش کودک و نوجوان تبیان
منابع :سایت دانشجو، تحقیق دانشگاهی
مطالب مرتبط:
پروانه‌ها با پای خود مزه را احساس می‌کنند
