تبیان، دستیار زندگی
امر به معروف و نهی از منكر همچون خون در پیكره دین جریان دارد و ضامن حیات اسلام است. خیزش و قیام مصلحان در جامعه‌ اسلامی نیز، بازتابی از عمل به این فریضه می باشد و اگر مصلحان بزرگی همچون امام حسین ـ علیه السلام ـ نمی بودند، ارزش های انسانی و الهی از بین رف
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

یک واجب كفائی

امر به معروف


امر به معروف و نهی از منكر واجب كفائی است و در صورتی كه بعضی از مكلفین قیام به آن می كنند از دیگران ساقط است، و اگر اقامه معروف و جلوگیری از منكر موقوف بر اجتماع جمعی از مكلفین باشد واجب است اجتماع كنند.


امر به معروف و نهی از منكر همچون خون در پیكره دین جریان دارد و ضامن حیات اسلام است. خیزش و قیام مصلحان در جامعه‌ اسلامی نیز، بازتابی از عمل به این فریضه می باشد و اگر مصلحان بزرگی همچون امام حسین ـ علیه السلام ـ نمی بودند، ارزش های انسانی و الهی از بین رفته و اسلام قرن ها پیش توسط تبهكاران دفن شده بود، انقلاب اسلامی ایران، خود یكی از ثمرات و نتایج با ارزش این اصل در جنبه های سیاسی و حكومتی است كه توسط مصلح بزرگ، امام خمینی(رحمه الله علیه) رهبری شده و به پیروزی رسید و هم اكنون به زعامت رهبر معظم انقلاب اسلامی به راه خود ادامه می دهد.

ما در این مقاله به بررسی چند پرسش و پاسخ در این زمینه می پردازیم:

سوال: آیا امر به معروف و نهی از منكر واجب عینی است یا خیر؟

جواب: امر به معروف و نهی از منكر واجب كفائی است و در صورتی كه بعضی از مكلفین قیام به آن می كنند از دیگران ساقط است، و اگر اقامه معروف و جلوگیری از منكر موقوف بر اجتماع جمعی از مكلفین باشد واجب است اجتماع كنند. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م2787)

سوال: در امر به معروف و نهی از منكر آیا بیان مسائل شرعیه برای طرف مقابل كفایت می كند؟

جواب: بیان مسأله شرعیه در امر به معروف و نهی از منكر كفایت نمی نكند بلكه باید مكلف امر و نهی كند. مگر آنكه مقصود از امر به معروف و نهی از منكر، از بیان حكم شرعی حاصل شود و یا طرف مقابل از آن امر و نهی بفهمد. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م2789)

سوال: در واجب بودن امر به معروف و نهی از منكر چند چیز شرط است بیان فرمائید؟

جواب: در واجب بودن امر به معروف و نهی از منكر چهار چیز شرط است:

1.آن كسی كه می خواهد امر و نهی كند، بداند كه آنچه شخص مكلف بجا نمی آورد واجب است بجا آورد، و آنچه بجا می آورد باید ترك كند. و بر كسی كه معروف و منكر را نمی داند واجب نیست.

2. آنكه احتمال بدهد امر و نهی او تأثیر می كند، پس اگر بداند اثر نمی كند واجب نیست.

3. آنكه بداند شخص معصیت كار بنا دارد كه معصیت خود را تكرار كند، پس اگر بداند یا گمان كند یا احتمال صحیح بدهد كه تكرار نمی كند واجب نیست.

4. در امر و نهی مفسده ای نباشد، پس اگر بداند یا گمان كند كه اگر امر یا نهی كند ضرر جانی یا عرضی و آبروئی یا مالی قابل توجه به او می رسد واجب نیست، بلكه اگر احتمال صحیح بدهد كه از آن ترس ضررهای مذكور را پیدا كند واجب نیست بلكه اگر بترسد كه ضرری متوجه متعلقان او می شود واجب نیست، بلكه با احتمال وقوع ضرر جانی یا عرضی و آبروئی یا مالی موجب حرج بر بعضی مۆمنین، واجب نمی شود بلكه در بسیاری از موارد حرام است. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م2791)

سوال: اگر معروف یا منكر از اموری باشد كه بسیار مهم و غیر قابل اغماض است و اصل اسلام در خطر باشد امر به معروف و نهی از منكر در چه شرایطی واجب می گردد؟

جواب: اگر معروف یا منكر از اموری باشد كه شارع مقدّس به آن اهمّیت زیاد می دهد مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احكام ضروریه، باید ملاحظه اهمّیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب بودن نمی شود، پس اگر توقف داشته باشد حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احكام ضروریه اسلام بر بذل جان و مال واجب است بذل آن. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م 2792)

سوال: مراتب امر به معروف و نهی از منكر را بیان فرمائید؟

جواب: مرتبه اول آنست كه با شخص معصیت كار طوری عمل شود كه بفهمد برای ارتكاب او به معصیت این نحو عمل با او شده است، مثل اینكه از او رو برگرداند، یا با چهره عبوس با او ملاقات كند، یا ترك مراوده با او كند و از او اعراض كند به نحوی كه معلوم شود این امور برای آن است كه او ترك معصیت كند.

مرتبه دوم از امر به معروف و نهی از منكر، امر و نهی به زبان است، پس با احتمال تأثیر و حصول سایر شرایط امر به معروف و نهی از منكر واجب است اهل معصیت را نمی كنند و تارك واجب را امر كنند به آوردن واجب.

مرتبه سوم توسل به زور و جبر است، پس اگر بداند یا اطمینان داشته باشد كه ترك منكر نمی كند یا واجب را بجا نمی آورد مگر با اعمال زور و جبر، واجب است لكن باید تجاوز از قدر لازم نكند. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م 2818- 2813- 2805)

فرآوری: آمنه اسفندیاری  

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

سایت اندیشه قم

توضیح المسائل امام خمینی ره

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.