نقش وقف از نظر قرآن در تزکیه انسان
وقف از این جهت که عموماً فلسفه‌ی وجودی آن تلاش برای رفع نیاز دیگران است، از مهم‌ترین بحث‌هاست و در قرآن کریم نیز از این موضوع به قشنگی یاد شده است.
چنان که در آیـات و روایات متعدد استفاده می‌شود، مطلـوب اسلام از توزیـع، مواسـات و ایثـار است. مقصـود از مواسات، شرکت دادن دیگران در اموال خویش است، به گونه‌ای که همه، اعضای یک خانواده می‌باشند و تلاش می‌کنند تا نیازهای یکـدیگر را بر طرف کـنند و مقصود از ایثار، مقدم داشتن دیگران بر خویشتن می‌باشد، یعنی در مواردی، دیگران را بر خویش مقـدم بدارند؛ و این بالاتر از مواسات است. اسلام در نظـام توزیـع خویـش آن را هـدف عالـی خود قرار داده است. خداونـد در وصف انصار می‌فرماید: «و یۆثـرون علی انفسهم و لو کـان بهم خصاصه»؛ «دیگران را بر خویش مقدم می‌دارند، اگر چه خود مبتلا به فقر باشند.» (سوره حشر، آیه 9)
وقف از این جهت که عموماً فلسفه‌ی وجودی آن تلاش برای رفع نیاز دیگران است و در حقیقت، واقف، فقرا و محرومین را در روزی و معاش خود شریک می‌کند و قسمتی از اموالی را که خداوند به وی ارزانی داشته است، در جهت مصالح آن‌ها قرار می‌دهد؛ بنابراین نقش وقف در اسلام از مهم‌ترین بحث‌هاست و در قرآن کریم نیز از این موضوع به قشنگی یاد شده است. از طرف دیگر، وقف، یک نوع صدقه است و صدقات از اموری هستند که باعث «تزکیّه» می‌شوند؛ چه به صدقات واجب، زکات گفته می‌شود. زکات در قرآن گاهی به معنی طهارت و پاکیزگی آمده است، مانند آیه 9 از سوره شمس: «و قد افلح من زکّها»؛ «نجات یافت آن کس که نفس را پاک کرد.»
و نیز در جای دیگری می‌فرماید: «خذ من اموالهم صدقه تطهرهم و تزکّهم بها و صلّ علیهم انّ صلواتک سکن لهم و الله سمیع علیم»؛ «ای رسول ما؛ تو از مۆمنان صدقات را دریافت کن، تا بدان صدقات، نفوس آن‌ها را پاک و پاکیزه سازی، و آن‌ها را به دعای خیر یاد کن که دعای خیر تو در حق آنان، موجب تسلّی خاطر آن‌ها می‌شود و خدا شنوا و داناست. (سوره توبه، آیه 105). در این آیه، خداوند به پیغمبر (ص) دستور می‌دهد برای پاک کردن مۆمنان از آلودگی حب دنیا، از آن‌ها صدقه بگیرد. طبیعی است چون انسان علاقمند به اموال خود می‌باشد و به آن دلبستگی دارد، لذا گذشتن و دل کندن از مال در راه خدا، موجب تزکیه‌ی وی خواهد شد.
بنابراین به طور خلاصه می‌توان گفت: وقف، هم از جهت این که نوعی مواسات و ایثار در توزیع، است و هم مواسات و ایثار جزو سفارش ائمه (ع) و تأکید آن‌ها قرار داشته و هم به لحاظ این که وقف یک نوع صدقه است و صدقات طبق نصّ صریح قرآن، باعث تزکیه و تطهیر صدقه دهنده می‌شود. (سلیمی فر، 1370، ص 181)
منبع: awqaf.ir
