تشکیل کمیته تحریم، نتیجه دورجدید مذاکرات ایران و 1+5

دولت حسن روحانی توانسته است به توفیقات جدید در دیپلماسی دست یابد و بازهم نشان دهد که دولت و تدبیر و امید در حل مشکلات مردم جدی است و به دنبال راهکاری برای آن است. دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 در شرایطی برگزار شد که بسیاری از مخالفان توافق بر سرسر مساله هسته ای ایران که شامل طیف هایی تندرو و برخی کشورها وگروه های معاند را شامل می شد، این روند اتخاذ شده را درست و مناسب نمی دانستند و با آن مخالف بودند. توافقات ظریف با وزرای خارجه 1+5 در نیویورک نشان داد که ایران برای حل بحران هسته ای مصمم است و این نقطه نظر به غرب نیز منتقل شد و استقبال آنان را در بر داشت.

مذاکرات ژنو در دور روز اخیر در شرایطی برگزار شد که بسیاری از تحلیل گران سیاسی بر مثبت بودن آن امید داشتند و به نظر می رسد نیز چنین شده است. دو روز مذاکرات که شامل سه دور مذاکرات میان هیات ایرانی و 1+5 بود، مورد استقبال بسیاری از کشورها قرار گرفت و ناظران بین المللی را بر آن داشت که به غرب توصیه کنند به دولت روحانی در این خصوص اعتماد لازم را داشته باشند. پیش از مذاکرات نیز فضای بین المللی مطلوب ایجاد شد و حتی باراک اوباما از کنگره آمریکا خواست تا با عدم طرح تحریم های جدید علیه ایران راه را برای مذاکرات مطلوب باز نگه دارد.

در جریان این دور از مذاکرات، هیات ایرانی به ریاست محمد جواد ظریف، به نمایندگی از سوی  جمهوری اسلامی ایران  طرح ایران با عنوان پایانی بر یک بحران غیرضروری، آغازی برای افق های جدید را از طریق پاور پوینت ارائه کرد اما توافق شد که این طرح به صورت محرمانه باقی بماند. در چارچوب طرح پیشنهادی با دیدگاه جدید مبنی بر ضرورت پیگیری هدف واحد توسط همه بازیگران برای رسیدن به راه حل تاکید شده و حوزه‌هایی که می‌توانند مورد بررسی و توافق قرار گیرند نیز مشخص شده است. به نظر می رسد همانگونه که قبلا نیز پیش بینی شده بود، سطح غنی سازی، لغو تحریم ها و احتمالا امضای پروتکل الحاقی از سوی ایران از موارد مطروح در این طرح می باشد. همانگونه که سید عباس عراقچی، معاون ویز خارجه اعلام کرده بود ایران آماده است پروتکل الحاقی را در مرحله نهایی یک توافق دوجانبه در زمینه برنامه هسته‌یی‌اش اجرا کند.

به نظر می رسد گمانه زنی ها در مورد سطح غنی سازی 5 درصد در ازای کاهش و لغو تحریم ها نیز در طرح پیشنهادی ایران دیده شده است اما با توجه به محرمانه بودن این طرح و تاکید ایران به طرف مقابل، نمی توان اظهار نظر قطعی در این خصوص داشت. دیدارهای چندگانه رئوسای هیات ها یعنی ظریف و اشتون و نیز دیدارهای دوجانبه بین هیات ایرانی و هیات های شرکت کننده و از جمله دیدار با هیات آمریکایی از جمله تحولاتی بود که در این دور از مذاکرات صورت پذیرفت و توانست گام های به پیشی از سوی ایران تلقی شود.

ضمن اینکه طرف 1+5 نیز از این نحوه تعامل مثبت ایران استقبال کرده و آن را گامی رو به جلو دانسته است. اگرچه روز دوم مذاکرات با درخواست 1+5 با تاخیر برگزار شد و دلیل آن نیز رایزنی اعضای 1+5  اعلام گردید، اما برگزاری دو دور مذاکره جدید از اهمیت روز دوم مذاکرات نکاست. توافق طرفین بر صدور بیانیه پایانی، تعیین 15 و 16 آبان به عنوان زمان دور بعدی نشست ایران و 1+5 در ژنو و توافق بر سر تشکیل کمیته‌های کارشناسی با حضور متخصصان هسته‌یی و تحریم میان دو طرف از نتایج مثبت مذاکرات روز دوم و درعین حال نشان دهنده جدیت دو طرف برای حل این بحران است.

در متن بیانیه پایانی نشست نیز آمده است که هیات‌های نمایندگی 1+5 و ایران به ریاست نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امنیتی و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دو روز مذاکرات محتوایی و با نگاهی رو به آینده در شهر ژنو در روزهای 15و16 اکتبر برگزار کردند.

برپایه فضای مثبت اولین جلسه وزیران در نیویورک در تاریخ 26 سپتامبر، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران کلیات طرحی را بعنوان مبنای مذاکرات ارائه نمود که توسط اعضای گروه eu3+3 (سه کشور عضو اتحادیه اروپایی + 3) بعنوان مشارکتی مهم در فرأیند مذاکرات به دقت مورد بررسی قرار می گیرد. أعضای هیئتهای نمایندگی مشورت های دوجانبه و مشترکی پیرامون عناصر مختلف رهیافت پیشنهادی را به صورت عمیق پیگیری نمودند. تصمیم گرفته شد که جلسه بعدی اعضای گروه در ژنو در تاریخ 8-7 نوامبر برگزار گردد.

اعضا همچنین موافقت نمودند که کارشناسان هسته ای، علمی و امور تحریم کشورهای eu3+3 (سه کشور عضو اتحادیه اروبایی + 3) و جمهوری اسلامی ایران قبل از نشست آینده و برای بررسی اختلاف نظرات و تهیه و تدوین قدم های عملی تشکیل جلسه دهند. صدور این بیانیه گام مثبتی برای دولت جدید در امر مذاکرات به شمار می اید اما به قول وزیر امور خارجه مذاکره و رسیدن به راه حل دشوار است و مذاکره در جزییات نیازمند زمان و دقت فراوان. نمی‌شود انتظار داشت که بی‌اعتمادی متقابل انباشته‌ای که میان دو طرف ایجاد شده است با یک جلسه مثبت و سازنده کاملا برطرف شود. همزمان نیاز به اعتماد عمومی هم هست چون یکی از شرایط توفیق مذاکرات بین‌المللی حفظ ماهیت محرمانه آن‌هاست و معمولا هر مقدار مذاکره‌کنندگان کم‌تر خبر به بیرون درز بدهند، بیش‌تر نشان جدی بودن مذاکرات و امکان رسیدن به توافق است.

به هر روی این دور از مذاکرات با توافق هر دو طرف برای تداوم مذاکرات پایان یافت و حتی به صورت جنبی نیز نتیجه مثبتی در امر برقرای رابطه ایران و انگلستان برای معرفی کاردار ظرف دو هفته آینده در بر داشت. باید با اجماع ملی به دولت جدید اجازه داد تا با هدایت داهیانه رهبری گام های اساسی برای حل این بحران چند ساله بردارد.

بخش سیاست تبیان