ویرایش 1

اهداف یادگیری:

-         آشنایی با خطاهای رایج زبانی

-         تطبیق هریک از این موارد در مثال

شرح درس:

در این طرح دانش آموزان با انواع خطاهای رایج زبانی از جمله خطاهای مربوط به کاربرد فعل، خطاهای مربوط به کاربرد حروف اضافه، تعبیرهای نامناسب و دیگر خطاهای موجود آشنا می شوند.

در این طرح قصد داریم با بیان نکاتی تازه شما خوانندگان محترم را با شیوه های درست نگارش فارسی بیشتر آشنا کنیم:

1-    خطاهای مربوط به کاربرد فعل

-         رودخانه به سرعت می رود و مسیر دائمی اش را طی خواهد کرد.

رودخانه به سرعت می رود و مسیر دائمی اش را طی می کند.

در نمونه ی اول زمان دو فعل باهم متناسب نیستند.

-         در سال 334، آل بویه بغداد را گشودند، خلیفه را برکنار و پسرش را به جای او گماردند.

در سال 334، آل بویه بغداد را گشودند، خلیفه را برکنار کردند و پسرش را به جای او نشاندند.

در نمونه ی اول ، فعل بی قرینه حذف شده است.

-         یکی از دلایل علاقه ی من به موسیقی کلاسیک این است که شما با شنیدن آن احساس راحتی می کنید.

یکی از دلایل علاقه ی من به موسیقی کلاسیک این است که با شنیدن آن احساس راحتی می کنم.

گاهی فاعل فعل به طور نابه جا تغییر داده می شود و به تبع ان شخص فعل نیز تغییر می کند.

-         چنان که گفته آمد اهل عرفان را طریقتی دیگر است.

چنان که گفته شد، اهل عرفان طریقه ای دیگر دارند.

کاربرد افعال به شیوه ی تاریخی جایز نیست.

2-    خطاهای مربوط به کاربرد حروف اضافه

-         به بخش بعدی ملاحظه بفرمایید.

بخش بعدی را ملاحظه بفرمایید.

-         دیدگاه او از دیدگاه روانشناسان متفاوت است.

دیدگاه او با دیدگاه روانشناسان متفاوت است.

چنان که می دانید، برخی از فعل ها، مسندها، متمم ها یا اسم ها و صفت ها، حرف اضافه ی خاص خود را می طلبند. پس « متفاوت از » نادرست است و باید گفت « متفاوت با».

هر حرف اضافه معنی تازه ای به یکی از این ارکان می بخشد؛ مثلا : نگریستن به ... به معنی « نگاه کردن به » است و نگریستن در ... به معنی « تامل و تعمق در ... » است.

3-    تعبیرهای نامناسب

-         خیلی وقت ها دستورالعمل های خشک در نگارش به درد نمی خورند.

در بسیاری موارد، دستورالعمل های خشک در نگارش کاربرد ندارند.

« خیلی وقت ها » و « به درد نمی خورند » و تعابیری نظیر اینها گفتاری هستند و در نوشته ها سعی کنیم از کاربرد انها بپرهیزیم.

4-    ابهام و کژتابی

مستعمره ی خودمختار سنگاپور    1- مستعمره ی خودمختار متعلق به سنگاپور

    2- خود سنگاپور که مستعمره ای خودمختار است.

جمله ی بالا به دلیل آنکه چند معنا از آن استنباط می شود، ابهام دارد. ابهام نتیجه ی نشاندن اجزای جمله در جای نامناسب، تتابع اضافات و مشخص نبودن مرجع ضمیر است.

5-    جملات دیریاب

-         موضوع ساده ای که ممکن است در هر زمانی نگران کننده نباشد، وقتی سطح انرژی بدن کاهش می یابد، می تواند به راحتی شما را عصبانی کند و از کوره به در ببرد.

موضوع ساده ای که چه بسا در مواقع عادی نگران کننده نیست، با کاهش میزان انرژی بدن، ممکن است به آسانی باعث عصبانیت شود.

جمله ی بلند نخست را با تغییراتی چون جابه جایی ارکان آن، حذف حشو و زواید، کوتاه کردن تعبیرات، شکستن جمله ها و تبدیل آن ها به جملات کوتاه تر، بهتر می توان دریافت.

6-    دراز نویسی

-         در بیشتر موارد، اگر از چسب به حد کفایت استفاده نشود یا بیش از حد مورد لزوم از چسب استفاده به عمل آید، به صافی و شفافیت کتاب آسیب وارد می آید.

اگر از چسب کمتر یا بیشتر از حد معمول استفاده شود، به صافی و شفافیت کتاب آسیب می رسد.

7-    تکرار

-         قیمت اجناس و کالاهای اساسی قیمت گذاری شده از سوی دولت، در شهرهای مختلف به نسبت های مختلف کاهش قیمت داشته است.

قیمت کالاهای اساسی که دولت آنها را نرخ گذاری کرده، در شهرها به نسبت های گوناگون کاهش یافته است.

در جملات بالا تکرار کلمه های « قیمت » و « مختلف » جمله را دیریاب و طولانی کرده است.

تست:

گزینه ی نادرست کدام است؟

الف) ابهام و کژتابی یکی از خطاهای رایج زبانی است.

ب) ابهام نتیجه ی نشاندن اجزای جمله در جای نامناسب، تتابع اضافات و مشخص نبودن مرجع ضمیر است.

ج) برخی از فعل ها، مسندها، متمم ها یا اسم ها و صفت ها، حرف اضافه ی خاص خود را می طلبند.

د) خطاهای مربوط به کاربرد حروف ربط یکی از خطاهای رایج زبانی است .

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیرزاده