تبیان، دستیار زندگی
اغلب اخترشناسان عقیده دارند که منشاء شکل‌گیری ماه برخوردی ویرانگر در گذشته زمین است. اما شاید زمین ما خیلی ساده قمر سیاره دیگری را دزدیده باشد!
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا زمین ماه ناهید را دزدیده است؟


اغلب اخترشناسان عقیده دارند که منشاء شکل‌گیری ماه برخوردی ویرانگر در گذشته زمین است. اما شاید زمین ما خیلی ساده قمر سیاره دیگری را دزدیده باشد!

ماه

در رابطه با پیدایش ماه فرضیات مختلفی ارائه شده است. برخی معتقدند نیروهای جزر و مدی ناشی از جاذبه خورشید باعث شده اند که قسمتی از گوشته زمین جدا شود و ماه تشکیل شود. عده ای دیگر گمان می کنند زمین و ماه در مجاورت یکدیگر و از ماده واحدی تشکیل شده اند. دانشمندان دیگری عنوان می کنند ماه به طور جداگانه ای و در محلی بسیار دورتر از زمین  شکل یافته و سپس به وسیله زمین جذب و در مدار امروزی قرار گرفته است.

فرضیه دیگر این است که ماه به وسیله حلقه ای از مواد سیاره ای که به دور زمین در گردش بوده اند تشکیل شده است. طبق این فرضیه حلقه اولیه ای که ماه را تشکیل داده شبیه به حلقه های زحل ولی متراکم تر از آن بوده و در فاصله ای در حدود 5 تا 8 برابر شعاع زمین دور آن در گردش بوده است. امّا فرضیه دیگری نیز وجود دارد که بیشتر مورد توجه قرار گرفته و بر اساس آن گفته می شود ماه بر اثر برخورد جسمی به اندازه سیاره مریخ به زمین تشکیل شده و غباری که از این حادثه بوجود آمد در اطراف زمین پراکنده گردید و پس از مدتی با هم ادغام گشته و ماه را تشکیل داده اند.

ماه

نظریه‌ای که امروزه بیش از سایر نظریات در خصوص منشاء ماه مورد قبول اخترشناسان است، آخرین نظریه گفته شده در بالا یعنی  نظریه «برخورد عظیم» است. طبق این نظریه، در روزهای اولیه شکل‌گیری منظومه شمسی دو جرم بزرگ به یکدیگر برخورد کردند. یکی از این اجرام در نهایت به زمین تبدیل شد و جرم دیگر به قمر آن مبدل شد: ماه.

اما در چند هفته گذشته و در کنفرانس منشاء ماه (Origin of Moon) در لندن، پرفسور دیو استیونسون، متخصص علوم سیاره‌ای از دانشگاه کلتک، سخنرانی فریبنده‌ای را ارائه کرد. وی نظریه جایگزین جالبی برای این موضوع دارد: شاید زمین ما خیلی ساده قمر سیاره دیگری، یعنی سیاره زهره را دزدیده باشد!

زمین یک قمر دارد. مریخ دو قمر دارد، مشتری و زحل بیش از 50 قمر دارند و اورانوس و نپتون نیز دارای چندین قمر هستند. اما ناهید چه؟ این سیاره هیچ قمری ندارد. بر اساس نظریه استیونسون، زمین بی رحمانه قمر ناهید را از مدار این سیاره بیرون کشیده و آن را به داخل مدار خود آورده است. نظریه‌ای که با در نظر گرفتن اندازه ماه، امکان آن از نظر فیزیکی دور از ذهن نیست.

زهره، دومین سیاره نزدیک به خورشید است و به دلیل تشابه اندازه، جرم، چگالی

و حجم به خواهر دوقلوی زمین شهرت گرفته است. هیچ سیاره ای به اندازه زهره

به زمین نزدیک نمی شود. در نزدیکترین حالت، فاصله زهره از زمین حدود 38.2

میلیون کیلومتر است

بر اساس فرضیه برخورد بزرگ (Giant Impact)‌ که در سال 1975 مطرح شده است، ماه در اثر برخورد سیاره‌ای در اندازه مریخ به نام «تیا» با زمین شکل گرفته است که البته این نظریه مشکلات خاص خود را دارد. اندازه قمر زمین نسبت به سیاره مادر خود به مراتب بزرگ‌تر از اقمار سایر سیارات منظومه شمسی است. بر اساس محاسبات، این نظریه مستلزم آن است که دو جرم نسبتا بزرگ با سرعتی زیاد، و تحت زاویه خاصی به یکدیگر برخورد کرده باشند؛ در غیر این صورت یکی یا هر دو جرم اصلی کاملا پودر می‌شدند.

ماه

استیونسون می‌گوید: «علت جذابیت این نظریه این است که زمین و ناهید به یکدیگر خیلی نزدیک هستند. آنها جرمی مشابه دارند، و اغلب مردم تصور می‌کنند که نحوه شکل‌گیری آنها نیز باید مشابه هم باشد. بنابراین سوالی که مطرح می‌شود این است که اگر ناهید و زمین به نحو مشابهی شکل گرفته‌اند، چطور زمین قمر دارد ولی ناهید قمری ندارد؟»

زهره، دومین سیاره نزدیک به خورشید است و به دلیل تشابه اندازه، جرم، چگالی و حجم به خواهر دوقلوی زمین شهرت گرفته است. قطر این سیاره در حدود 12.100 کیلومتر و تقریبا 644 کیلومتر کمتر از قطر زمین است. هیچ سیاره ای به اندازه زهره به زمین نزدیک نمی شود. در نزدیکترین حالت، فاصله زهره از زمین حدود 38.2 میلیون کیلومتر است.

البته استیونسون اصرار خاصی بر نظریه جدید خود ندارد. این نظریه برای شباهت زمین‌شناختی نمونه‌های جمع‌آوری شده از ماه با هسته زمین پاسخی ندارد؛ موضوعی که یکی از پشتیبان‌های کلیدی نظریه برخورد عظیم است. استیونسون نظریه جدید را صرفا به این علت مطرح کرده که فکر می‌کند احتمال مذکور جذابیت خاصی دارد. از نظر وی، حتی با وجود سوالات فراوانی که کماکان باید پاسخی برای آنها پیدا کرد، فکر کردن به احتمال جدید لذت خاصی دارد!

فرآوری: م.ح.اربابی فر

بخش دانش و زندگی تبیان


برگرفته از: خبرآنلاین