مسابقه ی پرتاب در خانه ی ما
پرتاب اشیاء توسط كودكان، امری كاملاً طبیعی است
كودكان از سن حدود 14 ماهگی تا سه سالگی پرتاب كردن را یاد گرفته و از اینكه اشیاء را پرت كنند لذت می‌برند، چرا كه انگشتان‌شان را از دور چیزی كه در دست دارند باز كرده و آن‌را رها می‌كنند و این خود یك پیشرفت در استعدادهای حركتی آنها محسوب می‌شود. پرتاب كردن اشیاء مستلزم هماهنگی بین دست و چشم كودك است و هنگامی‌كه كودك شروع به پرتاب كردن اشیاء می‌كند، نه تنها بسیار به خودش می‌بالد كه یك مهارت جدید را كشف كرده، بلكه والدین نیز باید خوشحال باشند كه او یك مرحله رشد دیگر را نیز طی كرده است، هرچند كه این امر ممكن است آنها را خوشحال نكند كه او ماكارونی را از بشقابش بر روی زمین بریزد و یا پستانكش را در خیابان از دهانش به بیرون پرت كند. در واقع با این کار کودک در حال بررسی نیروی جاذبه است، اگرچه شاید درک درستی از آن نداشته باشد اما نتیجه و اثر آن را به خوبی متوجه می‌شود. او مهارت پرت کردن را با وسایل مختلف امتحان می‌کند تا ببیند چه بلایی سر هرکدام می‌آید، مثلا می‌فهمد وقتی توپ پرت می‌شود نتیجه با پرتاب یک آلو فرق دارد. ممکن است کم‌کم پرت کردن اشیا به صورت یک عادت و برای بیان خشم مورد استفاده قرار بگیرد و کودک شما هنگامی که عصبانی می‌شود هر آنچه دم دستش باشد را پرت کند. اگر در پاسخ به پرتاب کردن، عکس‌العمل تندی نشان ندهید معمولا این رفتار‌ها هم می‌گذرند و پرتاب کردن در مرحله یادگیری باقی مانده و کودک شما از آن به عنوان وسیله‌ای برای ابراز خشم استفاده نخواهد کرد.
چه باید کرد؟
پرتاب کردن را یک رفتار یادگیری در نظر بگیرید
کودک پرتاب کردن اشیا را به صورت آزمایشی شروع می‌کند و اگر شما سریع وسیله را بردارید و به او بدهید این کار به زودی به صورت یک بازی در می‌آید. ابتدا پرتاب کردن را به عنوان یک رفتار یادگیری در نظر بگیرید و به آن توجه نکنید، چون در غیر این صورت این رفتار را تقویت کرده و در جهت منفی سوق خواهید داد.
متوقف کردن نوزاد در سنین پایین از پرت کردن اجسام بی‌فایده است، در عوض به او نشان دهید چه چیزهایی را می‌تواند پرت کند و چه مکانی برای این بازی آموزنده مناسب است و تنها در صورتی وارد عمل شوید که کودکتان در حال پرت کردن چیزی است که خطر دارد و ممکن است به خودش یا دیگران آسیب بزند.
هیچ اشکالی ندارد اگر با تن صدا و لحن‌تان به کودک بفهمانید که از این کار او ناراحت شدید اما هرگز عصبانیت را در صدای‌تان نشان ندهید. اسباب‌بازی‌هایی که برای پرتاب کردن خطرناک هستند را به پایه صندلی با نخ کوتاه ببندید و در عوض وسایلی
که خطری ندارند را در کنار آنها آزاد بگذارید تا کودک با امتحان بفهمد چه وسایلی را نمی‌تواند پرت کند
كودك را سرزنش نكنید
تا جایی كه پرت كردن اشیاء توسط كودك خطری برای اطرافیان ایجاد نكند، نباید او را سرزنش و یا تنبیه كرد، متوقف كردن كودك از پرت كردن اشیاء به اطراف در این سن، تلاش بیهوده است، پس به جای اینكه او را متوقف كرد باید سعی شود به او یاد داد كه چه چیزهایی را می‌تواند و چه چیزهای را نمی‌تواند پرت كرد.
اگر تعداد وسایلی كه به كودك اجازه می‌دهید پرت كند زیاد باشد، او سریع‌تر یاد می‌گیرد كه چه چیزهایی را نباید پرت كند، او را به پرت كردن چیزهای بی‌خطر تشویق كنید. انتخاب‌هایی به او بدهید که در مکان و زمان مناسب پرتاب کردن‌شان ضرر چندانی ندارد، مثلا در خانه توپ کوچکی در اختیارش بگذارید یا یک بالشت نرم و سبک یا در بیرون یک مشت سنگ برای پرتاب کردن در رودخانه تا او با آنها غریزه پرتاب کردن را ارضا کند.
حس كشف راه‌های جدید را در او بیدار كنید
ممكن است واكنش غیركلامى كودك نسبت به ناكامى در هنگام بازى با اسباب‌بازى یا پازلى كه شكل دارد، به‌صورت بلند كردن اشیاء و پرتاب آنها به اطراف اتاق باشد، او در این حالت شیطنت نمى‌كند، دور كردن اشیاء به‌علت ناكامى ممكن است به‌قدر كافى در تخفیف تنش او كمك كند و ممكن است با یك فریاد به پایان برسد. فرزند شما اسباب بازی‌اش را پرت می‌كند و منتظر است شما كه در هر بار پرت كردن، آن‌را برایش برگردانید، می‌توانید با صبر كردن، حس كشف راه‌های جدید را در او بیدار كنید، حركت‌های بعدی، باعث رشد فكری كودك و شكوفایی خلاقیت در او می‌شود.
با پرتاب های خطرناک او مقابله کنید
باید این پیغام را به کودک بدهید که پرتاب کردن مشکلی ندارد به شرطی که شی درستی برای پرتاب کردن انتخاب شود. اگر کودک وسیله‌ای غیرمجاز را برای پرتاب کردن برداشت (مثلا کنترل تلویزیون) با آرامش آن را از دستش بگیرید و بگویید «این برای پرت کردن نیست» و توپی به دستش بدهید و بگویید «به جاش این رو پرت کن.» پرتاب کردن‌هایی که از روی خشم و عصبانیت رخ می‌دهد را نادیده بگیرید، چرا که اگر کودک بفهمد به وسیله این رفتار می‌تواند نظر شما را جلب کند آن را بار‌ها و بار‌ها تکرار خواهد کرد.
در عوض به او بگویید «اگر عصبانی هستی بهتره حرف بزنی، اینجوری من بهتر می‌فهمم مشکلت چیه.» به روش‌های مختلف او را به استفاده از کلمات و بیان احساساتش تشویق کنید.
اگر کودک شما با پرتاب کردن مثلا یک مکعب چوبی در حال آسیب رساندن به کودک دیگری است، با همان آرامش او را منع کرده و بگویید «این کار خطرناکه» و به طور موقت از روش محرومیت استفاده کنید که بسته به سن کودک از 30 ثانیه تا چند دقیقه می‌تواند باشد.
مراقب تن صدای‌تان باشید، هیچ اشکالی ندارد اگر با تن صدا و لحن‌تان به کودک بفهمانید که از این کار او ناراحت شدید اما هرگز عصبانیت را در صدای‌تان نشان ندهید. اسباب‌بازی‌هایی که برای پرتاب کردن خطرناک هستند را به پایه صندلی با نخ کوتاه ببندید و در عوض وسایلی که خطری ندارند را در کنار آنها آزاد بگذارید تا کودک با امتحان بفهمد چه وسایلی را نمی‌تواند پرت کند.
قاطع باشید و با صدایی روشن و آرام اما بدون عصبانیت کودک را از پرت کردن اشیا منع کنید. بعد از هر بار پرت کردن وسایل را جمع نکنید و برای مرتب کردن از خود او کمک بگیرید. این کار را به یک بازی تبدیل کنید، با او چهارزانو روی زمین بنشینید و بگویید «ببینم حالا کی برنده می‌شه؟ کی می‌تونه زود‌تر اینا رو جمع کنه؟»
برای بچه‌های بزرگ‌تر از روش هشدار استفاده کنید، اگر چیزی را پرت کرد، بار اول به او برگردانید ولی بگویید: «اگر دوباره پرتش کنی، برای مدتی مال من می‌شه» و بعد اگر دوباره این اتفاق افتاد برای مدتی وسیله مورد نظر را برای خودتان نگه دارید و اگر باز تکرار شد مدت زمان را اضافه کرده و حتی در طول روز کودک را از آن وسیله محروم کنید.
فرآوری: نسرین صفری
بخش خانواده ایرانی تبیان
منابع: میگنا/روزنامه عصر ایرانیان/آفتاب
مطالب مرتبط:
مهم ترین آموزش های قبل از مدرسه
