جامعه موعود شیعه!
آنچه از روایات شیعی به دست می‌آید، این است كه جامعه آرمانی مهدوی از تصویری جامع و كامل برخوردار است. روایاتی كه سیر تاریخ بشر را نمایان می‌كند، از نقش مهم پیامبران و امامان معصوم(علیهم السلام) در این حركت پرده برمی‌دارد؛ زیرا هدایت و راهنمایی حیات مادی و معنوی بشر با آن‌ها شروع شده و مرحله تكامل و متعالی زندگی نیز با آنان خواهد بود. دولت فراگیر آنان نیز در نهایت در همین دنیا شكل خواهد گرفت و تاریخ به سمتی حركت خواهد كرد كه با حضور مستقیم و بی‌واسطه آنان در رأس اداره امور جهان، مردم از بركات و عنایات وجودی آنان برخوردار می‌گردند.
برخی از این روایات كه این سیر و حركت را به تصویر می‌كشند، چنین‌اند:
آغاز و انجام جهان
امام باقر(علیه السلام) در حدیثی فرموده است: «ای مردم! كجا می‌روید و به كجا برده می‌شوید؟ خداوند اول شما را به دست ما هدایت نمود و آخر شما را به دست ما به انجام می‌رساند. اگر شما دولت زودگذر دارید، دولت پایدار از آن ماست. پس از دولت ما دیگر دولتی نیست؛ زیرا ما اهل عاقبت هستیم».(1)
این روایت و روایاتی از این دست، بیانگر آن است كه امامان معصوم(علیهم السلام) جایگاه محوری و مهمی در آغاز و انجام جهان دارند. فرجام حیات نیز با نابودی دولت‌های باطل و تشكیل دولت طولانی مدت صالحان خواهد بود كه نجات و رستگاری انسان‌ها را به دنبال خواهد داشت. امام علی(علیه السلام) درباره پایان جهان فرموده است: «این امر به دست ما آغاز شد و به دست ما پایان می‌پذیرد. خداوند به وسیله ما انسان‌ها را در آغاز جهان رهایی بخشید و به وسیله ما در پایان جهان، عدالت گسترده می‌شود«.(2)
دعوت و مبارزه
پس از ظهور، امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) ابتدا به هدایت و ارشاد مردم می‌پردازد و آنان را به معنویت و عدل و داد فرا می‌خواند. گروه‌های باطل و صاحبان زر و زور به مقابله با حضرت برمی‌خیزند. حضرت پس از اتمام حجت، به مبارزه می‌پردازد و نهضت مستضعفان و ستمدیدگان را رهبری می‌كند. امام صادق(علیه السلام) فرموده است: «تحقق آیه "لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ" به دست مهدی است ... ما بر شیوه رسول اكرم هستیم تا خداوند به ما اجازه دهد كه برای اظهار آیین او شمشیر بكشیم و مردم را به سوی او فرا بخوانیم. در پایان چنین خواهیم كرد، آن چنا‌ن كه پیامبر خدا در آغاز چنین كرد».(3)
شمشیر در این روایت و روایات مشابه، كنایه از قدرت و نماد قهر و غضب الهی بر دشمنان حق است. در این جنگ اشقیا و كافران و مفسدان در مقابل سعدا و صالحان و مۆمنان قرار می‌گیرند؛ در حالی كه هم جبهه باطل به حد نهایی قدرت و شوكت و جنایت خود رسیده و هم جبهه حق به دا بالای ایمان و دانایی و اعتقاد دست یافته است. كافران و دین‌ستیزان كه از ظهور آن حضرت اظهار كراهت و ناراحتی می‌كنند، به هدایت‌ها و راهنمایی‌های حضرت توجه نمی‌كنند؛ از همین روست كه علیه حضرت جنگ‌های شدیدی به راه می‌اندازند كه در نهایت خود در این ستیزش نهایی، نابود می‌شوند.
در سخنی از امام علی(علیه السلام) آمده است: «پدرم فدای فرزند نیكوترین كنیزان كه [ظالمان و كافران] را خوار و ذلیل خواهد كرد و جام زهرآگین به كامشان خواهد ریخت و با شمشیر با آنان برخورد خواهد كرد».(4)
پیروزی حق و نابودی باطل
در نبرد میان امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) و كافران، پیروزی نهایی با كمك گرفتن از امدادهای غیبی، نصیب امام و یارانش می‌شود؛ چنان‌كه امام كاظم (علیه السلام) فروده است: «خداوند برای دوازدهمین [امام] از خاندان ما، هر دشواری را آسان می‌كند ... به دست او هر جبار سرسختی نابود می‌شود و هر شیطان سركشی، هلاك می‌گردد».(5)
امام هادی(علیه السلام) نیز فرموده است: «او كسی است كه وحدت كلمه را ایجاد كرده و نعمت‌ها را كامل می‌سازد. باطل را نابود و از آن نهی می‌كند و در راه خدا از سرزنش هیچ ملامت‌گری نمی‌ترسد». (6)
سیطره بر جهان
پس از پیروزی امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) بر كافران، آن حضرت بر كل جهان سلطه می‌یابد و از شرق تا غرب زمین به سیطره او درخواهد آمد كه این تسلط و برتری مقدمه‌ای برای تشكیل حكومت واحد جهانی و استقرار عدل و داد در سراسر عالم خواهد بود. چنان‌كه در روایتی آمده است: «سلطه و برتری او شرق و غرب (جهان) را در برمی‌گیرد».(7)
تشكیل دولت
مهم‌ترین و اساسی‌ترین اقدام امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه)، تشكیل دولت و به دست گرفتن حكومت و فرمانروایی دنیاست. مردم جهان در عین حال كه شاهد نابسامانی‌ها، جنگ‌ها، فساد، بی‌عدالتی، ناامنی و الحادگری در دنیا بوده‌‌اند، دولت‌ها، احزاب و سازمان‌های بسیاری را هم دیده‌اند كه مدعی خدمت به جهانیان و ایجاد آرامش، صلح و امنیت و بهبود وضع اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی در دنیا بوده‌‌اند؛ اما در عمل جز تباهی و ستم و جنگ مشاهده نكرده‌اند.
واقعیت این است كه سرانجام روزی فرا می رسد كه معنویت و عدالت به دست توانای امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) در زمین پیاده می‌شود و رفاه، امنیت، عدل و یكتاپرستی در همه جای عالم گسترش می‌یابد. چنین امری نیز تنها با تشكیل دولت و انسجام امور به دست می‌آید.(8)
امام باقر(علیه‌السلام) در تفسیر آیه «الَّذِینَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ»(9) فرموده است: «این آیه در حق آل‌محمد، امام مهدی و یاران اوست كه خداوند آن‌ها را مالك شرق و غرب جهان نموده، آیین اسلام را پیروز می‌كند و بدعت‌ها و باطل‌ها را به دست او و یارانش نابود می‌سازد ـ چنان‌كه[قبلاً] سفیهان حق را لگدمال كرده باشند ـ تا اینكه از ستم نشانه‌ای نباشد».(10)
در روایتی دیگر می‌خوانیم: «همانا دولت ما، آخرین دولت است و برای هیچ خاندانی دولتی نیست مگر اینكه قبل از ما حكومت می‌كند تا هنگامی كه ما به قدرت رسیدیم، كسی نگوید ـ وقتی روش حكومتی ما را دیدند ـ اگر ما نیز به قدرت می‌رسیدیم، این‌چنین رفتار می‌كردیم و این گفتار خداوند است كه عاقبت برای تقوا پیشگان است».(11)
به طور كلی، اداره و مدیریت مسائل مختلف جهانی و برطرف كردن همه مشكلات و معضلات احتمالی به دولت و سیاست احتیاج دارد و ضرورت آن‌ها را ثابت می‌كند. كاركردها و اقدامات مختلف و گسترده قضایی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی، فرهنگی و ... نیز مستلزم حضور دولتی قوی و كارآمد در عرصه جهانی است. پیشرفت حیرت‌انگیز بشر در زمینه‌های اقتصادی، صنعت، فن‌آوری و علوم مختلف و گسترش ارتباطات و پیچیدگی امور سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در عصر حاضر و توسعه و تكامل صدچندان این امور در عصر ظهور، مستلزم دولتی كارآمد و جهانی است. این دولت باید به اداره و مدیریت كامل و همه جانبه آن‌ها بپردازد و بر رشد و بالندگی جوامع كمك كند. از سوی دیگر نیز در قرآن وعده حتمی به خلافت و حاكمیت صالحان و مستضعفان بر روی زمین داده شده و این وعده، تنها با تشكیل و تداوم دولت موعود امكان‌پذیر است. بنابراین حتمی و بایسته بودن تشكیل دولت به دست امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) ثابت می‌شود.(12)
پی‌نوشت:
1. كلینی، كافی، ج1، ص 471.
2. كامل سلیمان، یوم‌الخلاص، ج2، ص 595.
3. مجلسی، بحارالانوار، ج24، ص 118.
4. نعمانی، الغیبه، ص229.
5. بحارالانوار، ج 51، ص 150.
6. همان، ج37، ص 209.
7. صدوق، كمال‌الدین، ج1، ص 330.
8. ر.ك: رحیم كارگر، آینده جهان، ص 159.
9. حج: 41.
10. سیدشرف‌الدین حسینی، تأویل الآیات الظاهره، ص 339.
11. مفید، الارشاد، ج2، ص 385.
12. ر.ك: آینده جهان، ص 164 ـ 163.
مطالب مرتبط:
وفور نعمت های مادّی در زمان حکومت امام مهدی(علیه السلام)
رفتار اجتماعى امام مهدى (عجل الله فرجه)
زهرا رضاییان
بخش مهدویت تبیان
