تبیان، دستیار زندگی
بعد از عمل گرده افشانی (انتقال و استقرار گرده بر روی سطح کلاله) عمل لقاح صورت می گیرد. ترکیب گامت نر با گامت ماده لقاح نامیده می شود. فرآیند لقاح شامل دو مرحله ی اساسی و مهم است...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

لقاح

گرده گیاهان

بعد از عمل گرده افشانی (انتقال و استقرار گرده بر روی سطح کلاله) عمل لقاح صورت می گیرد. ترکیب گامت نر با گامت ماده لقاح نامیده می شود. فرآیند لقاح شامل دو مرحله ی اساسی و مهم است.

1- جوانه زدن گرده و تشکیل لوله گرده
2- ترکیب گامت نر و گامت ماده (تخم زا)

رشد لوله گرده:

دانه های گرده با استقرار روی سطح پذیرنده کلاله، با جذب آب و مواد غذایی ضروری، متورم شده و جوانه می زنند. از نظر عملکردی این مواد از لیپید ها فنل ها قنده ای آزاد آمینو اسیدها پپتیدها و پروتئین ها ساخته شده اند. لوله گرده حاصل از جوانه زدن دانه ی گرده، از بافت کلاله، از طریق فضاهای میان سلولی عبور می کند.

لوله گرده پس از عبور از خامه به تخمدان می رسد تا به درون تخمک و سپس به داخل کیسه رویانی وارد شود.

لوله ی گرده در میر حرکت از سلول های مسیر خود تغذیه می کند.

لوله ی گرده با عبور از سفت، از میان بافت خودش رشد می کند و معمولا از طریق یکی از قرینه ها، که از قبل برای ورود لوله گرده تخریب شده و محیط موسیلاژی مناسب را فراهم کرده است، به درون کیسه رویانی وارد می شود. درون کیسه رویانی انتهای لوله گرده سوراخ شده و محتویات آن از جمله دو گامت نر به درون کیسه رویانی آزاد می شوند.

پس از تخلیه محتویات لوله ی گرده، یکی از  گامت های نر با تخم زا و دیگری با هسته های ثانوی ترکیب می شود. این فرایند را لقاح مضاعف می نامند. این نوع لقاح ویژه ی نهاندانگان است.

آندوسپرم

در نیتجه ی لقاح میان هسته ی نر و هسته های قطبی، تخم ضمیمه تریپلوئیدی تشکیل می شود. تقسیمات تخم ضمیمه در درون کیسه رویانی و سپس دیواره ی یندی بین هسته ها به تشکیل بافت مغذی آندوسپرم منتج می شود. آندوسپرم ماهیت تریپلوئید دارد و ضمن رشد و تقسیمات رویان، صرف تغذیه رویان می شود.

رویان

در نتیجه لقاح میان هسته نر و سلول تخم زا، سلول تخم در کیسه رویانی تشکیل می شود. مراحل متفاوت از سلول تخم که به تشکیل رویان منجر می شود، رویان زایی نامیده می شود.

در ابتدا سلول تخم با یک تقسیم عرضی دو سلول را تشکیل می دهد. سلول قاعده ای یا پایینی و سلول بالایی یا انتهایی.

سلول قاعده ای به طور عرضی تقسیم شده و دو سلول را به وجود می آورد. در حالی که سلول انتهایی با یک تقسیم عمودی، دو سلول طولی را می سازد. دومین تقسیم عمود بر تقسیم اول«رویان چهار سلولی» را ایجاد می کند.

ادامه ی تقسیمات طولی – مماسی به شکل گیری رویان کروی شکل منتج می شود. ضمن تقسیم سلول انتهایی، سلول قاعده ای نیز با تقسیمات متوالی، رشته ای از سلول ها به نام بند یا آویز را به وجود می آورد که رویان در حال تشکیل را به دورن بافت مغذی فشار می دهد.

تقسیمات بیشتر در رویان به ویژه در ناحیه ای  که لپه ها توسعه می یابند، رویان قلبی شکل را به وجود می آورد.

با ادامه ی تقسیمات و گسترش بیشتر لپه ها، فضای درون تخمک برای رویان در حال گسترش محدود می شود. در نتیجه انحنای مشخصی در رشد لپه ها مشاهده می شود و از این رو لپه ها خم می شوند و موازی با محور رویان قرار می گیرند. ریان بالغ به صورت یک ساختار نعلی شکل، در برش طولی دیده می شود.

نمو رویان در تک لپه ای ها طی مراحل اولیه به ویژه به نمو رویان در دولپه ای ها شباهت دارد، اما رویان بالغ به طور قابل توجهی متفاوت است.

پس از لقاح، رشد تخمدان تحریک شده و میوه را تشکیل می دهد. تخمک لقاح یافته دانه را به وجود می آورد که در داخل آن رویان خفته است. تحت شرایط محیطی مناسب، دانه جوانه می زند و رویان به صورت یک «دانه رست» به طرف بیرون رشد می کند که در نهایت به صورت یک گیاه بالغ نمو می یابد.


مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی