ملافتح الله اصفهانی(٢)

قسمت اول را اینجا بخوانید.

ایران در آتش

در سال 1330 ق با حمله روسیه به ایران شهرهای تبریز، گیلان ، رشت ، مشهد مقدس و چندین شهر و روستای ایران اشغال شد. در این زمان كه ایران در سراشیبی سقوط قرار گرفته بود مراجع تقلید شیعه كه در آن ایام در عراق بودند تصمیم گرفتند با مقاومتی قهرمانانه جلو متجاوزان را بگیرند.

در یازدهم محرم 1330 هیات علمیه نجف به همراه صدها نفر از طلاب حوزه علمیه و دویست هزار تن از عشایر مسلح به طرف ایران حركت كردند. آنان تصمیم گرفتند در سر راه خود به ایران چند روزی در كاظمین توقف كرده ، پس از آماده كردن مقدمات لازم به طرف ایران حركت كنند. از جمله اقدامات آنان در كاظمین می توان به ارسال هیات هایی به كشورهای مختلف برای مذاكره با سران آن كشورها و ارسال اطلاعیه های فراوان به مسلمانان جهان اشاره كرد.

و دیگر آماده كردن عشایر ایران برای جهاد بود كه با ارسال تلگرافهای متعدد آنان را به جهاد دعوت كردند. در یكی از این برگهای زرین چنین می خوانیم :

به عموم حجج اسلام ، سرداران عظام و روسای عشایر.... از قدیم زمان الی كنون به واسطه مردانگی عشایر... هرگز به خیال اجانب نمی رسید كه دست اندازی به خاك ایران نمایند چه رسد به سوق عساكر و جسارت ... در ممالك اسلامیه . مگر در این عصر مردانگی ایرانیان محو و نابود و عقاید اسلام پشت گوشها افتاده .. یاللمسلمین یك مشهد مقدس ... در مملكت شماست ، آیا رواست كه با وجود امثال شماها به تصرف كفار درآید و ننگ تاریخی برای شما، باقی بماند!...

وقتی مردم مسلمان و عشایر غیور ایران خود را برای دفاعی جانانه آماده كردند وثوق الدوله كه در آن زمان ریاست هیات وزرا را به عهده داشت با نیرنگ اولا از حركت علما به طرف ایران ممانعت كرد. وانگهی از عشایر و دیگر امت مسلمان ایران خواست از هر گونه اقدامی كه مخالف سیاستهای روسیه و انگلستان باشد خودداری كنند و به آنها هشدار داد كه اگر با نیروهای در حال پیشروی انگلستان مقابله كنند دولت آنها را مواخذه خواهد كرد. و از طرف دیگر مصرانه از علما خواست كه از كاظمین متفرق شوند.

عقب نشینی نیروهای روسیه و اقدامات وثوق الدوله كارگر افتاد و تندری كه می رفت خصم را بسوزد توسط دولت ایران خاموش شد و علما كه نمی خواستند جنگ داخلی مشكلات ایران را دو چندان كنند از حركت به طرف ایران منصرف شدند.

نبرد اقتصادی

شیخ شریعت در كنار دیگر علما در برابر هجوم اقتصادی دشمن دو اقدام مهم انجام داد.

1 - تشویق مردم به ایجاد شركت های تعاونی

2. تحریم خرید و فروش اجناس و وسایل روسیه و انگلستان .

البته در این جبهه نیز زمانی كه می رفت این مبارزه منفی شكوفه دهد سفارت انگلیس با یك نامه فدایت شوم به وثوق الدوله نوشت كه از علما بخواهد فتواهای خود را ملغی اعلام كنند و وثوق هم همین كار را كرد.

مجتهد مجاهد

عراق در جنگ جهانی اول به تصرف انگلستان درآمد و شیخ الشریعه ضمن صدور فتوای جهاد خود به جبهه شتافت و فرماندهی جبهه قرنه را به عهده گرفت .

یكبار كه مجتهد مجاهد با كشتی كوچكی به طرف یكی از جبهه ها در حركت بود. كشتی آنها شكست و نزدیك بود ایشان غرق شود كه دیگر مجاهدان وی را نجات دادند.

نیروهای مردمی به فرماندهی علما به مدت هیجده ماه در برابر نیروهای عظیم انگلستان مقاومت كردند و اگر پیروزی نهایی متفقین و ضعف شكست عثمانی و دیگر متحدانش نبود اشغالگران هیچ گاه موفق به اشغال عراق نمی شدند.

در بستر انقلاب

نیروهای انگلستان و همدستانش در جنگ جهانی اول با طرح این شعار كه هدف ما رهایی كامل ملتهاست توانستند عراق و دیگر كشورهای عربی را تصرف كنند اما پس از اشغال عراق نه تنها به آنها استقلال ندادند كه سعی كردند با برگزاری رفراندم فرمایشی به اشغال خود حالت قانونی دهند و آنگاه كه عده ای از آزادیخواهان درخواست استقلال كردند آنها را تبعید و زندانی كردند و متعاقب این اوضاع شیخ الشریعه با ارسال تلگرافهایی به حاكمان انگلیسی و فرماندهان ارشد نظامی آنان از این درخواست سرباز زدند و سعی كردند با سركوب جلو انقلاب را بگیرند.

در این هنگام آیه الله میرزا محمد تقی شیرازی با صدور فتوایی به عراقیان اجازه داد كه اگر انگلیسیان از دادن حقوق آنها سرباز زدند آنان دست به اسلحه برند و حق خود را باز پس گیرند. و این گونه بود كه آتش انقلاب در عراق زبانه كشید.

در هنگامی كه تمامی شهرهای عراق در آتش انقلاب می سوخت ناگهان آیه الله میرزا محمد تقی شیرازی كه در این زمان رهبری انقلاب را به عهده داشت به طور مرموزانه ای درگذشت ولی در آن لحظات حساس آیه الله شریعت اصفهانی علم بر زمین افتاده میرزای شیرازی را برداشت و با صدور بیانیه ای از مردم عراق خواست به انقلاب ادامه دهند و سپس در اجتماعی كه در صحن حضرت علی علیه السلام برگزار شده بود حاضر شد و در حالی كه به علت كهولت و ناتوانی نمی توانست به تنهایی راه برود با كمك چند نفر از اطرافیان بر فراز منبر قرار گرفت و پس از تسلیت از دست دادن میرزا، مجاهدان را به استقامت فراخواند و آنگاه آیه الله سید ابوالحسن اصفهانی را به عنوان نماینده خود انتخاب كرد و پرچم جهاد را به دست او سپرد.

در همین ایام ویلسون ، نماینده انگلستان در عراق تصمیم گرفت با فرستادن پیام تسلیتی باب گفتگو با شیخ را باز كند، او را به پندار خود بفریبد اما نتوانست و انقلاب همچنان ادامه یافت .

متعاقب این اوضاع نیروهای انگلیسی كه در ایران و هند مستقر بودند به طرف عراق روانه شدند تا اینكه تعداد آنها به یكصد و پنجاه هزار نفر رسید كه به انواع سلاحهای پیشرفته و هواپیماهای جنگی مجهز بودند. قدرت روز افزون نیروهای انگلستان ، تمام شدن منابع مالی مجاهدان و قرار گرفتن آنان در محاصره اقتصادی و نظامی ، نیز تغییر سیاست انگلستان و پیشنهاد تشكیل حكومت ملی در عراق از طرف دیگر موجب شد كه بین رهبران جهاد اختلاف افتد و انقلاب متوقف شود. دولت انگلستان به طور رسمی تغیر سیاست خود را اعلام كرد و بدین سان استقلال خود را هر چند ناقص ‍ به دست آورد. اگر انقلاب به پیروزی نظامی می رسید علما می توانستند با تشكیل حكومت اسلامی عراقی آباد و آزاد بسازند عوامل فوق در كنار سستی كه به مناسبت شروع فصل كشاورزی در مردم عراق پدید آورده بود باعث شد كه نیروهای انگلستان بتوانند به طرف شهرهای مقدس پیشروی و كربلا، كوفه و آنگاه نجف را اشغال كنند.

پس از اشغال نجف 17 تن از علما و از جمله حسن فرزند شیخ الشریعه دستگیر و برای تبعید روانه بصره شدند.

خاندان

آیه الله شریعت با یكی از نوادگان آیه الله شیخ محمد حسین اصفهانی مولف كتاب فصول ازدواج كرده بود و حاصل این ازدواج 3 فرزند پسر بود:

1. شیخ حسن : وی فرزند بزرگ شیخ الشریعه بود و در انقلاب نقش بسزایی داشت .

2. شیخ مهدی ، او تقریرات درس پدرش را به رشته تحریر كشید و كتاب «اعلام الاعلام بمولد خیر الانام » از اوست .

3. شیخ محمد شریعت (1283 - 1357 ق): وی در نجف به تكمیل علوم خود پرداخت . در سال 1331 ش . آیه الله بروجردی او را به عنوان نماینده خود راهی اصفهان كرد. شیخ محمد پس از رحلت آیه الله بروجردی امام امت (ره ) را به عنوان مرجع اعلم معرفی كرد كه عده ای از علمای پاكستان هم به پیروی از ایشان امام را مرجع تقلید اعلم به مردم معرفی كردند.

صبح تیره

سرانجام روح پر فتوح آیه الله شریعت اصفهانی پس از عمری تلاش در راه اسلام و قرآن در شب یكشنبه هشتم ربیع الثانی سال 1339 ق . قفس تن را درید و آن نفس مطمئنه به سوی پروردگارش پر كشید و پیكر مطهرش در جوار قبر امیرمۆ منان علیه السلام به خاك سپرده شد.

در سال 1366 ق . كه آیه الله حاج آقا حسین قمی دار فانی را وداع كرد و می خواستند او را كنار شیخ الشریعه دفن كنند در هنگام حفر قبر مقداری از قبر شیخ شریعت خراب شد و حاضران با تعجب دیدند جسد آن فقیه فرزانه هنوز كاملا تازه است چنانكه گویا روز پیش به خاك سپرده شده است.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه.

تهیه و تنظیم: سید صدرالدین مرتجی-گروه حوزه علمیه تبیان