پیام رسان های هورمون ها

اهداف:

شناخت انواع گیرنده های داخل سلولی پس از فعال شدن قسمتی از آن ها توسط هورمون ها

درس25 film-1

همان طور که ذکر شد هورمون ها برای فعالیت خود به تنهایی تمام کار را انجام نمی دهند و مولکول هایی دیگری نیز در این رابطه دخیل است. هر هورمون برای انجام فعالیت خود ابتدا با تشکیل یک مجموعه هورمون – گیرنده بر بافت هدف خود اثر می گذارد. این تشکیل شدن کلید آغاز تغییرات هورمونی است.

مکانیسم های مختلفی برای انجام کار هورمون ها وجود دارد که در ذیل به برخی از آن ها اشاره می شود.

جالب است بدانید اکثر هورمون ها و همچنین خیلی از مسیر های سیگنالی دخیل در بدن توسط این مسیر است. این پروتئین در GTP کار خود را انجام می دهند. این پروتئین دارای سه جزء و یک قسمت متصل به غشاء سلول حدود هفت بار تاخورده و یک سر آن در بیرون غشاء و سر دیگر در داخل سیتوپلسم است.

وقتی هورمون یا هر ماده ای دیگری که قابلیت اتصال به گیرنده را دارد (لیگاند) به بخش خارجی گیرنده که در سطح سلول است متصل گردید تغییری اساسی در ساختمان این پروتئین ایجاد می گردد و به اصطلاح  این پروتئین را فعال می کند. سپس یکی از قسمت های این پروتئین جدا شده و به پروتئین پیام رسان دیگری در داخل سلول می پیوندد. خود این پیام رسان های ثانویه نیز مختلف هستند که در ادامه به غیر فعال شده و پیام رسان G آن ها اشاره می شود. زمانی که هورمون از گیرنده جدا می شود پروتئین ثانویه ای از آن جدا می گردد.

درس25 G-protin-2

فیلم 2

اگر از طرح های قبل در مبحث پمپ سدیم – پتاسیم و یا پتانسیل الکتریکی به خاطر داشته باشید اتصال یک ناقل عصبی با گیرنده های غشاء سبب تغییری در ساختمان گیرنده می کند که با باز و بسته شدن یک کانال مربوط به یک یا چند یون همراه است. این کانال ها می توانند کانال های سدیم ،پتاسیم ،کلسیم و حتی یون های دیگر باشند. اما این مکانیسم نیز در برای ادامه روند خود نیاز به یکی از دو گیرنده (گیرنده هایو گیرنده هورمونی متصل به آنزیم) است. هورمونی متصل به پروتئینG

درس25 G-protein and chanell-3

فیلم 3

فقط یکبار در G در سطح غشاء قرار دارند اما بر خلف پروتئین های G این نوع گیرنده نیز مشابه پروتئین غشاء تاب خورده اند. وقتی هورمون به سطح خارجی آن ها که در بیرون غشاء است متصل گردید این گیرنده ها فعال می شوند و خود به عنوان یک آنزیم و یا در رابطه نزدیک به یک آنزیم کار خود را انجام می دهند. هورمون لپتین با این مکانیسم کار می کند.

درس25 enzyme-4

هورمون های استروئیدی و تیروئیدی به گیرنده های در سطح متصل نمی شوند تا کار خود را انجام دهند. این هورمون ها به خاطر خاصیت محلول در چربی خود به راحتی از غشاء عبور کرده و به گیرنده های خود اثر تحریکی و یا مهاری DNA که می تواند در سیتوپلسم و یا هسته باشد متصل می شوند و روی توالی می گذارند.

درس25 intracellular receptor-5

پیام رسان های ثانویه:

به خاطر این که خود این مبحث نیازمند دانستن خیلی از موارد از جمله رونویسی و ترجمه ژن هاست و خارج از حوصله این کتاب درسی است فقط به برخی از مهم ترین این پیام رسان ها اشاره می کنیم. اما نکته ای که وجود دارد این است که با اتصال جزیی از گیرنده به پیام رسان ثانویه آبشاری از اتفاقات پشت سر هم رخ می دهد تا به نتیجه نهایی برسد. این پیام رسان ها بسته به این که در کدام سلول و یا در کدام حالت از فعالیت سلول باشند و هم چنین نوع گیرنده متصل به آن ها در فعالیت های زیادی دخیل هستند.

درس25 SECENDRY MESENGER-6

فیلم 6

سوال 1:

کدامیک از هورمون های زیر دارای گیرنده در هسته می باشند؟

الف) انسولین           ب) هورمون           رشد            ج) پرولکتین           د) آلدسترون

سوال 2:

عامل اصلی در متفاوت بودن گیرنده های غشایی و هسته ای در چیست؟

الف) حلالیت در چربی

ب) ساختار گیرنده

ج) اندازه هورمون ها

د) بار ذاتی در هورمون ها

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل صحرا نشین سامانی