+هورمون ها و گیرنده های آن ها

اهداف:

• آشنایی با انواع گیرنده ها و حامل های هورمون ها در بدن

شرح درس:

قبل از وارد شدن به تک تک هورمون ها لازم است که در مورد برخی واژه ها در این رابطه با هم صحبت کنیم. شما تصور کنید که یک هورمون از غده مربوط به خود آزاد شده و به خون ریخته شده است و این خون در کل بدن گردش دارد....

هورمون مورد نظر از کجا می داند که باید روی کدام بافت اثر کند؟

مکانسیم این اثر به چه صورتی است؟

آیاخود هورمون کار مربوطه را انجام می دهد و یا از سایر مولکول ها نیز دخیل اند؟

مینیمم ترین حد یک هورمون باید چقدر باشد تا اثر خود را اعمال کند؟

مقدار اضافه هورمون موجود در خون چگونه پاکسازی می شود؟

تنظیم فیدبکی مثبت و منفی:

پس از این که یک محرک هورمون را آزاد می کند، شرایط یا فرآورده های حاصل از هورمون ادامه آزاد سازی آن را مهار می کنند. یعنی هورمون با ایجاد یک اثر منفی (فیدبک منفی) از ترشح بیش از حد هورمون یا فعالیت بیش ازحد بافت هدف پیشگیری می کند.

در اغلب موارد میزان فعالیت بافت هدف تعیین کننده تنظیم هورمون است. بنابراین تنها زمانی که فعالیت بافت هدف از یک سطح مناسب بیشتر شود، پیام فیدبکی را به غده درون ریز می فرستد تا ترشح هورمون را کاهش دهد.

در برخی مواقع نیز تأثیر بیولوژیک هورمون به افزایش ترشح هورمون می انجامد که به نام فیدبک مثبت موسوم است.

feed back positive negativeدرس 24

توضیحی درباره ی فیلم:

(فیدبک مثبت) تخمدان هورمون استروژن را ترشح می کند. این هورمون به هیپوتالاموس می رسد در آنجا غده هیپوتالاموس نیز هورمون آزاد کننده گنادوتروپین را آزاد می کند. این هورمون نیز باعث افزایش ترشح استروژن از تخمدان می گردد(به تعداد گوی های سبز توجه کنید).(فیدبک منفی). هیپوتالاموس با ترشح هورمون LH اثر مهاری روی تخمدان دارد و تخمدان نیز با ترشح پروژسترون باعث کندی کار هیپوتالاموس می گردد.

غلظت مورد نیاز برای تنظیم اکثر فعالیتهای متابولیک بسیار اندک است. غلظت هورمون ها در خون از یک پیکوگرم در میلی لیتر تا چند میکروگرم در میلی لیتر متغیر است. همچنین اکثر هورمون ها در مقادیر بسیار کم ترشح می شوند.

حمل و نقل هورمون ها در خون برای هورمون های به دو صورت محلول در آب و اتصال به سایر پروتئین ها می باشد. هورمون های پپتیدی و کاتکول آمین ها به راحتی در آب حل شده و به محل هدف خود انتقال داده می شوند. در مقابل هورمون های استروئیدی و تیروئیدی در حالت متصل به پروتئین های پلاسما در خون جا به جا می شوند.

دو عامل غلظت یک هورمون را در خون کاهش و یا افزایش می دهند.

میزان پاکسازی را بر حسب حجمی از پلاسما که هر دقیقه از هورمون پاک می شود محاسبه می کنند که با روش هایی مثل تخریب متابولیک در بافت ها، دفع از کبد به صفرا، دفع از کلیه به ادرار محاسبه می کنند. هورمون هایی که به پروتئن های پلاسما متصل می شوند با سرعت بسیار کمتری از خون پاک می شوند و به مدت چند ساعت یا حتی چند روز در گردش خون باقی می مانند. اما هورمون های پپتیدی و کتکول آمین ها در آب محلول اند و توسط آنزیم هایی در خون و بافت ها تجزیه می شوند.

اولین مرحله برای شروع اثر هورمون، اتصال به گیرند های اختصاصی در سلول هدف است. سلول هایی که چنین گیرنده هایی ندارند به هورمون پاسخ نمی دهند. گیرنده های برخی هورمون ها در غشاء سلول هدف و برخی دیگر در سیتوپلاسم و هسته قرار دارند. پس از اتصال هورمون به گیرنده خود، معمولاً  آبشاری از واکنش ها درسلول آغاز می شود که هر مرحله آن، از مرحله قبلی قوی تر است. در نتیجه حتی مقدار بسار کمی از هورمون نیز تاثیر به سزایی خواهد داشت.

موقعیت انواع گیرنده های هورمونی عبارت است از:

گیرنده در سطح و یا غشاء سلولی: این نوع گیرنده ها مخصوص هورمون های پپتیدی و کاتکول آمین ها هستند.

گیرنده در داخل سیتوپلاسم: گیرنده های مربوط به هورمون های استروئیدی اغلب در سیتوپلاسم قرار دارند.

گیرنده در داخل هسته: گیرنده های مربوط به هورمونهای تیروئید در هسته قرار دارند.

البته این را هم باید بدانیم که تعداد گیرنده ها و نیز حساسیت آن ها به هورمون نیز بسیار مهم است. برخی از هورمون ها موجب افزایش و برخی سبب کاهش تعداد گیرنده می شوند.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی - تنظیم: داودی