گفتگو با عضو ارشد اتاق بازرگانی ایران

روابط جدید با غرب اقتصاد را نجات می‌دهد؟

راهکار رفع موانع سد راه فروش کالاهای غیرنفتی و شیوه ارتباط با بازارهای دنیا را با "دکترمسعود دانشمند" عضوارشد اتاق بازرگانی ایران درزیر می خوانیم.

مشکل کشورما درحال حاضر وجود محدودیت های بین المللی تجاری دربخش صادرات بخصوص فروش نفت خام، محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی است، فکر می کنید تصمیم گیریها ،شیوه رایزنیها و سیاست گذاریها درچارچوب خاص باید چگونه باشد تا بتوان برای پویایی اقتصاد کشور با دنیا تعامل برقرار رد؟

به نظرمن بدون تعامل با دنیا نمی توان درحوزه اقتصادی پیشرفتی قابل توجهی حاصل کرد. حل این موضوع نیزبه اعمال سیاست های خاص و تجدید نظردرتصمیم گیری ها برای ایجاد راهکاری درست و اصولی برمیگردد تا مسئولان با حفظ آرمانهای انقلاب و ارزش های ملی نسبت به این قضیه مهم بنگرند چرا که اکنون نظام بانکی، بیمه و سیستم حمل ونقل ما دردنیا به موجب تحریم های بین المللی با مشکل جدی مواجه است، اگرچه ما نباید درمقابل تحریم ها وتهدیدهای دشمن سرتعظیم فرودآوریم اما می توان بامدیریت خاص و رایزنی های اصولی اقتصادی همچنین اعمال سیاست هایی منطقی راهکارهای درستی را برای خود در این زمینه ایجاد کنیم .چرا که دنیااکنون به محصولات کشورما بخصوص فرآوردههای نفتی و کالاها و محصولات پتروشیمی ایران نیازمبرم دارد. وقتی نمی توانیم اعتبارات اسنادی بانکی را دربازارهای جهانی برای معاملات تجاری و بازرگانی بازکنیم چگونه باید انتظارتوسعه اقتصادی داشت،حال علاوه برمشکلات تحریمی ازسوی دشمن، متاسفانه اکنون بخش قابل توجهی ازمشکلات تجاری بازرگانان و فعالان اقتصادی به بخش مدیریت داخلی وناکارآمدی مدیران برمی گردد به طورمثال مدتهاست مشکلات تعیین نرخ ارزدرکشورموجب شده تا کشتی های حامل باردربندرها برای ترخیص کالاها معطل شوند همچنین قیمت ها با ارز چند نرخی نیزمشکلات عدیده ای را برای مردم بوجود آورده است.این سری معضلات و مشکلات که به سردرگمی تجاروبازرگانان منجرشده است راهکارهای کارشناسانه می طلبد که امید است هرچه زودتر در دولت جدید مورد توجه قرارگیرد.

همانطورکه می دانید دکتر روحانی ریئس جمهورکشورمان بارها درسخنرانیهای خود برمذاکره وارتباط با دنیا به منظور رفع تحریم ها با حفظ حقوق مردم تاکید دارد، فکر می کنید چنان که تحولی در سیاست های خارجی کشوردررفع تحریم ها بوجود آید تاثیرآن براقتصاد کشور چگونه می تواند باشد؟

همانطورکه گفته شد دنیا اکنون به نوعی درهم تنیده شده است و بدون ارتباط با بازارهای بین المللی نمی توان اهداف و نیازهای اقتصادی را یک تنه تحقق بخشید چرا که برای تامین حوائج بخش بازرگانی، کشورهای سراسر دنیا به یکدیگر نیازمندند.اکنون خیلی ازکشورهای جهان خواهان ارتباط با ایران هستند تا مراودات و تبادلات اقتصادی خود را با توجه به برخورداری کشورهاازمزیت های گوناگون دربخش های مختلف ازسرگیرند. به هرحال دولت یازدهم باید با درک واقعیت های اقتصادی درمسیر رفع تحریم ها گام بردارد و با حفظ چارچوبهای نظام با دنیا به گفتگو بنشیند تا اعتماد متقابل را برای رفع مشکلات اقتصادی کشوربا دنیا بوجود آورد و راهی را پیدا کند که منجربه برداشته شدن موانع سد راه توسعه و تجارت شود زیرا ما نمی توابیم بدون تعامل با دنیا اقتصادی پویا داشته باشیم. بالاخره همانطورکه آقای روحانی معتقد است حقوق مردم ایران باید حفظ شود و برای ارتباط با دنیا و رفع تحریم های بین المللی باید مذاکره شود می توان به پیشرفت و پویایی اقتصاد کشوردرآینده خوشبین بود چرا که در حال حاضرایران با سه لایه تحریم جهانی مواجه است که یک لایه آن ازسوی سازمان بین المللی است لایه دوم دولت امریکا ست که به صورت یک جانبه اقدام به این عمل کرده است ودرنهایت لایه سوم تحریم از سوی اتحادیه اروپاعلیه ایران است. اگرچه ما لایه چهارمی نیز بصورت پنهان داریم و می شود آنرا خود تحریمی قلمداد کرد. در چنین شرایطی به راحتی می توان با اتحادیه اروپا ارتباط برقرارکرد وخود تحریمی ها نیزبا اعمال مدیریت درست حل و فصل شود.

انتظارشما به عنوان بخش خصوصی از دولت جدید چیست تا بتوانید درپویایی و پیشبرد اهداف وپیشرفت اقتصاد کشورنقش برجسته خود را که همانا توسعه تجارت، تولید، ارزآوری و اشتغالزایی است ایفا کنید؟

ازآنجایی که بخش خصوصی ازتوان، تخصص و تجربه فوق العاده ای بالایی در بخش های مختلف اقتصادی( بازاریابی،تولید، تجارت، ارزآوری) برخورداراست بنابراین چنانچه دولت دکتر روحانی برخلاف دولت های گذشته به این بخش مهم و تاثیر گذارتوجه ویژه کند و با بها به آن مسیرپیشرفت و توسعه آن را هموار کند بی شک نتیجه مثبت آن کل کشور را در برمی گیرد نه این که چون دولت های گذشته با دخالت های بی جا و تصمیم گیریهای خلق الساعه به جای توجه به بخش خصوصی مانع  پیشرفت و کارایی آنها شود. بخش توانمند خصوصی اکنون خود درایجاد راهکارهای مناسب پیشرفت و ارتباط با بازارهای بین المللی برای توسعه تجارت ، تولید و فروش کالا و محصولات به نحو شایسته خبره وآگاهی کامل دارد و چنانچه تحریم ها نیزبرداشته شود این بخش می تواند سهم و نقش بسیار بالایی را دراقتصاد کشور ایفا کند. به طورمثال اکنون شرایط به گونه ای است که با توجه به مزیت های کشوردربرخورداری ازفرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی که دنیا به آن احتیاج دارند موانع تجاری درفروش وجود دارد محصولاتی نظیر قیر، متانول، مازوت، پارافین ها و خیلی از مشتقات نفتی و کالاهای پتروشیمی به جهت محدودیت های بین المللی با مشکل فروش روبه روست و فقط چند کالای معدنی آن هم به سختی دربازارهای جهان داد وستد می شود زیرا مشکلات تحریمی اکنون بر بخش بانکی وحمل ونقل بین المللی نیز تاثیر گذاشته است از سوی دیگر سوئ مدیریت ها و ناکارآمدی مدیران داخلی نیزمزید برعلت شده اند تا تبادلات اقتصادی به سهولت انجام نشود اکنون کشتی های حامل کالا برای ترخیص محموله های خود چندین روزبه جهت نبود فضای لازم بارگیری و مشکل تامین ارزمورد نیازباید درآبها و بنادرمعطل بمانند با وجودی که بندرامام خمینی ازفضای بسیارمناسبی برای بارگیری برخورداراست.

از دیدگاه شما چه چیز باعث رونق فضای کسب وکارکشورمی شود و چرا ایران با وجود ظرفیت های فراوان اقتصادی نمی تواند بخوبی نسبت به بهبود این شاخص مهم وارد عمل شود؟

درحقیقت تلاش دربهبود فضای کسب وکارکشورنیازمند برنامه‌ ریزی است هرچند ما برنامه های بهبود این بخش را نوشته ایم اما متاسفانه این برنامه‌ها فقط درکتابها ست ودرعمل کمتربدان توجه شده است.اما اگرزمینه های جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی در کشورفراهم شود وبخش خصوصی نیزبیش از پیش نقش خود را درتولید واشتغالزایی البته بدون موانع سد راه ایفا کند بی شک فضای کسب وکاررونق می گیرد تا رتبه ما دراین شاخص بین المللی که اکنون بین 185 کشورجهان جایگاهی 145رتبه ای دارد به تدریج کاهش یابد.تردیدی نیست که چنانچه بخواهیم اقتصاد کشور سروسامان گیرد و رتبه فضای کسب وکار کشور نیز پایین آید دولت باید علاوه بر زمینه سازی برای جذب سرمایه گذاری های داخلی وخارجیٰ و توجه به تولید واشتغال، بخش واردات و صادرات را به بخش خصوصی واگذار کند و خود نظارت کامل را بر عهده گیرد تا شاهد شکوفایی اقتصاد کشورشویم. قبل از تحریم‌ها اقتصاد کشور بر این پایه تعریف شده بود که نفت رابفروشیم هر وقت نتوانستیم نفت بفروشیم یا قیمت نفت جهانی کاهش پیدا کرد وبا کمبود ارز مواجه شدیم، به صادرات نگاه کردیم نه به صورت عمقی، فقط مقطعی، که این عامل مهمی در نزول اقتصادمان است زیرا به دنبال صادرات، تولید می‌آید. در نتیجه با این نگاه مقطعی به صادرات همیشه بعد از اینکه درآمد کشورخوب شد دیگر صادرات را رها کردیم البته ناگفته نماند که دراین چند سال اخیر نگاه به صادرات توسعه یافت که عمدتا محصولات پروشیمی ومیعانات گازی است به هر حال برای رونق اقتصادی به خصوص در بخش صادرات باید هر کدام از صنایع را در حوزه های مختلف آنالیز کنیم چرا که با نگاهی به برنامه چشم انداز 1404، که قرار است ما شاگرد اول منطقه شویم فضای کسب وکارمان در آیتم‌های دهگانه از هیچ‌کدام از کشورهای منطقه که کشورهای مقایسه‌ای در این سند هستند بهتر نیست و از همه پایین تراست.

به نظرشما کلیدی‌ترین بخش‌ها کدام هستند که اگر به بخش خصوصی واگذار شوند تاثیر مستقیمی بر اقتصاد خواهند داشت؟

ببینید الان شرایط سختی است بخش زیادی از خرید وفروش نفت وگاز و... در تحریم است اگرقبل ازتحریم بود بخش خصوصی می‌توانست کار کند اما با این وجود باز هم حوزه‌هایی را داریم که درتحریم نیستند و بخش خصوصی می‌تواند وارد کار شود و دولت تنها ناظر باشد از طرفی کشورهای دوست هم مگر مثلا چین، چه سهمی دراقتصاد کشور ما دارد؟ آیا سهم ما آنقدرهست که بیاید ازتبادل با کشورهای قدرتمند بگذرد و تنها با ما مبادله کند؟ تمام خرید وفروش ما اکنون محدود به چند کشور خاص شده است وحال اینکه این چند کشور که تمام نیازهای ما را برطرف نمی‌کنند. مثلا در زمینه دارویی با کشورهایی مثل هند یا چین آنچنان رابطه قوی نداریم وبیشتر با کشورهای اروپایی وکانادا وآمریکا در ارتباط هستیم یا در زمینه تکنولوژی ماشین آلات کارخانه‌ای با آلمان در ارتباط هستیم که درحال حاضر قطعاتی که از چین وارد می‌شود مورد رضایت صنعتگران نیست.بنابراین راهکار مناسب در این شرایط این است که به هر حال تحریم‌ها دلیل سیاسی دارد وبازتاب آن براقتصاد اثر مستقیم گذاشته است پس باید سیاسیون تصمیم بگیرند.

فکر می کنید دولت جدید برای مقابله با تحریم‌ها و تهدیدها باید چه راهکاری را در پیش گیرد؟

به نظرمن همانگونه که اشاره شد تصمیم گیری مسئولان درپرتو منافع ملی و نظام باید به گونه ای باشد تا با دنیا ارتباط برقرارکرد وهمانطورکه آقای روحانی ریئس جمهورکشورمان معتقد است با شرایط خاص حاضر به مذاکره با تحریم کنندگان هستیم باید به این موضوع مهم خوب توجه شود و این موضوع در اولویت تصمیمات قرار گیرد علاوه براین بحث دولت باید ازتوان و مدد بخش خصوصی برای ارزآوری، اشتغالزایی و توسعه کشوراستفاده کند یعنی تجاری که می‌خواهند در حوزه اکو کار کنند مثلا ازطریق اتاق بازرگانی ساماندهی شوند و از طریق کشورهای اکو شروع به برقراری ارتباط کنند ودر راس هم، بانک مرکزی باید حمایت‌های لازم را انجام دهد البته با تدبیر به گونه ای سیاستمان را تدوین کنیم که باعث تزریق آرامش به بازارشود.