سندرم خشکی چشم؛ علل، علائم و درمان
نویسنده: الهه گودرزی
چشم‌ها برای حفظ رطوبت، سهولت حرکات و نیز دید طبیعی به جریان مداوم اشک نیازمندند.
سیستم اشکی ترکیبی از آب برای حفظ رطوبت، روغن برای سهولت حرکات، موکوس برای شفاف بودن و نیز آنتی بادی و پروتئین‌های خاص برای حفاظت چشم‌ها در برابر عفونت می‌باشد که در مجموع باعث حفظ سلامت چشم‌ها می‌شود.
تمام این مواد توسط غدد خاصی که در اطراف چشم هستند، ترشح می‌شوند. زمانی که هر گونه اختلال در این سیستم اشکی ایجاد شود، فرد ممکن است دچار سندرم خشکی چشم گردد.
سندرم خشکی چشم چیست؟
سندرم خشکی چشم بیماری شایعی است که ویژگی اصلی آن اختلال غدد اشکی و سلول های شاخی ملتحمه چشم است. این اختلال می‌تواند منجر به صدمه سطوح چشمی‌گردد و در نتیجه علائم ناشی از آن، کیفیت زندگی فرد را به شدت تضعیف نماید.
آسیب بینایی، سوزش و خارش و درد چشم‌ها و تضعیف دید چشم‌ها از عوارض جدی این بیماری است که معمولا لایه نازکی از اشک می‌تواند تمام این عوارض را تسکین دهد.
بیشتر افراد مبتلا به این اختلال بالای 40 سال دارند. البته گروه سنی در معرض خطر معمولا 25 تا 30 ساله‌ها هستند.
سندرم خشکی چشم می‌تواند هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد، اما شیوع آن در زنان (مخصوصا بعد از یائسگی) بیشتر از مردان است.
به سندرم خشکی چشم بیماری سطح چشمی نیز گفته می‌شود.
مطالعه کردن، تماشای تلویزیون و کامپیوتر و یا انجام هر فعالیتی که نیاز به دقت چشمی بالا داشته باشد، با کم کردن تعداد و سرعت پلک زدن باعث تشدید سرعت تبخیر اشک می‌گردد
علل ابتلا به سندرم خشکی چشم‌ها چیست؟
این اختلال چشمی ناشی از کاهش تولید اشک در چشم‌ها است. همانطور که گفتیم اختلال در سیستم اشکی می‌تواند از اختلال در هر جزء آن ناشی شود، مثل ناهنجاری در ترشح موکوس و چربی طبیعی چشم.
با این حال خشکی چشم ناشی از کم بودن آب چشم‌ها که از تولید کم اشک یا تبخیر بیش از حد آن ناشی می‌شود، شایع‌ترین علت این بیماری است. پس آب و هوا و دمای محیط نقش بسیار مهمی در ابتلا به خشکی چشم دارند.
کاهش تولید اشک توسط غدد اشکی می‌تواند در اثر عوامل زیر باشد:
- افزایش سن
- تغییرات هورمونی و مخصوصا در یائسگی
- بیماری‌های خود ایمنی نظیر سندرم شوگرن، آرتریت روماتوئید و لوپوس
- برخی داروها نظیر داروهای آنتی هیستامین، ضد افسردگی ها، داروهای بتا بلوکر، و قرص های جلوگیری از بارداری
- عدم توانایی در پلک زدن مانند مبتلایان به فلج عضلات چشم و فلج عضلات سر و صورت، سرعت تبخیر اشک و رطوبت چشم‌ها را افزایش داده و به خشکی چشم‌ها منجر می‌گردد.
- مطالعه کردن، تماشای تلویزیون و کامپیوتر و یا انجام هر فعالیتی که نیاز به دقت چشمی بالا داشته باشد، با کم کردن تعداد و سرعت پلک زدن باعث تشدید سرعت تبخیر اشک می‌گردد.
- اختلال لایه چربی محافظ چشم‌ها که منجر به تبخیر سریع اشک می‌گردد. اختلال لایه چربی چشم، از اختلال در عملکرد غدد چربی چشم ناشی می‌شود. این غدد چربی که Meibomian Gland نام دارند، در قاعده پلک‌ها قرار گرفته‌اند و لایه لیپیدی چشم را تولید می‌کنند.
اگر این غدد بسته شوند و یا چربی تولیدی بسیار غلیظ و سفت شود، لایه چربی مناسب برای حفاظت از اشک آبکی و در نتیجه پیشگیری از تبخیر اشک تامین نخواهد شد.
به علاوه اگر یک عفونت وارد پلک‌ها یا مژه‌ها شود، میکروبها با مسدود کردن دهانه غدد چربی باعث عدم ترشح چربی در چشم‌ها می‌گردند و خشکی چشم‌ها نتیجه قطعی این عفونت خواهد بود.
علائم و نشانه‌های خشکی چشم‌ها چیست؟
فرد مبتلا به سندرم خشکی چشم ممکن است خشکی، احساس وجود شن در چشم‌ها و خراش چشم، تاری دید، سوزش و خارش چشم‌ها، قرمزی چشم‌ها، التهاب و ورم ملتحمه و نیز افزایش حساسیت چشم‌ها به نور و سایر علائم محیطی را تجربه کند.
به نظر می رسد که این علائم با آب و هوای خشک و بادی، افزایش دمای هوا و کاهش رطوبت تشدید گردند.
علائم همچنین با انجام فعالیت های چشمی نظیر مطالعه، تماشای تلویزیون و مخصوصا در شب ها تشدید می‌شوند.
آب و هوا و دمای محیط نقش بسیار مهمی در ابتلا به خشکی چشم دارند
خشکی چشم‌ها چگونه درمان می‌شود؟
اگرچه هنوز درمان و علاج قطعی سندرم خشکی چشم‌ها شناخته نشده است، اما روش‌هایی برای درمان عوارض آزاردهنده خشکی چشم وجود دارد. اما فراموش نکنید که نوع درمان حتما باید با مشاوره پزشک متخصص صورت بگیرد. این درمان ها عبارتند از:
قطره‌های اشک مصنوعی
استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی اولین درمان برای خشکی چشم‌ها است. این قطره‌ها را می‌توان از تمامی داروخانه‌ها تهیه کرد. اما توجه داشته باشید که قطره‌های اشک مصنوعی انواع مختلفی دارند و هر شخص بسته به علت بیماری چشمی و تشخیص پزشک باید نوع خاصی از این قطره‌ها را تهیه کند. اگر شما مبتلا به خشکی مزمن چشم هستید، لازم است حتی در زمان نداشتن علائم و عوارض خشکی چشم‌ها نیز برای روان کردن و لیز شدن چشم‌ها از این قطره‌ها استفاده کنید.
اگر خشکی چشم‌ها در هنگام خواب اتفاق می‌افتد، باید از روان کننده‌های غلیظ‌تری نظیر روغن‌های چشمی در هنگام خواب استفاده کنید.
Restasis
FDA مصرف قطره‌های چشمی Restasis را به منظور درمان خشکی چشمی مزمن تایید کرده است. امروزه این قطره‌ها تنها قطره‌های چشمی هستند که مصرف طولانی مدت آنها تولید اشک طبیعی چشم‌ها را افزایش می‌دهد. باید با تجویز پزشک متخصص از این قطره چشمی استفاده کنید.
سایر درمان ها
استروئیدهای موضعی نیز در برخی مواقع می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. البته مصرف این استروئیدها بدون تجویز پزشک هرگز توصیه نمی‌گردد.
جراحی
در صورت لزوم، بستن دائمی مجاری اشکی مرتبط با بینی توسط عمل جراحی، باعث افزایش رسیدن اشک به چشم‌ها خواهد شد. در این جراحی سرپایی از داروهای بیهوشی موضعی استفاده می‌شود و فرد بعد از جراحی هیچ محدودیتی برای انجام فعالیت های جسمی نخواهد داشت.
مطالب مرتبط:
در خشکی چشم از اشک مصنوعی استفاده کنید
