هنرمندان معاصر به چه می اندیشیدند

ماتیس در باب هنر.مترجم و ویراستار انگلیسی. جک فلام. مترجم فارسی. سیاوش روشندل.نشر رخداد نو.چاپ اول. تهران.1389.1100 نسخه.460 صفحه.11000 تومان.

«دیدار با رابرت ری

من از تصور دیدار با شاه وحشی ها هیجان زده بودم. کسی که ورود او به آخرین نمایشگاه سالن پاییزی حرکتی شدید در گروه نوآوران به وجود آورد که ارتعاش آن تا امروز ادامه یافته. قطار از محله های پوشیده از برف حومه پاریس گذشت، و در آن صبح یکشنبه مرا به سوی کلامارک برد، جایی که نقاش بزرگ مستقل در آنجا برای همیشه کار کرد. این قرار برای من به عنوان نقطه ای برای یک شروع اهمیت داشت. من سرانجام کلید حل معمای تصاویر و عقاید ماتیس را به چنگ خواهم آورد. صورت هایی که او پرتره شان کرده، این فیگورهای دیوآسای آزارنده با رنگ های توهم آفرین، که دیده ام در برابرشان بسیاری از بورژواها به شدت آزرده شده اند و بسیاری از زیبایشان به وجد آمده اند» ^[1]

ماتیس در باب هنر در پی شناخت هر چه بیشتر هنر معاصر است. روایت های شخصی هنرمندان از تلاش ها و چالش های شان با دنیای هنر یکی از منابع بسیار مهم ادبیات تجسمی در تاریخ هنر است. هنری ماتیس یکی از معدود نقاشانی است که به  شیوایی درباره نقاشی سخن گفته و از این باب این کتاب می تواند برای خواننده جستجوگر و پوینده راه هنر منبعی ارزش مند محسوب شود. این کتاب حاوی پنجاه و یک متن مختلف است که مدت زمانی نزدیک به نیم قرن ابتدای قرن بیستم را در بر می گیرد که به جرات می توان گفت دوران طلایی خیزش هنر تجسمی معاصر است. این کتاب را جک فلام گردآوری کرده است. این کتاب برای هنرمندان نقاشی و محققین و علاقمندان به هنر تجسمی کتاب مفید و ارزشمندی می تواند باشد. مطالعه روش ها، دقت نظر و سماجت ماتیس در هنرش و شیوه هوشمندانه ای که در آن عناصر تصویری مختلف از سراسر دنیا، از جمله مینیاتور ایرانی که می توانند از دستگاه تقطیر ذهنی اش بگذرند و بدل به هنری جسوارنه و بی بدیل و نو شوند، می تواند برای هنرمند ایرانی سرمشق باشد.

در پشت جلد کتاب آورده شده است این کتاب برای درک ماتیس ضروری است و تبعا برای درک اولین مدرنیستها. متن اصلی گفتارها مطالعه ی گسترده درباره ی ماتیس را به کمک نوشته های این نقاش بزرگ، مصاحبه ها و دیگر گفتگو ها امکان پذیر و مطالعه درباره مقاصد کار او را دگرگون کرده است. در این کتاب شما با گفتگو ها و یادداشت های ماتیس آشنا می شوید و از خلال این گفتگو می توانید نگاه تیز بین او را به هنر و مخصوصا نقاشی دریابید.

رغبت ماتیس به توضیح و اشاره به تک تک جزییات خاصه در بسیاری از مصاحبه هایی که انجام داده است و در این کتاب آمده، به خوبی انعکاس پیدا کرده است. نوشته های وی نیز همچون نقاشی هایش روشت و موجز است.

وی در نوشته های خود به منابع کمی اشاره می کند. اما باید بدانید ماتیس در طول زندگی اش بسیار به مطالعه شعر، داستان، فلسفه و تئولوژی پرداخته است.وی نامه نویس بسیار متبحری بود و حجم عطیم نامه هایش در بر گیرنده جریانی از تفکر و خاطرات وی است. نامه های او نیاز قطعی او به تخلیه احساسات اش هستند. ماتیس تعداد کمی متن برای عموم نوشته است از جمله یادداشت های یک نقاش. در نهایت بسیاری از نوشته های او وابسته به موقعیت اند یا برای هدفی خاص طراحی شده اند. گاه برای توضیح یا توجیه آنچه او در زمانی خاص انجام داده و گاه توام با نمایشگاهی از کارهایش. نوشته های ماتیس زمانی نزدیک به نیم قرن را در بر می گیرد و در مجموعه تصویر روشنی از قرنی که او در آن زندگی می کرد می دهد. مصاحبه های او با نقاشان و شاعران معاصرش این حسن را دارد که ماتیس را در ارتباط با اجتماع زمانه اش می توان شناخت و نقاشان آن عهد را در ارتباط با وی.

این کتاب حاوی پنجاه و یک یادداشت، خاطره، گفتگو و مصاحبه و مقاله است. برخی از مصاحبه هایی که در این کتاب آورده شده عبارتند از: مصاحبه ماتیس با گیوم آپولینر یکی از شاعران معاصر این نقاش، مصاحبه با جی. ساکس. مصاحبه با چارلز اشتینه، با ارنست گلداشمیت، دیدار با رابرت ری، مصاحبه با ژاک ژنه، گفتگو با لویی آراگون، مصاحبه با دوروتی دادلی، مصاحبه با رابریت ری و دیگران...

برخی از یادداشت های این مجموعه عبارتند از: گفته هایی درباره عکاسی، یاداشت های یک نقاش، در بابا مدرنیسم و سنت، درباره دگر شکلی ها، نقش و کیفیت رنگ، دقت حقیقت نیست و....

در پایان برخی از پرتره ها و نقاشی های هنری ماتیس به همراه گاه شمار زندگی وی در پایان کتاب ضمیمه شده است.

« نمود بیانی رنگ به طور کاملا غریزی خود را به من تحمیل می کند. برای نقاشی یک منظره پاییزی تلاش نمی کنم به یاد آورم کدام رنگ به درد این فصل می خورد، من تنها از احساسی که فصل در من بر انگیخته الهام گرفته ام. ناب بودن یخ گون آبی تند آسمان به همان خوبی که فصل را توصیف می کند ریزه کاری های شاخ و برگ را نیز نمایان می کند.»^[2]

پی نوشت:

[1]صفحه 137 کتاب

[2]صفحه 81 کتاب

بخش کتاب و کتابخوانی تبیان