اندام زایشی ماده
برچه یا مگاسپوروفیل اندام زایشی ماده است. یک برچه از سه بخش تخمدان، خامه و کلاله ساخته شده است. تخمک یا مگاسپورانژیوم از جفت بر می خیزد و به آرایش تخمک ها درون تخمک، تمکن گفته می شود.
ساختار تخمک
تخمک ساختاری کوچک و بیضی شکل دارد که از طریق پایه کوتاهی به نام بند به جفت متصل شده است. در اطراف تخمک یک یا دو لایه سلول های محافظ به نام پوش تخمکی وجود دارد.
محل اتصال بند به جسم تخمک، ناف نام دارد. در تخمک واژگون بخشی از اندام تخمک، به بند پیوسته می شود و ساختاری مرزی به نام رافه را تشکیل می دهند. پوسته های تخمک در ناحیه ی سفت یا میکروپیل از هم فاصله دارند.
در زیر پوسته های تخمک بافت مغذی خورش (توسل) قرار گرفته است. در مرکز تخمک، کیسه رویانی (گامتوفیت ماده) قرار دارد.
نمو تخمک
تخمک ها از سطح درونی تخمدان در محل ویژه ای به نام جفت نمو می یابند. تخمک به صورت یک توده کوچک بافتی روی سطح جفت ظاهر می شود و با رشد سریع به شکل تخمک بالغ با بخش های توضیح داده شده در بالا در حفره ی تخمدانی شکل می گیرد.
مگاسپوروژنز
مراحل گوناگونی به تشکیل مگاسپور منتج می شود. یک سلول واحد در ناحیه هیپودرمی خورش به عنوان بنیان آرکسپوری عمل می کند. این سلول دارای هسته بزرگ و سیتوپلاسم متراکم است. از تقسم مماسی سلول آرکسپوری، سلول حاشیه ای اولیه بیرونی و سلول هاگزای اولیه درونی تشکیل می شوند.
سلول حاشیه ای ممکن است تقسیم نشده باقی بماند و یا با تقسیمات پری کلینال و آنتی کلینال چندین سلول حاشیه ای را به وجود آورد که در نهایت از بین می روند. سلول هاگزای اولیه به عنوان سلول مارد مگاسپور یا مگاسپوروسیت، عمل می کند.
این سلول 2n با تقسیم میوز چهار سلول مگاسپوری را به وجود می آورد که تنها مگاسپور، دور از سفتی عملکردی باقی مانده و بقیه تحلیل می روند. مگاسپور، نخستین سلول مگاگامتوفیت (گامتوفیت ماده) است.
مگاگامتوفیت
مگاسپور هاپلوئید آغاز نسل گامتوفیتی ماده است. از چهار مگاسپور تشکیل شده، مگاسپور وقاع در سمت شالاز کیسه رویانی را تشکیل می دهد در ابتدا مگاسپور عملکردی در امداد محور سفتی شالازی دراز می شود.
هسته مگاسپور به صورت میتوزی تقسیم می شود. دو هسته ی تشکیل شده، با گسترش واکوئل مرکزی بین دو هسته به طرف قطب های مقابل فشرده می شوند. هر دو هسته در دو قطب با تحمل دو تقسیم میتوزی متوالی، در هر قطب 4 هسته را تشکیل می دهند.
در ابتدا 8 هسته در یکی سیتوپلاسم مشترک قرار دارند. سپس از هر قطب یک هسته به مرکز کیسه ی رویانی در حال نمو مهاجرت می کنند. سپس با ایجاد دیواره در بین هسته های واقع در دو قطب، در انتهای سفتی، دستگاه تخم زا تشکیل می شود. دستگاه تخم زا از یک سلول تخم زا در مرکز و دو سلول قرینه در طرفین ساخته شده است. در انتهای شالازی با تشکیل دیواره، سلول های متقاطر تشیکل می شوند.
دو هسته ی مرکزی با مهاجرت و استقرار در مرکز کیسه رویانی، هسته های قطبی یا ثانوی را تشکیل می دهند.
این الگوی نمو کیسه رویانی به عنوان نوع علف هفت بند شناخته شده است و در میان 81%نهاندانگان شایع است. در این نوع کیسه رویانی بالغ با ساختار بیضی شکل، 3 سلول متقاطر، دستگاه تخم زای 3 سلولی و یک سلول مرکزی 2 هسته ای، به عبارت دیگر سازمانی 7 سلولی – 8 هسته ای – وجود دارد.
