با خوردن بستنی دندان درد می‌گیرید؟
حساسیت دندان ها
هر گونه مشکلی در دندان ها می تواند باعث ناراحتی فرد شود و در زندگی او اختلال ایجاد کند. یکی از این مشکلات که افراد زیادی به آن مبتلا می شوند، حساسیت دندان هاست.
حساسیت دندانی زمانی آغاز می شود که دندان ها به محرک های محیطی مانند سرما، گرما، غذاهای ترش یا شیرین واکنشی شدیدتر از حالت طبیعی نشان دهند و به دنبال آن درد و ناراحتی به وجود آید.
بیشتر بیماران از حساسیت به سرما شکایت دارند، اما حساسیت و درد ممکن است به وسیله مسواک زدن، مصرف نوشیدنی گرم، شیرینی ها، غذاهای ترش و... نیز ایجاد شود. البته بیماران نسبت به محرک ها واکنش متفاوتی نشان می دهند.
چرا دندان ها حساس می شوند؟
عاج دندان از ساختار های میکروسکوپی به نام توبول های عاجی تشکیل شده که در قسمت تاج دندان توسط مینا و در ریشه توسط سمنتوم پوشانده شده است. توبول ها از یک سو با پالپ دندان که حاوی اعصاب حسی است در ارتباط هستند و از طرفی با مینا و سمنتوم مرتبط اند.
زمانی که مینا و سمنتوم در اثر سایش، شکستگی یا پوسیدگی آسیب ببینند، عاج دندانی پوشش خود را از دست می دهد. در این شرایط محرک ها به طور مستقیم با عاج در ارتباط اند و باعث جابجایی و حرکت سریع مایع داخل توبول ها می شوند. این حرکت باعث تحریک پایانه های اعصاب دندانی و ایجاد دردی تیز و کوتاه می شود.
از طرفی عامل اصلی سفیدی رنگ دندان ها، ضخامت میناست. با کم شدن یا از بین رفتن ضخامت مینا، عاج زیرین که زرد رنگ است نمایان می شود. در نتیجه با از دست رفتن مینا در دندان ها علاوه بر ایجاد درد و ناراحتی، زیبایی دندان ها نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.
کدام دندان ها حساس ترند؟
یکی از مهم ترین عوامل در ایجاد حساسیت دندانی، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است که این عادت منجر به تشکیل لایه میکروبی بر روی دندان ها خواهد شد. در اثر فعالیت میکروب ها اسیدی تولید می شود که روند تخریب مینا را تسریع می کند و به دنبال آن پوسیدگی دندان رخ می دهد. با گسترش پوسیدگی به عاج، محرک های دهانی به طور مستقیم روی عاج تاثیر می گذارند و دندان حساس می شود که به صورت ایجاد درد در برابر سرما و گرما بروز می کند.
از طرفی تجمع پلاک و جرم بر سطح ریشه دندان می تواند باعث تحلیل لثه شود و تحلیل لثه نیز باعث از بین رفتن سمنتوم و نمایان شدن ریشه دندان می شود که این روند منجر به ایجاد حساسیت دندانی می شود.
همچنین مسواک زدن غیراصولی و محکم باعث از بین رفتن مینا و سمنتوم در ناحیه طوق دندانی می شود. در نتیجه به تدریج این ناحیه، ظاهری گود و تورفته پیدا خواهد کرد.
کدام بیماری ها دندان را حساس می کنند؟
عادت های دهانی مانند دندان قروچه را نیز نباید نادیده گرفت. دندان قروچه عادتی است که باعث ساییدن دندان ها روی هم می شود. فشار حاصل از سایش دندان ها، باعث سایش مینای دندان و در نتیجه از بین رفتن پوشش عاج می شود.
در نهایت برخی درمان های دندان پزشکی مانند جرم گیری، جراحی لثه، ترمیم دندان ها، قرار دادن روکش و استفاده از سفیدکننده های دندانی نیز درجه هایی از حساسیت دندان ها را به دنبال دارند که البته موقت و گذراست.
کدام خوراکی ها دندان را حساس می کنند؟
برخی افراد عادت به مصرف غذاهای ترش مانند لواشک، آبلیمو و... دارند. اسید موجود در غذاهای ترش باعث از بین رفتن مینای نازک موجود در طوق دندان ها می گردد و این ساییدگی شیمیایی زمینه ساز حساسیت دندانی می شود.
از تشخیص تا درمان
در موارد حساسیت خفیف، توصیه های آموزشی شامل استفاده از خمیردندان های ضدحساسیت (حاوی استرانسیوم کلراید، پتاسیم کلراید یا نیترات)، مسواک هایی با الیاف نرم که از آوردن فشار به لثه حساس و عاج برهنه جلوگیری می کند و عدم استفاده مکرر از غذا و نوشیدنی های اسیدی است.
توصیه می شود برای پیداکردن علت حساسیت به دندان پزشک مراجعه شود. دندان پزشک با توجه به علت حساسیت، درمان های متفاوتی را پیشنهاد می دهد و در صورت وجود حساسیت به علت نمایان شدن عاج، پوشاندن آن با مواد ترمیمی همرنگ دندان پیشنهاد می شود.
در شرایطی که تحلیل لثه وجود دارد، درمان شامل جراحی لثه است.
در مواردی که حساسیت دندانی همراه با دندان قروچه مشاهده شده است، استفاده از نایت گارد (محافظ شبانه دندان ها) به بیماران توصیه می شود.
در صورت وجود پوسیدگی، درمان سریع تر آن الزامی است. اخیرا استفاده از لیزر نیز نتایج موفقیت آمیزی به همراه داشته است. لیزر با انعقاد پروتئین ها دهانه توبول ها را می بندد و از طرف دیگر بر فعالیت اعصاب دندانی موجود در پالپ دندان تاثیر می گذارد و در نتیجه باعث کاهش حساسیت دندانی می شود.
در نهایت در صورت وجود حساسیت با شدت بالا، ممکن است با تشخیص اندودنتیست، درمان ریشه انجام شود.
بخش سلامت تبیان
منبع: هفته نامه سلامت - کتر ساینا شمس‌زاده، دندان‌پزشک و پژوهشگر دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
مطالب مرتبط:
چرا دچار حساسیت دندان می‌شویم؟
