شرایط وجوب حج
محل احرام حج، شهر مکه است، ولی احرام عمرهی تمتع، باید در میقات انجام شود. حال در صورتی که شخص برای احرام بستن در میقات با مانعی روبرو شود، نظر فقها مختلف است،
1. برخی از مراجع احرام از ادنی الحل (نزدیکترین محل به منطقهی حرم) را جایز دانستهاند. (آیة الله مکارم شیرازی دام ظله) 2. برخی، انجام آن را از نزدیکترین مکان به میقات واجب میدانند. (آیة الله خامنهای دام ظله) 3. برخی میگویند، باید از هر جا که مانع بر طرف شد، احرام انجام شود. (آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله) 4. بعضی نیز در هر حال احرام از میقات را واجب دانسته و میگویند اگر مُحرم مجبور شد که لباس دوخته بپوشد، بنا بر احتیاط واجب، برای هر نوع از آن لباسهایی که پوشیده است یک کفاره گوسفند باید بدهد. (آیة الله سیستانی دام ظله)
در این مقاله به دو سوال احکام در باب حج پاسخ خواهیم گفت:
حج زیارت كردن خانهی خدا و انجام اعمالی است كه در آنجا به جا آورده می شود و در تمام عمر بر كسی كه این شرط را دارا باشد، یك مرتبه واجب میشود و آن شرایط عبارتنداز:
1ـ بالغ باشد.
2ـ عاقل و آزاد باشد.
3ـ بواسطهی رفتن به حج مجبور نشود كه كار حرامی را كه اهمیتش در شرع از حج بیشتر است، انجام دهد، یا عمل واجبی را كه از حج مهم تر است ترك نماید.
4ـ مستطیع باشد، بنابراین مستطیع بودن به چند چیز است:
1) توشهی راه و چیزهایی را كه بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است كه در جای خود مفصل گفته شده، و نیز مركب سواری یا مالی كه بتواند آنها را تهیه كند، داشته باشد.
2) سلامت مزاج و توانایی بر رفتن به مكه و حج.
3) در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد، یا انسان بترسد كه در راه جان یا عرض او از بین برود. یا مال او را ببرند، حج بر او واجب نیست، ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگر چه دورتر باشد در صورتی كه مشقت زیاد نداشته باشد و خیلی غیر متعارف نباشد، باید از آن راه برود.
4) بقدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.
5) مخارج كسانی را كه خرجی آنان بر او واجب است، مثل زن و بچه و مخارج كسانی را كه مردم خرجی دادن به آنها را لازم میشمارند، داشته باشد.
6) بعد از برگشتن، كسب، یا زراعت، یا عایدی، ملك، یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد تا مجبور نشود به زحمت زندگی كند.
(توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م2036)
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
محل احرام حج، شهر مکه است و اگر براى احرام عمره تمتع با مانعى روبرو شد و نتوانست در میقات محرم شود باید در نزدیکترین محل به میقات و قبل از ورود به منطقه حرم محرم شود و اگر داخل منطقه حرم شده و نمىتواند به خارج حرم برگردد در همان جا محرم شود.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در فرض سۆال، احرامش صحیح است.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
باید از میقات محرم شود و چنانچه مجبور شده است که لباس دوخته بپوشد، بنا بر احتیاط واجب برای هر نوع از آن لباسهایی که پوشیده است یک کفاره گوسفند لازم می شود و در این مسأله میتوانید به اعلم بعدی رجوع کنید.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
مجرد سخت گیری مجوز عبور بدون احرام از میقات نیست ولی اگر به اندازهای بود که موجب ضرر به نفس باشد از هر مکانی که این ضرر برطرف شود باید محرم شود.
(توجه: استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئیست انجام گرفته است)
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
اسلام کوئیست
اندیشه قم
توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2