طلاب غریب در ایران

جهان شمولی اسلام و نگاه بین المللی و صادراتی انقلاب اسلامی سبب شده است تا فرصتی برای جهانی شدن و ابلاغ بین المللی معارف اسلامی پدید آید.

مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند:

" اولین درسی که انقلاب اسلامی و نظام مبارک جمهوری اسلامی به ما داد، این بود که ما نگاهمان را از حصار و چهاردیواری ملت ایران منعطف کنیم به عرصه ی وسیع امت اسلامی." [1] حال چه مقدار از این فرصت را غنیمت شمرده ایم یا خیر بحث دیگری است که در جای دیگر باید به آن پرداخته شود.

حضور فعال حوزه های علمیه در بستر مناسبی که انقلاب اسلامی فراهم کرده است علاوه بر نشر گسترده اسلام، علاقه بین المللی فراوانی را در بین ملت های دیگر برای آمدن به ایران و تحصیل در حوزه های علمیه به همراه داشته است.

هم اکنون افراد بسیاری با نژادها و رنگ های مختلف در ایران و به خصوص در قم، مشغول تحصیلات حوزوی هستند تا پس از تحصیل، هم معارف اسلامی را آموخته و هم در آینده نزدیک دین اسلام و تشیع را در کشور خود تبلیغ و ترویج کنند.

طلاب غیر ایرانی در جامعه المصطفی مشغول تحصیل هستند و تا به حال فارغ التحصیلان بسیاری از این مرکز به کشور های خود بازگشته اند.

تاكنون، 41000 دانش‌ پژوه مرد و زن از 103 كشور جهان در این نهاد علمی، آموزشی پذیرش شده‌اند كه بیش از 16000 نفر از آنان در مقاطع گوناگون تحصیلی فارغ‌التحصیل شده و پس از بازگشت به كشورهای خود در مراكز علمی، پژوهشی و فرهنگی مشغول فعالیت می‌باشند.

در حال حاضر نزدیک به 25000 نفر از خواهران و برادران در جامعه المصطفی مشغول به تحصیل هستند كه از این تعداد، 10000نفر در ایران و 15000 نفر هم در واحدهای المصطفی (ص) در خارج از كشور به تحصیل اشتغال دارند.

جامعه‌ المصطفی (ص) در كنار آموزش برادران، اهتمام به تعلیم و تربیت خواهران نموده است كه امروزه بیش از 2500 طلبه‌ی خواهر از ملیت‌های مختلف، در مدرسه‌ی عالی بنت‌الهدی، جامعه الزهرا (س) ، مكتب نرجس و 6500 نفردر واحدهای المصطفی(ص) در خارج از كشور مشغول به تحصیل می‌باشند.

متقاضیان تحصیل در جامعه المصطفی (ص)، در مقاطع تحصیلی كاردانی، كارشناسی، كارشناسی ارشد و دكتری و همچنین بر اساس سطوح چهارگانه حوزوی و دوره اجتهاد از سراسر جهان پذیرش شده و پس از فراگیری زبان فارسی و عربی در رشته‌های مختلف علوم اسلامی و انسانی در دانشكده‌ها، مۆسسات عالی آموزشی و واحدهای وابسته درایران و كشورهای مختلف به ادامه تحصیل می‌پردازند و با اتمام این دوره‌ها، مدرك تحصیلی رسمی جامعه المصطفی (ص) و وزارت علوم را دریافت می‌کنند.

هم اكنون 150 رشته و گرایش تحصیلی در این مجموعه به تصویب رسیده كه برخی از رشته‌هایی كه در حال اجرا هستند عبارتند از: فقه و اصول، فقه و معارف اسلامی، فقه اقتصادی، فقه قضایی، فقه خانواده، فقه جامعه، قرآن و علوم، فلسفه و عرفان اسلامی، كلام اسلامی، فرهنگ و معارف اسلامی، تاریخ اسلام، شیعه شناسی، ادیان و مذاهب، اقتصاد، علوم تربیتی، تبلیغ و ارتباطات، مطالعات اجتماعی ، علوم سیاسی، مدیریت، روان‌شناسی، حقوق، زبان فارسی و معارف اسلامی، زبان و ادبیات عرب و ده‌ها رشته و گرایش تحصیلی دیگر.

جامعة المصطفی (ص) برای علاقه‌مندانی که امکان حضور در ایران را ندارند، دانشگاه مجازی المصطفی را به نشانی اینترنتی www.almostafaou.com تأسیس نموده كه در حال حاضر شمار بسیاری از علاقه‌مندان از کشورهای مختلف، در مقاطع تحصیلی كارشناسی و كارشناسی ارشد و در رشته‌های زبان فارسی و معارف اسلامی، فلسفه و عرفان اسلامی، فقه و معارف اسلامی، علوم قرآن و حدیث، به زبان‌های فارسی و انگلیسی مشغول به تحصیل هستند.[2]

مقام معظم رهبری می فرمانید:

" البته شما در اینجا در غربت زندگی میکنید. اگرچه اینجا خانه ی شماست، اما از اهل خود، خویشان خود، خانواده ی خود دورید. سختی هائی دارید، مشکلاتی دارید؛ خودتان، همسرانتان، خانواده هاتان مشکلاتی دارند؛ اما ایستادگی کنید. خداوند متعال در اول بعثت پیغمبر چند خط اساسی را جلوی پای رسول گرامی خود گذاشت که با توجه به این چند خط و چند جهت گیری مهم، پیغمبر اکرم بتواند این بار سنگینِ بی نظیر را تحمل کند. یکی از این خطوط، صبر بود؛ «و لربّک فاصبر». «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم. یا ایها المدّثّر. قم فأنذر. و ربّک فکبّر. و ثیابک فطهّر. و الرّجز فاهجر. و لاتمنن تستکثر. و لربّک فاصبر». خداوند متعال خط صبر را جلوی پیغمبر گذاشت. باید صبر کرد. صبر یعنی پایداری، یعنی خسته نشدن، یعنی مغلوب مشکلات نشدن. مشکلات گوناگون بر سر راه همه ی ما هست؛ باید مغلوب نشویم. این درس را هم امام بزرگوار ما در عمل به ما تعلیم کرد؛ صبر کرد."[3]

این طلاب عزیز مشکلات فراوانی دارند که باید به آن ها توجه شود تا این حرکت عظیم متوقف نشود.

از مشکلات مهم این طلاب، جنبه عاطفی آنان است. ایشان از کشورهای مختلف، با راه های طولانی هجرت کرده و با تحمل رنج غربت، میهمان کشور ما شده اند.

نکته بعدی تفاوت فرهنگ ها است. گاهی تفاوت فرهنگشان با فرهنگ ایرانی مشکلاتی به بار می آورد. ممکن است برخی ایرانی ها نیز با فرهنگ آنان آشنا نباشند. افزون بر تفاوت فرهنگ، تفاوت زبان و رنگ نیز هست که گاهی نمی توان ارتباط مناسبی میان آنان و برخی ایرانی ها برقرار کرد.

بحث دیگری که در باره طلاب غیر ایرانی وجود دارد اینست که آیا اینها بعد از تحصیل در ایران و تحمیل هزینه ها ، در کشور خود مفید هستند؟ باید دید تعهداتشان را انحام می دهند یا خیر؟

حجت الاسلام و المسلمین محامی مدیر محترم مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی، اینگونه پاسخ می دهند:

در این جهت، تفاوتی میان طلاب ایرانی و غیر ایرانی نیست؛ اکنون طلاب ایرانی که در حوزه تحصیل می کنند، چه تعهدی دارند و چگونه عمل می کنند؟! چه نظارتی بر آنها صورت می گیرد. در این رابطه دو مسئله وجود دارد: بحث نخست تعهد این طلاب است و مسئله دیگر ارتباط با ایشان. در مورد مسئله ارتباط تا به حال چنین بود که طلاب وقتی به کشور خود باز می گشتند، عده ای در مسیر تبلیغ دین، با دست اندرکاران مدارس مرکز جهانی ارتباط داشتند. البته این ارتباط غیر رسمی بوده است. از کارهای خوبی که مرکز جهانی طی سال های اخیر آغاز کرده این است که در چند قسمت سرمایه گذاری می کند. چون مأموریت اولیه مرکز جهانی ،تربیت و تعلیم طلاب است. طبعاً نسبت به به کارگیری این طلاب در خارج کشور مسئولیتی ندارد؛ لیکن سال های اخیر در چند جهت برنامه ریزی صورت گرفت: یکی راه اندازی دفتر مدیریت هماهنگی اعزام است. ما اعزام کننده نیستیم؛ اما می توانیم با همکاری مراکز اعزام کننده، زمینه کار و بهره گیری این طلاب را فراهم سازیم.

نکته دوم بحث شناسایی فارغ التحصیلان مرکزجهانی است که اکنون در کشورهای خود به چه کاری مشغولند. در همین راستا انجمن فارغ التحصیلان مرکز جهانی در کشورهای مختلف، با برقراری ارتباط مستمر و پشتیبانی علمی و فرهنگی این فارغ التحصیلان راه اندازی شده است. البته این برنامه هنوز کامل نیست. قرار است سالانه از فارغ التحصیلان فعال، زبده و نخبه ای که در کشورهای مختلف فعالیت دارند، دعوت شود تا ارتباط بیشتری با مرکز برقرار کنند که ارتباطشان به روز باشد و احیاناً نیازهایشان از حیث علمی و فرهنگی برآورده شود تا با قوت بیشتر به تبلیغ بپردازند. در سال گذشته نیز نخستین گردهمایی فارغ التحصیلان برگزار شد که مورد عنایت مقام معظم رهبری نیز قرار گرفت.[4]

پی نوشت ها:

[1] بیانات در دیدار طلاب خارجی حوزه ی علمیه ی قم، مهرماه 1390.

[2]  سایت جامعه المصطفی؛ http://www.miu.ac.ir

[3] بیانات در دیدار طلاب خارجی حوزه ی علمیه ی قم، مهرماه 1390.

[4]  نشریه پگاه حوزه (ویژه حوزه های دینی) > 30 فروردین 1386 - شماره 46

تهیه و فرآوری:احمد اولیائی-گروه حوزه علمیه تبیان