تبیان، دستیار زندگی
طی نیم قرن اخیر، رابطه سینما و تلویزیون با مردم در مقاطع مختلف، زمانی به اشکال گوناگون بوده است. درواقع سینما و تلویزیون، با وجود تعریف متفاوت رسانه‌ای، از بعد سرگرم‌سازی کارکردهای مشترکی داشته‌اند و گاه و بیگاه در جذب مخاطب جای یکدیگر را گرفته‌اند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

از تلویزیون به سینما

مروری بر فعالیت های برخی کارگردان ها در سینما و تلویزیون


طی نیم قرن اخیر، رابطه سینما و تلویزیون با مردم در مقاطع مختلف، زمانی به اشکال گوناگون بوده است. درواقع سینما و تلویزیون، با وجود تعریف متفاوت رسانه‌ای، از بعد سرگرم‌سازی کارکردهای مشترکی داشته‌اند و گاه و بیگاه در جذب مخاطب جای یکدیگر را گرفته‌اند. به‌عنوان مثال، در سال‌های پیش از انقلاب، با رواج پدیده تلویزیون و پخش سریال‌های تلویزیونی، مخاطب انبوهی که برای دیدن فیلم در سالن‌های سینما صف می‌کشید بتدریج جذب تلویزیون شد و امروز، وضع به‌گونه‌ای است که مخاطب تلویزیون (در کنار دیگر ابزاری که هزینه کمتری برای مردم دارد و در دسترس‌تر است) بسیار انبوه‌تر و وسیع‌تر از سینما شده است که صد البته این گستردگی دلایل بی‌شماری دارد.


از تلویزیون به سینما

فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی به رغم این که از دو رسانه مختلف تبعیت می کنند، به واسطه برخورداری از کارکردهای مشابه سرگرم سازی در حیطه هنر نمایش و قصه پردازی، از طرفی مخاطبان سینما و تلویزیون را جذب کرده اند و از سوی دیگر، دست اندرکاران هنری و فنی و خالقان آثار نمایشی این دو مدیوم، بارها جذب این دو رسانه شده اند.

شاید تحلیل این که چرا برخی فرمول های امتحان پس داده سینمایی، در تلویزیون جواب نمی دهد یا برعکس، به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، اما آنچه مهم است، همیشه این گونه نبوده که یک کارگردان موفق تلویزیونی بتواند در سینما دست کم در ارتباط با مردم، موفق باشد و عکس آن نیز صدق کند.

در ادامه به برخی رفت و آمدهای اهالی تلویزیون و سینما طی سه چهار دهه گذشته اشاره می شود.

کارگردانانی که از تلویزیون به سینما رفتند

برخی کارگردان ها فعالیت خود را با ساخت سریال های تلویزیونی شروع کردند، اما بعدها به سینما روی آوردند. نکته جالب آن که بیشتر این افراد، در تلویزیون موفق تر از سینما بوده اند!

بهروز افخمی

بهروز افخمی از کارگردان های مشهوری است که ابتدا فعالیت خود را در حیطه های مدیریتی تلویزیون آغاز کرد و چند سال را برای به سرانجام رساندن سریال متوقف شده ناصر تقوایی (کوچک جنگلی) صرف کرد. او اواخر دهه 60، نسخه سینمایی این مجموعه تلویزیونی را با نام «تفنگ های سحرگاه» ساخت و با فیلم بعدی اش «عروس»، هم به طور رسمی وارد جرگه سینماگران شد و هم به عنوان یک فیلمساز مخاطب در سینما نام خود را ثبت کرد. افخمی سال گذشته پس از سال ها در کنار برادرش در سریال «عملیات 125» قرار گرفت.

داریوش فرهنگ

فرهنگ برخلاف بسیاری از کارگردانان تلویزیون که از مدرسه عالی تلویزیون آمده اند، تئاتر خوانده، اما اولین کارش به عنوان کارگردان سریال مشهور «سلطان و شبان» به شمار می رود؛ سریالی که جزو پربیننده ترین کارهای سیما طی سه چهار دهه اخیر بوده است. فرهنگ پس از این سریال، با «طلسم» به ساخت فیلم در سینما رو آورد و

11 فیلم دیگر هم کارگردانی کرد. اما سریال هایی که او در بین کارهای سینمایی اش ساخته (تولدی دیگر، طلسم شدگان و راه شب) از بیشتر کارهای سینمایی اش موفق تر بوده اند، گرچه هیچ گاه به پای اولین سریالش نرسیدند.

پوران درخشنده

پوران درخشنده از قدیمی ترین کارگردان های تلویزیون است که از مدرسه عالی تلویزیون و سینما فارغ التحصیل شده و از سال 54 در تلویزیون فعال است. درخشنده مستندهای تلویزیونی زیادی کارگردانی کرد و پس از آن در دهه 60 با فیلم «رابطه» و پس از آن فیلم موفق «پرنده کوچک خوشبختی»، به عنوان یکی از کارگردانان زن سینمای ایران به جایگاه تثبیت شده ای دست یافت. درخشنده پس از آن با ساخت ده فیلم سینمایی به عنوان یک سینماگر شناخته می شود.

داوود میرباقری

داوود میرباقری فعالیت هنری را از تئاتر آغاز کرد، اما کار این کارگردان به طور رسمی با سریال های موفقی همچون «گرگ ها» و «رعنا» (در دهه 60) و «امام علی(ع)» (در دهه 70) به چشم آمد. او بعدها سه فیلم «آدم برفی»، «ساحره» و «مسافر ری» را برای سینما ساخت، اما بازگشت او به تلویزیون با «معصومیت از دست رفته» و البته سریال عظیم «مختارنامه»، باردیگر جایگاه او را به عنوان یک کارگردان موفق در رسانه ملی تثبیت کرد. او این روزها مشغول ساخت جدیدترین طرح خود (شاهگوش) است.

برخی کارگردان ها فعالیت خود را با ساخت سریال های تلویزیونی شروع کردند، اما بعدها به سینما روی آوردند. نکته جالب آن که بیشتر این افراد، در تلویزیون موفق تر از سینما بوده اند!

رضا میرکریمی

گرچه در کارنامه رضا میرکریمی ساخت فیلم های کوتاه 16 میلی متری در دهه 60 دیده می شود، اما ازجمله کارگردان های سینماست که کار خود را با تلویزیون آغاز کرده است. سریال «ماجراهای آفتاب و عزیزخانم» و بعد سریال «بچه های مدرسه همت» را باید نقطه شروع ، فعالیت تلویزیونی این سینماگر مطرح امروز دانست. او اواخر دهه 70 با فیلم کودک و سرباز کار سینمایی را شروع کرد و بعد با فیلم هایی چون زیرنور ماه، اینجا چراغی روشن است، خیلی دور خیلی نزدیک، به همین سادگی و یه حبه قند را ساخت و این روزها هم مشغول ساخت فیلم جدید خود با نام «امروز» است.

حمید تمجیدی

او دانش آموخته دانشکده صدا و سیماست و کارش را از آنجا با کارگردانی 50 فیلم مستند تلویزیونی آغاز کرده است. تمجیدی در دهه 60، کارگردانی سریال هایی چون «نقشه»، «عقیق» و «آموختن برای زیستن» را انجام داد و با ساختن سریال «مزدترس» و سری دوم آن (بازی با مرگ) میان مخاطبان تلویزیونی چهره شد. او ساخت سریال «به او بگویید دوستش دارم» را نیز در کارنامه دارد. تمجیدی اما در سینما نیز فیلم های «سراب»، «گل سرخ»، «چهارشنبه عزیز»، نسخه سینمایی سریال بازی با مرگ و شب بی پایان را ساخته که هیچ گاه موفقیت تلویزیونی او را تکرار نکرده اند.

اصغر فرهادی

اصغر فرهادی گرچه در رشته تئاتر درس خوانده و کار خود را با انجمن سینما جوانان شروع کرده، اما فعالیت حرفه ای او با تلویزیون گره خورده است. مجموعه هایی چون «چشم به راه»، «داستان یک شهر 1 و 2»، «روزگار جوانی» ازجمله فعالیت های فرهادی در تلویزیون بود که زمینه ای برای ساخت اولین فیلم بلند سینمایی این کارگردان در سال 81 (رقص در غبار) شد و اوجگیری او تا «درباره الی»، «جدایی نادر از سیمین» و «گذشته» را به دنبال داشت.

مرضیه برومند

مرضیه برومند، فعالیت خود را به عنوان بازیگر، کارگردان و عروسک گردان از سال 1347 در تلویزیون آغاز کرده است. او در دهه 60 نیز با فیلم پرفروش «شهر موش ها» (به طور مشترک با محمدعلی طالبی) فعالیت در سینما را شروع کرد و در سینما فیلم های دیگری چون «الو! الو! من جوجوام» و «مربای شیرین» را ساخت. ثبت سریال های موفق تلویزیونی مثل قصه های تابه تا، خونه مادربزرگه، آرایشگاه زیبا، خودروی تهران 11، هتل، ورثه آقای نیکبخت، کارآگاه شمسی و دستیارش مادام، کتابفروشی هدهد و آب پریا در کارنامه هنری مرضیه برومند، نام او را بیشتر به عنوان یک کارگردان تلویزیونی موفق ثبت کرده است. او البته این روزها مشغول پیش تولید چهارمین فیلم سینمایی بلند خود یعنی نسخه دوم شهرموش هاست.

از تلویزیون به سینما

جواد افشار

جواد افشار کار خود را از تلویزیون شروع کرد و سال 87، فیلم «کلبه» را در ژانر وحشت ساخت. وی سریال های موفقی چون کیلومتر 14، برگ و باد، رایزن عشق، گل یا پوچ، روزهای زیبا، لبه آتش و مادرانه را ساخته است.

بهرام بهرامیان

بهرام بهرامیان که کار خود را از تئاتر سپس انجمن سینمای جوانان شروع کرده جزو کارگردان هایی است که با ساخت سریال های تلویزیونی چهره شد و بعد به سینما آمد. «مشق عشق» و «ساعت شنی» دو مجموعه موفق و پربیننده از این کارگردان بودند و زمینه ای شدند تا او در سینما فیلم «آل» را بسازد و بعد دومین کار سینمایی خود «آینه شمعدون» را کارگردانی کند.

رضا عطاران

رضا عطاران از تلویزیون به عنوان بازیگر و کارگردان چهره شد و بعد در سینما کارگردانی کرد. سیب خنده، قطار ابدی، کوچه اقاقیا، خانه به دوش، ترش و شیرین و بزنگاه زمینه ای شدند تا عطاران اولین فیلم بلند سینمایی خود با نام «خوابم می آد» را بسازد. او این روزها مشغول ساخت دومین فیلم بلندش با نام «رد کارپت» است.

کارگردانانی که از سینما به تلویزیون آمدند

برخی کارگردان ها نیز از چهره هایی هستند که فعالیت خود را با ساخت فیلم های سینمایی شروع کردند، اما بعدها به فعالیت در تلویزیون روی آورده اند.

نکته جالب آن که بیشتر این افراد، در تلویزیون موفق تر از سینما بوده اند و بعضی هایشان حتی به فکر بازگشت به سینما نیفتاده اند!

ضیاء الدین دری

دری هم اوایل دهه 60 به عنوان کارگردان فیلم «صاعقه» کار خود را شروع کرد و چهار فیلم دیگر (سینما سینماست، باد و شقایق، لژیون و من و دبورا) را ساخت، اما هیچ کدام از این فیلم ها به اندازه سریال «کیف انگلیسی» نام او را سر زبان ها نینداخت. دری پس از آن نیز ترجیح داد در سینما کار نکند و انرژی خود را چند سال روی تولید سریال «کلاه پهلوی» گذاشت که پس از مدت ها، از سال گذشته روی آنتن رفت و کماکان در حال پخش است.

سیروس مقدم

سیروس مقدم پرکارترین و موفق ترین کارگردان سریال های تلویزیونی در سال های اخیر، ابتدا یک کارگردان ناموفق در سینمای ایران بود. سیروس مقدم البته در سال های دور برای سریال تلویزیونی مشهور ناصر تقوایی دستیاری کرده بود، اما فعالیت حرفه ای را با سینمای ایران به عنوان مدیرتولید و بعد کارگردان آغاز کرد.

«گرگ های گرسنه»، «شکوه بازگشت» و «شیخ مفید» فیلم های موفقی نبود که موجب تثبیت موقعیت مقدم در سینمای ایران بشود، اما کارنامه تلویزیونی مقدم هم قطور است و هم از نظر مخاطب، او را به یکی از موفق ترین کارگردانان تلویزیون بدل کرده است.

23 سریال به سوی افتخار، روزهای زندگی، مسافر، پلیس جوان، بانویی دیگر، مزرعه کوچک، ریحانه، نرگس، پرواز در حباب، اغماء، پیامک از دیار باقی، روز حسرت، رستگاران، چاردیواری، زیر هشت، پایتخت، تا ثریا، چک برگشتی، دیوار، پایتخت2 و سریال در دست ساخت بچه های نسبتا بد کارهای تلویزیونی پرکارترین کارگردان تلویزیون در این سال هاست.

    ادامه دارد ....

بخش سینما و تلویزیون تبیان


منبع : روزنامه جام جم / احمدرضا علیزاده