تنوع ساختار گل
گل های منظم
گل هایی با تقارن شعاعی هستند که می توانند به دو نیمه برابر در امتداد بیش از یک سطح طولی تقسیم شوند، مانند گل سوسن
گل های نامنظم
گل هایی با تقارن دو طرفی، با فقط یک سطح تقارن هستند، مانند نخود و لوبیا
گل های تک جنسی
گل هایی که فقط دارای یکی از اندام های زایا هستند و گل های نر و گل های ماده به صورت مجزا قرار دارند، مانند موز، گردو، بید و ...
گل هایی که فقط پرچم دارند، گل نر و گل هایی که فقط مادگی دارند، گل ماده نامیده می شوند. اگر گل های نر و ماده، مجزا بر روی یک گیاه باشند، (گردو، ذرت) گیاه را یک پایه می گویند و اگر گل های نر و ماده بر روی دو پایه جدا از هم قرار گیرند (بید، نخل) گل را دوپایه می نامند.
گل های دارای هر دو اندام های زایای نر و ماده را گل دوجنسی یا نر – ماده (هرمافوردیت) گویند مانند کلم و گلابی.
گل آذین
به آرایش گل ها بر روی ساقه گل آذین گفته می شود. بر اساس نحوه ی نمو، گل آذین به دو نوع گل آذین بسته یا محدود و گل آذین باز یا نا محدود طبقه بندی می شوند.
گل آذین نا محدود، گل آذینی است که انتهای محور به یک جوانه ختم می شود و در گل آذین محدود انتهای محور گل دهنده، به یک گل ختم می شود و رشد محور متوقف می گردد.
انواع گل آذین نا محدود
در این نوع گل آدین، گل ها دارای یک محور مشترک هستند و تقریبا با فواصل مساوی به محور گل آذین می چسبند مانند شب بو.
گل آذین خوشه ای با دمگل های پایینی داراز تر، در واقع دمگل ها در گل های پایینی طویل تر هستند و به تدریج به سمت بالا، کوتاه تر می شوند، به طوری که گل ها همه در یک سطح قرار می گیرند، مانند گلابی.
گل آذینی ی با گل های بدون دمگل در امتداد محور گل آذین سنبله ساده گفته می شود. مانند بارهنگ.
گل آذین سنبله به صورت مرکب نیز در گیاهان دیده می شود. سنبله مرکب در گیاهان خانواده ی گندم مثل گندم دیده می شود.
این گل آذین از سنبل چه ها تشکیل شده است. در هر سنبل چه، محوری وجود دارد که در قاعده ی آن دو فلس به نام گلوم یا پوشه وجود دارد، از هر محور، محورهای فرعی جدا می شوند که در قاعده ی آن ها دو فلس به نام پوشینه یا گلومل وجود دارد. در زیر گل و انتهای محور فرعی دو فلس بسیار کوچک به نام پوشینک یا گلوملول وجود دارد. گل فاقد گلپوش است و سه پرچم با میله ی بلند و بساک بسیار بزرگ X مانند و یک مادگی با کلاله ی پر مانند توسط گلوملول ها دربر گرفته شده اند.
گل آذین سنبله با گل های تک جنسی با محور های آویخته مانند گردو و بید
نوعی گل آذین خوشه است که در آن محور گل آذین رشد نکرده و گل ها دارای دمگل های برابر هستند. در واقع گل ها از یک مرکز مشترک بیرون می آیند و یک خوشه مسطح یا مدور را تشکیل می دهند.
در این گل آذین، برگ ها در محل خروج دمگل ها مجتمع شده اند و بخشی به نام گریبان تشکیل می دهند. گل آذین چتر ساده یا مرکب است. چتر ساده در شمعدانی و چتر مرکب در گیاهان تیره جعفری دیده می شود. در چتر مرکب، دمگل ها منشعب هستند و در پای هر انشعاب برگه های مجتمع شده گریبانک نامیده می شوند.
گل آذینی خوشه ای با محور دراز و گوشتی، گل ها بدون دمگل هستند. گل های نر یا ماده و یا نر – ماده حتی نازا بر روری محور قرار دارند و یک برگه ی مشترک به نام جمجمه یا اسپات تمام گل آذین را در بر می گیرد. به عنوان مثال موز.
در خرما، اسپات چوبی شده و خوشه خرما را در بر می گیرد که رژیم خوانده می شود.
گل آذینی با گل ها یا گل چه های بدون دمگل که همگی بر روی یک نهنج پهن و صفحه مانند، جمع شده اند. از اجتماع برگه ها در پیرامون صفحه پهن، گریبان تشکیل می شود. این گل آذین را کلاپرک نیز می گویند مانند آفتابگردان
این گل آذین در انبه و زیتون تلخ دیده می شود.
انواع گل آذین محدود
1- گرزن یک سویه
گل آذین گرزن با یک محور در هر انشعاب، این گل آذین به دو کشل کلی دیده می شود:
گرزن یک سویه مارپیچی یا بال ملخی
در این گل آذین همه محور ها در یک جهت انشعاب می یابند، در نتیجه محور به طور مارپیچی مانند زنبق
گل آذین یک سویه ای که محورهای جانبی به طور متناوب به سمت چپ و راست به صورت زیگزاگی نمو پیدا می کند. مانند گیاهان تیره گل گاو زبان
2- گرزن دو سویه
گل آذین گرزن که به صورت دیکاتومی یا دوتایی منشعب شده است. مانند یاس سفید
3-گرزن چند سویه
گل آذین گرزن با بیش از دو انشعاب فرعی، مانند فرفیون
4-فراهم گرزن
یک گل آذین گرزن، بسیار متراکم با ظاهر چرخه ای (فراهم)، اما در حقیقت در کنار برگ های متقابل منشاء گرفته اند. این گل آذین ویژه گیاهان تیره نعناعیان است.
