آیا دانش آموز شما خرچنگ قورباغه می نویسد؟
مشکلات دستخط در دانش آموزان با اختلال نوشتن
حتما شما هم دانش آموزان بدخط را دیده اید. دانش آموزانی که معلم ها از اصطلاحاتی مثل خرچنگ قورباغه نویسی برای توصیف آن ها استفاده می کنند. در مقاله قبلی گفتیم که که نوشتن نیازمند مهارت در سه حوزه اصلی است:
- دستخط
- هجی کردن
- انشا
افرادی که دچار اختلال نوشتن هستند اغلب مشکلاتی در دستخط دارند. طوری که نوشتار آن ها بسیار ضعیف و ناخواناست. به عنوان مثال ناخوانا نوشتن شکل حروف. گاهی اوقات مشکلات دستخط تحت عنوان "نارسانویسی" شناخته می شوند.
نارسانویسی یعنی اختلال در نوشتار که در مهارت مکانیکی نوشتن خود را نشان می دهد. این اختلال به شکل عملکرد نوشتاری ضعیف در کودکانی که دارای هوش متوسط و بالا هستند و هیچ گونه مشکلات و معلولیت روانی و عصب شناختی و حرکتی آشکاری ندارند رخ می دهد.
دانش آموزان دارای نارسا نویسی ممکن است همه یا برخی مشکلات زیر را داشته باشند.
- شکل دهی ضعیف حروف
- نوشتن حروف به شکل خیلی بزرگ یا خیلی کوچک یا ناهماهنگی در اندازه آن ها
- نوشتن حروف به صورت شلوغ و در هم برهم
- ناهماهنگی در فاصله گذاری بین حروف
- نوشتن ناتراز حروف (حروف روی خط پایه قرار نمی گیرند)
- نوشتن نادرست و کج و ناهماهنگ حروف سرهم و شکسته
- ضعف در روان نوشتن
- کند نویسی، حتی زمانی که ازاو خواسته می شود تا حد امکان سریع تر بنویسد.
مشکلات مربوط به شکل حروف:
مشکلات دست خط شامل بدشکلی حروف، فاصله گذاری نامناسب و کند نوشتن بیش از حد است. هر شخصی ممکن است گاهی اوقات بد بنویسد، ولی برخی دانش آموزان به اندازه ای بد می نویسند که فهمیدن آنچه نوشته اند دشوار می شود.
در چنین مواردی دست خط به یک مشکل تبدیل می شود. همچنین بیشتر کودکان زمانی که برای اولین بار رونویسی را یاد می گیرند، ممکن است بیش از اندازه کند باشند کند نویسی زمانی به عنوان یک مشکل مطرح می شود که در سرعت نوشتن دانش آموز برای انجام کارهای دیگر تداخل کند و یا مدت طولانی ادامه داشته باشد.
مشکلات مربوط به روان نویسی:
یکی از مشکلات رایج بعضی از دانش آموزان با ناتوانایی یادگیری و اختلال نوشتن روان نویسی است. اکثراین دانش آموزان به قدری کند و با زحمت می نویسند که انگار مشغول نقاشی حروف هستند. دانش آموزانی که کند می نویسند اغلب مطلب را گم می کنند.
چه در هنگامی که مشغول رونویسی از روی کتابی هستند چه در هنگاهی که برای آن ها مطلبی با صدای بلند خوانده می شود. این امر برای دانش آموزانی که مشکلات حافظه نیز دارند مزید بر علت می شود که به سختی به یاد بیاورند که کجای مطلب بودند.
آثار مشکلات دستخط و بدخطی چیست؟
مهارت دست خط با برخی مهارت های ادراکی حرکتی مرتبط است. دانش آموزان دارای مشکلات دست خط در تکالیفی که باید تصویری را در جهت یابی فضایی شبیه به آنچه در سرمشق به آن ها نشان داده می شود، پیدا کنند مشکلات بیشتری دارند.
وقتی می خواهند برای نوشتن چیزی از یک طرف شروع کنند معمولا ضعیف عمل می کنند. ممکن است دانش آموزانی که مشکل بدخطی دارنددر مهارت های هجی کردن نیز ضغف داشته باشند. دست خط دست کم به دو طریق بر هجی کردن تاثیر می گذارد. اول ناخوانا بودن و دوم سرعت. غلط های دست خطی ممکن است باعث شود که یک واژه به واژه دیگری شبیه بشود. نوشتن پر زحمت حروف احتمال دارد سبب شود دانش آموزان کلماتی را که سعی می کنند هجی کنند فراموش کنند یا مکان حروف را از طریق هجی کردن گم کنند.
عملکرد دستخط چگونه ارزیابی می شود؟
معلمان با تجربه به آسانی دست خط ضعیف را تشخیص می دهند. بنابراین نیازی به اجرای آزمون های رسمی نیست. ولی در مواردی که لازم باشد می توان از آزمون های هجی کردن و انشا برای ارزیابی دستخط استفاده کرد.
برنامه ریزی برای آموزش دستخط.
حتی آن هایی که دارای نارسانویسی هستند نباید به طور کامل از نوشتن اجتناب کنند. زیرا نوشتن نوعی مهارت ضروری زندگی برای امضای مدارک، پرکردن فرم های درخواست، نوشتن چک و یا نوشتن فهرست خرید است. معلمان برای طراحی برنامه آموزشی باید حروف خاص، انواع حروف، ترکیب حروف یا سایر ویژگی های دست خطی را که موجب مشکلات دست خط دانش آموزان می شود را شناسایی کنند.
معلمان می توانند به راحتی نمونه هایی از نوشته های دانش آموز را ارزیابی و بخش هایی از نوشته را که نیاز به تمرین و آموزش بیشتر دارد شناسایی کنند. برای انجام یک ارزیابی تشخیصی معلمان باید ابتدا نمونه های در دسترس نوشته های دانش اموزان را ارزیابی کنند که متوجه شوند آیا مشکلات خوانا بودن وجود دارد یا نه (مثل فاصله گذاری نامناسب بین حروف یا پاک کردن بیش از حد).
سپس باید تعیین کنند که آیا نمونه دستخط دانش آموزان انواع متداول خطاهای دستخط را شامل می شود یا نه و در نهایت معلم باید دانش آموزان را برای خلق نمونه های دیگر دستخط راهنمایی کند. (رونویسی از سرمشق های آماده شده و مطالب نوشته شده )
در جدول زیر ارزیابی های مورد استفاده برای انواع تکالیف نوشتاری توصیف شده است و رهنمودهایی هم برای قضاوت در باره صحت و روانی تکالیف ارایه شده است. فعالیت و تکالیفی که معلمان تجویز می کنند باید براساس اشتباهاتی باشد که دانش آموزان انجام می دهند.
هدف | رهنمود |
نوشتن آزادانه: تهیه یک خط پایه برای ارزیابی تکالیف دیگر و برای اندازه گیری پیشرفت | شناسایی حروف یا لغاتی که دانش آموز می تواند در حال حاضر بنویسد. هدایت دانش آموز برای نوشتن مطالب یادگرفته شده به طور مدارم و نیز با بیشترین سرعت. |
املا: برای ارزیابی نوشته های دانش آموز زمانی که او نمی داند بعدا چه اتفاقی خواهد افتاد. | تصمیم گیری در مورد حروف لغات و عبارات افراد شناسایی کلماتی که مطمئن هستید. دانش آموز می تواند بدون فکر کردن زیاد انجام دهد. |
رونویسی از نزدیک: ارزیابی نوشته های دانش آموز زمانی که او از روی مطالب روی میز رونویس می کند. | اول مطالب خیلی آشنا برای رونویسی دانش آموز انتخاب کنید و دوم مطالبی را انتخاب کنید که برای دانش آموز جدید است و قبلا آن ها را ندیده است. اما از نظر سطح دشواری مشابه همان مطالب قبلی است و بعد عملکرد دانش آموز را مقایسه کنید. |
رونویسی از دور: برای ارزیابی نوشته های دانش آموز زمانی که او از روی مطالبی از فاصله دور (مثلا تخته) رو نویسی می کند. | مانند مرحله قبل اول مطالب خیلی آشنا را برای رونویسی از دور انتخاب کنید و دوم مطالبی که دانش آموز قبلا آن را ندیده ولی از نظر دشواری مانند مطالب قبل است و بعد عملکرد دانش اموز را در دو حیطه مقایسه کنید . |
منبع : اختلال های یادگیری/هالاهان و کافمن/ترجمه علیزاده
در مقالات بعدی به مداخلات درمانی و آموزشی موثر در رفع مشکلات دست خط می پردازیم.
