ژانر دفاع مقدس نداریم
در ابتدای این مراسم، بهروز اثباتی، دبیر علمی جشنواره، بحث مقاومت در جهان اسلام را متاقر از انقلاب اسلامی دانست و افزود: جنگ و ضدجنگ، ترور و ضدترور در رسانههای ما خود را به خوبی نشان دادهاند اما باور من این بوده و هست که ادبیات مقاومت، پیشگام در روشنگری بوده و امت اسلامی را دگرگون کرده است.
به گفته او جوهر و فرم شعر در کشورهای عربی در حال عوض شدن است و ادبیات چپ و توسری خورده عربی به نسلی رسیده که از حماسه میگوید و نوید تولد و رشد نسلی را میدهد که آماده مبارزه و ایثار است.
دبیر علمی جشنواره کتاب سال مقاومت به چگونگی شکلگیری این جشنواره اشاره و بیان کرد: این بحث، ابتدا در بنیاد روایت فتح مطرح و حاصل آن، کنگره شعر مقاومت شد. بعد دیدیم کتابهای بسیار در این زمینه به رشته تحریر درآمده؛ کتابها را بررسی کردیم و دیدیم کتاب، یکی از مهمترین ابزارهای نشر معرفت است.
اثباتی در ادامه بیان کرد: ما با حمایتهای بنیاد روایت فتح و وزارت ارشاد، کتابهای منتشر شده در حوزه ادبیات مقاومت که به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی بودند و تعدادشان به 2500 عنوان میرسید را ارزیابی کردیم اما یک نقص وجود داشت و همچنان نیز وجود دارد و آن، اینکه ما ادبیات مقاومت را باور نداریم و نتوانستهایم ابعاد بنیادین آن را بشناسیم و این ادبیات، بیش از هرچیز به مطالعه و پژوهش نیاز دارد.
سلمان هراتی،پیشتازترین شاعر مقاومت بود/ شعر مقاومت را ما به جهانیان هدیه کردیم
محمدرضا سنگری، نویسنده و پژوهشگر ادبی با اشاره به اینکه هرچه جلوتر میرویم ادبیات مقاومت گستردهتر میشود گفت: شعر در هیچ دوره ای از تاریخ ادبیات، اینگونه بال و پر جهانی پیدا نكرده و ادبیات جهان امروز تحت تاثیر عناصر و مبانی مشخصی در حال حركت است كه خاستگاه و جایگاه اصلی آن ادبیاتی است كه در كشور ما متولد شده است.
او به اینکه عرصه ادبیات ایران، پیش از انقلاب، عرصه نومیدانهای بود اشاره و بیان کرد: در آن دوران، شاعری که «امید» را به عنوان تخلص خود برگزیده بود از زمستان و مرگ و نومیدی میگفت. کافی الست شما به آمار خودکشی نویسندگان و هنرمندان این دوره نگاه کنید اما پس از انقلاب عنوان مجموعههای شعری تغییر کرد. «سرود سپیده»، «زیر آسمان سبز» از جمله مجموعههای شعری است که پس از انقلاب منتشر شد. چراکه شاعران ما به ظهور و به برقراری عدالت ایمان داشتند.
سنگری، پیوند انقلاب با عاشورا را نکته دومی دانست که زمینهساز این بیداری شد و افزود: عاشورا زایا ترین واقعه تاریخی است که به باور ما هر روز زندهتر میشود. زیرا حسین(ع) تنها کسی بود که خود را اسوه دانست و جهان امروز، این اسوه را کشف کرد و ما بودیم که عاشورا را به مردم جهان هدیه کردیم .
به گفته این پژوهشگر ادبی، یكی از مباحث مهم دیگر این است كه انقلاب ما در موضع ضد استبدادی قرار نگرفت بلكه در افقی فراتر عمل كرد و به گفته امام راحل، انقلاب ما ضد استكباری بود و هست و با تمام جهان سرو كار دارد ، انقلاب ما در مرزها باقی نماند و پرو بال باز كرد چراکه این اتقلاب با تمامی انسانهاسروکار داشت.
سنگری، جنگ را یکی از فرزندان انقلاب دانست و افزود: جنگ از ذات انقلاب جوشید و اگر انقلاب نبود این واقعه هرگز اتفاق نمیافتاد و اگر ما نگاهی محیط داشته باشیم نه محاط درمییابیم که امروز كانون و مركز تمام آنچه در جهان اتفاق میافتد خود ما هستیم.
وی با بیان اینكه شاعران امروز با تیز بینی و بصیرت فرا گیر شدن اسلام و انقلاب و بیداری اسلامی را پیش بینی كردهاند افزود : از سال 57 این نگاه وجود داشت،شعر در هیچ دورهای از تاریخ ادبیات اینگونه بال و پر جهانی پیدا نكرده بود،امروز شاعران به مسائل جهان حساساند و تنها متاثر از مسائل منطقهای خود نیستند و به دیگر مسایل نیز توجه دارند. سلمان هراتی، پیشتازترین شاعر در این زمینه بوده است.
سنگری توصیف و ستایش جانباختگان و شهیدان از یکسو و رهبران بیداری اسلامی چون سید حسن نصرالله را از سوی دیگر، در شعر شاعران ایرانی را یکی دیگر از شاخصههای شعر مقاومت دانست و گفت : در بسیاری از موارد شاعران ما بیش از دیگران برای مبارزان كشورهای عربی چون شهید آیات القرمزی شعر سرودهاند.
وی یاد آور شد : روزگاری در كشور به معرفی سرداران شهید در مثنوی ها و ادبیات می پرداختیم و حركت های خوبی در زمینه زندگینامه نویسی و خاطره نگاری انجام داده ایم اما شعر هنوز نتوانسته به رسالت و تعهد خود در این زمینه عمل كند .در ادبیات و شعر ما ستایش از چهره های بزرگ جهان بیش از خود كشورهای عربی صورت گرفته است كه باید در این زمینه توجه لازم را داشته باشیم.
ژانر دفاع مقدس نداریم/جنگ تحمیلی،دستمایه لمپنیسم شده است
بهمن نامور مطلق، معاون پژوهشی خانه هنرمندان نیز جنگ را یكی از شومترین اتفاقات در كشور دانست و گفت:اگر چه جنگ صدمات انسانی و فرهنگی و مادی از خود برجای میگذارد اما دستاوردهای قابل توجهی نیز داشته است ، جنگ منبع الهامی یرای ارائه نگرش های تازه توسط نسل جدید در جامعه بوده و هست.
وی با ابراز تاسف از اینكه حوزه هنر به خوبی نتوانسته از این واقعه بهره بگیرد و جنگ تحمیلی، دستمایه لمپنیسم شده است گفت: در برخی موارد این رخداد دستمایهای برای هنر لمپنیسم هم شد و ما نه تنها زیبایی شناسی جامعه را به سمت آن رخداد مقدس سوق ندادیم بلكه گاه از آن تقدس زدایی هم كردیم. ما هنوز موفق نشدهایم آنگونه كه شایسته است در تئاتر،سینما و تجسمی، ژانر دفاع مقدس داشته باشیم و نمیتوان این واقعیت را نادیده گرفت که گونهها بیانگر اهمیت یك موضوع در جامعه هستند و وقتی گونهای در جامعه شكل میگیرد مضمونی در ضمیر نا خود اگاه جامعه، پرورانده شده كه محرك آن جامعه است.
نامورمطلق به اینکه مشکل اصلی ما کمتوجهی به نظریهپردازیهاست، اشاره و بیان کرد: گونهها به شناخت منجر میشوند و بیانگر یک فعالیت جمعی هستند؛ در حالی که مشکل اساسی ما کم توجهی به نظریهپردازیهاست. ما در حوزه خلق اثر، پیوسته در حال تجربه کردن هستیم و تغییرات فرهنگی بهکندی جلو میرود و متاسفانه سیاست بر فرهنگ سایه افکنده و ما در زمینه خلق آثار با موضوع دفاع مقدس جلوتر از نقد بودهایم.
بخش ادبیات تبیان
منبع: مهر