تبیان، دستیار زندگی
گل اندام تولید مثلی در گیاهان گلدار است که دانه را ایجاد می کند، دانه در گیاهان دانه دا ر باعث بقای نسل و انتشار گیاهان می گردد....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گل

گل

گل اندام تولید مثلی در گیاهان گلدار است که دانه را ایجاد می کند، دانه در گیاهان دانه دا ر باعث بقای نسل و انتشار گیاهان می گردد.

ساختار عمومی گل

یک گل کامل از اجزای زیر تشکیل شده است:

محور گل

گل روی محوری به نام دمگل و بخشی به نام تالاموس یا نهنج تمایز می یابد. دمگل، امکان دارد دراز یا کوتاه باشد و نوک آن به صورت نهج گسترش می یابد. اجزای گل یا آرایش فراهم بر روی نهنج قرار گرفته اند.

کاسه گل

خارجی ترین حلقه گل کاسه گل است که از تعدادی ساختارهای برگی به نام کاسبرگ ها ساخته شده است. کاسبرگ ها معمولا سبز باشند. عملکرد اصلی کاسبرگ ها، حفظ جوانه های گلی است. کاسه گل، ممکن است پیوسته کاسبرگ یا آزاد (چند کاسبرگی) باشد.

برگ مانند رنگینی به نام گلبرگ ها ساخته شده است. عملکرد اصلی جام گل، جلب حشرات و پرندگان برای گرده افشانی است. اپیدرم گلبرگ ها ممکن است دارای روزنه ها و کرک ها باشند. جام گل ممکن است آزاد (چند گلبرگی) یا پیوسته گلبرگ باشد. به مجموع کاسبرگ ها و گلبرگ ها گلپوش گفته می شود.

نافه گل

اولین حلقه زایشی گل بعد از جام گل، نافه ی گل است. نافه ی گل از واحد های زایشی نر به نام پرچم ها یا میکروسپورفیل ها تشکیل شده است. هر پرچم، از یک پایه ی کوتاه یا دراز به نام میله ساخته شده است که به یک سر حجیم لب دار به نام بساک ختم می شود.

در بساک، دو لب به وسیله ی حلقه ای از بافت به نام رابط به هم وصل شده اند. بساک دو لبی، چهار میکرو سپورانژیوم (دو تا در هر لب) دارد که هر یک تعداد زیادی دانه گرده یا میکروسپور را به وجود می آورد.

تعداد پرچم ها در گیاهان مختلف بسیار متفاوت است. اصولا در گیاهان تک لپه، تعداد پرچم ها 3 یا مضربی از آن است ( در گندم 3 پرچم و در لاله 6 پرچم وجود دارد. ) و در دولپه ای ها، تعداد پرچم ها 5 یا مضربی از آن است.

در گیاهان تک لپه ای، تعداد قطعات گلپوش در هر حلقه ی 3 تایی و در گیاهان دو لپه در هر حلقه ی 5 تایی است. از این رو گیاهان تک لپه ای را تری مر و گیاهان دولپه را پنتامر گویند.

اگر تعداد پرچم ها در گلی مضاعف شود روی دو حلقه و چنان چه تعداد بیش از این ها شود، بر روی چند حلقه قرار می‎ گیرند.

مادگی

اولین یا درونی ترین حلقه زایشی مادگی گل است. مادگی، اندام زایشی ماده است و از یک یا چندین واحد عملکردی به نام برچه یا مگاسپوروفیل ساخته شده است. یک برچه واحد (مادگی Pistil نیز نامیده شده است) از یک پایه ی متورم به نام تخمدان ساخته شده است که در بالا دارای میله ای دراز به نام خامه است که به نوک لب دار یا پهنی به نام کلاله ختم می شود. درون تخمدان یک یا تعداد بی شماری اجسام مدور کوچک به نام تخمک به وجود می آید.

درون تخمک کیسه ی واحدی به نام کیسه روبانی (گامتوفیت ماده) وجود دارد که دارای تخمزای بارور (گامت ماده) است. مادگی یک برچه ای در (در لوبیایا نخود) و یا چند برچه ای در (آلاله و ماگنولیا) می باشد. به مادگی حاصل از برچه های جدا از هم، آپوکارپوس و به مادگی های دارای برچه های به هم پیوسته سنکارپوس یا گاموکارپوس گفته می شود.

خامه، در اغلب گیاهان بخش باریک و بلندی است که رابط میان تخمدان و کلاله است. در عده ای از گیاهان خامه بسیار کوتاه و یا اصلا وجود ندارد (در شقایق و خشخاش) کلاله نیز در گیاهان متنوع و حتی در گونه های مختلف یک جنس به شکل های متفاوتی دیده می شود.

در محل اتصال دمگل به محور گل، برگ کوچکی به نام برگه یا براکته قرار دارد. برگ چه یا براکتئول، برگ های کوچکی هستند که روی دمگل قرار دارند و با علامت α  و β  نام گذاری می شوند. در اغلب تک لپه ای ها براکتئول یک عدد و در دو لپه ای ها دو عدد.


مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی