تبیان، دستیار زندگی
آیت الله حجت چه در قم و چه در حوزه علمیه نجف مورد توجه دوستداران علم و فضیلت بود و كسانی كه از كیاست و هوش و استعداد برخوردار بودند از درك محضر ایشان غافل نمی شدند
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سیدمحمدحجت کوه کمره ای(٢)

سیدمحمدحجت کوه کمره ای(2)
آیت الله حجت چه در قم و چه در حوزه علمیه نجف مورد توجه دوستداران علم و فضیلت بود و كسانی كه از كیاست و هوش و استعداد برخوردار بودند از درك محضر ایشان غافل نمی شدند.

قسمت اول مقاله را اینجا بخوانید.

دوره زعامت

آیة الله حائری در سال 1355 هجری قمری به دیار ابدی پیوست لیكن میراث گرانقدر او كه همان حوزه علمیه بزرگ قم بود با شكوه و عظمت باقی ماند پس از رحلت ایشان آیت الله حجت كوه كمره ای از جمله سه تن از كسانی بود كه آیت الله حائری امور اداره حوزه علمیه قم را برای آنها وصیت و سفارش كرده بود.(1) چنانچه در كتاب علمای معاصرین آمده است حاج شیخ عبدالكریم حائری یزدی (پیش از آنكه) بدرود جهان گفته باشد(آیت الله حجت) را؛ به نماز خواندن در جای خود در مسجد حضرت تعیین و به وصایت و نیابت او در انجام كلیه امور مذهبی چند ماه پیش از وفات خود تنصیص فرمودند.(2) همچنین پس از رحلت آیت الله حائری مرجعیت آیت الله حجت نیز برطرف گردید وی به لحاظ اینكه در زمان حیات آیت الله حائری مورد توجه ایشان بود مرحوم آیت الله حائری احتیاطات خود را به ایشان ارجاع می دادند. كم كم دارای مقلد شده تا فوت مرحوم حاج شیخ و پس از ایشان جمع كثیری از مقلدین حاج شیخ به ایشان گرویدند.(3) تا اینكه با رحلت آیت الله اصفهانی و آیت الله قمی مۆمنین از سراسر جهان اسلام به ایشان متوجه می شوند. وی پس از آیت الله بروجردی اولین مرجع عالم تشیع بود و میلیونها نفوس شیعه از ایشان تقلید می كردند.(4)

در روزگاری كه آیت الله حائری بنیان حوزه علمیه قم را بنا نهاد و بر كالبد نیم جان آن روح تازه دمید عصر مشكلات و سخت ترین روزهای علمای اسلام و حوزه های علمیه است چرا كه در این دوره حوزه مستقیما در معرض حملات ناجوانمردانه حاكم وقت رضاخان پهلوی قرار گرفته بود و او هر چه می توانست برای جلوگیری از سامان یافتن حوزه انجام می داد اما در دوره پس از رحلت آیت الله حائری هر چند همچنان فشارها وجود داشت لیكن حوزه علمیه در جهان مختلف دارای استحكام و ثبات بود. و حكومت پهلوی نیز كه این بار پسرش محمد رضا در رأس امور بود اندكی محتاطانه با علماء و حوزه بر خورد می كرد. علماء در این دوره توانسته اند علاوه بر استحكام پایه های حوزه علمیه به گسترش آن در قم و سایر شهرهای ایران نیز بپردازند.

آیت الله حجت در این دوره توانسته است چندین كار مهم و اساسی در حوزه علمیه قم انجام دهد. وی پس از قرار گرفتن در رأس حوزه در كنار سامان دادن به وضع معیشتی طلاب كه آن روزها طلاب به سختی زندگی خود را می گذراندند در جهت اسكان و فراهم ساختن زمینه ای رشد و تحصیل آنان نیز تلاش كرد. مدرسه حجتیه ایشان كه به وسعت 13 هزار متر مربع با 126 حجره و با مدرس و مسجد ساخته شد در همین راستا بود. آیت الله حجت در كنار این مدرسه كتابخانه ای نیز تأسیس كردند كه 1000 جلد كتاب در زمینه های مختلف در آن وجود دارد و امروزه محل مطالعه طلاب و محققین است از دیگر تلاشهای آیت الله حجت جمع آوری كتابهای خطی و نسخه های خطی از نوشته های علماء بزرگوار بود كه امروزه ذخایری بسیار گرانسنگ از گذشته است.(5)

شتابان به سوی حق

نویسنده آثار الحجة كه خود از نزدیك حالات و ویژگیهای معنوی و روحی ایشان را ملاحظه كرده است از حال و هوای روحی و معنوی ایشان حكایتها و داستانها زیادی را آورده است و در صفحات زیادی در خصوص معنویت آیت الله حجت قلم فرسایی كرده است، ما چون بنای اختصار داریم فرصت پرداخت حتی به گوشه هایی از این گونه احوالات ایشان را كه در كتابهای دیگر و یا خاطره علمای بزرگ آمده است نداریم و در اینجا تنها به یك مورد از ارتباط به رحلت ایشان دارد اشاره می كنیم: می گویند ایشان در آخرین كسالتی كه متوجه ایشان شد و با آن نیز دار فانی را وداع گفت همه خانواده و وكیل خود را احضار كرد و پس از حاضر شدن وصی خود آقای حاج سید احمد زنجانی و بعضی فضلاء و دیگر فرمودند مهر مرا بشكن آقایان گفتند برای چه؟ فرمودند: برای اینكه بعد از من كسی از این مهر سوء استفاده نكند. عرض كردند، حالا چرا؟ فرمودند: از این كسالت خوب نخواهم شد و اصرار كردند و حاضرین تفأل به نیك نگرفتند و انكار كردند تا ایشان قرآن خواسته و استخاره برای این كار كردند همه منتظر بودند كه آیه وعده بهبودی ایشان بدهد؛ دیدند تا آقا قرآن را گشود و به اول صفحه آن نگاه كرد و با وجد و نشاط فراوان گفت له دعوة الحق (6) و قرآن را به دست داد دیدند .(7) آیة الله حجت همان طور كه خود گفته بود از این كسالت دیگر بهبود نمی یابد و او پس از بیست و سه سال اقامت در كنار بارگاه حضرت معصومه در قم و تلاش خستگی ناپذیر در راه ترویج احكام الهی در روز دوشنبه سوم جمادی الاولی 1372 هجری قمری جان به جان آفرین تسلیم می كند و مقبره وی در جلو مسجد مدرسه حجتیه واقع شده است.

شاگردان

آیت الله حجت چه در قم و چه در حوزه علمیه نجف مورد توجه دوستداران علم و فضیلت بود و كسانی كه از كیاست و هوش و استعداد برخوردار بودند از درك محضر ایشان غافل نمی شدند. آثار الحجه با تحلیل موقعیت علمی آیت الله حجت در حوزه علمیه قم می نویسد: پس از مرحوم آیت الله حائری (مۆسس) در میان زعماء گذشته حوزه علمیه قم مرحوم آیت الله حجت هم از كسانی است كه از حوزه تدریس فضلای برجسته و دانشمندان بزرگ و علمای عالیمقام و مجتهدین عظام بیرون آمده و در شهرستان قم و حوزه علمیه و سایر شهرستانهای دور و نزدیك ایران مشغول به تدریس و تصنیف و تألیف و خدمات دینی می باشند وی 136 تن از شاگردان ایشان را كه هر یك از علمای خدمتگذار و اساتید معروف بوده اند. نام می برد. ما این نوشته مختصر را به اسامی چند تن از آنان زینت می بخشیم.

آیات و اساتید بزرگوار

1- حاج سید یونس اردبیلی. 2- آقا مهدی حائری. 3- حاج سید مهدی انگجی. 4- حاج سید مرتضی ایروانی. 5- حاج شیخ مرتضی حائری. 6- آقا سید محسن حجت (فرزند ایشان). 7- آقا شیخ محسن مشكینی. 8- آقا حجت مهدی اراكی. 9- آقا میرزا محمد علی طباطبایی. 10- سید محمد حسین طباطبایی (صاحب المیزان). 11- حاج شیخ قربانعلی اعتمادی تبریزی. 12- میرزا محمد بنایی. 13- آقا سید محمد داماد. 14- حاج شیخ عبد الحسن غروی تبریزی. 15- حاج سید صادق لواسانی. 16- آقا سید حسین بدلا 17- شیخ اسد الله كاشانی. 18- شیخ احمد عراقی. 19- شیخ ابو طالب تجلیل. 20- حاج شیخ محمد باقر عرفانی بیهودی. بسیاری از این بزرگان دار فانی را وداع گفته و به سوی پروردگار شتافته اند.(8)


پی نوشت ها:

1- آیینه دانشوارن، ریحان یزدی، ص 53.

2- علماء معاصرین، خیابانی، ص 215.

3- آثار الحجة، جلد1، ص 113 با اندكی تغییر و تصرف.

4- همان.

5- این آثار در كتابخانه خصوصی فرزند ایشان، حجة الاسلام حاج سید حسن حجت است و فهرستی از آن نیز منتشر شده است.

6- سوره رعد، آیه 14.

7- آثار الحجة، محمد رازی، ج 1، ص 124.

8- آثار الحجة، ج 1، ص 194.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه.

تهیه و تنظیم: سید صدرالدین مرتجی-گروه حوزه علمیه تبیان