خطرات پنهان مولتی‌ویتامین‌ها!
تصور عموم بر این است که در یک کپسول کوچک مولتی‌ویتامین، تقریباً همه مواد غذایی که بدنمان برای درست کار کردن به آن‌ها نیاز دارد، گنجانده شده است. اما حقیقت چیز دیگری است!
آیا مولتی‌ویتامین‌ها قابلیت‌های بسیاری دارند و می‌توانند در سلامت ما نقش بسزایی ایفا کنند؟ تصور عموم بر این است که در یک کپسول کوچک مولتی‌ویتامین، تقریباً همه مواد غذایی که بدنمان برای درست کار کردن به آن‌ها نیاز دارد، گنجانده شده است. پس کافی است روزی یک قرص کامل مولتی‌ویتامین بخوریم و دیگر نگران هیچ چیزی نباشیم. ولی نه، واقعیت ماجرا غیر از این حکم ساده‌انگارانه و در عین حال خطرناک است.
دکتر نیل دی. بارنارد، استادیار دانشکده پزشکی جورج واشنگتن می‌گوید در حال حاضر مراکز علمی و پژوهشی بر این مسئله تمرکز کرده‌اند که مقدار فلزات موجود در مولتی‌ویتامین‌ها چه تأثیری بر بدن انسان خواهند داشت. این مسئله اهمیت بسیاری دارد، زیرا میزان این فلزات در برخی مولتی‌ویتامین‌ها بیش از حد مورد نیاز است و این مقادیر برای سلامت مغز، زیان‌بار بوده و می‌تواند با بروز طیف وسیعی از مشکلات شناختی در دوران سالمندی مرتبط باشد.
مولتی‌ویتامین‌ها ممکن است آرام آرام و طی زمانی طولانی به مغز آسیب برسانند، بدون آن که هیچ علامت بارزی از خود نشان دهند. دکتر بارنارد به تازگی گزارشی نوشته و در آن زنگ خطر حضور مس و آهن را در مکمل‌های خوراکی به صدا در آورده است. گروه تحقیقاتی تحت نظارت او، با تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی مولتی‌ویتامین‌های گوناگون سعی کرده‌اند مقادیر مس و آهن موجود در آن‌ها را اندازه گیری کنند.
آن‌ها پس از انجام آزمایش‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که بیشتر مولتی‌ویتامین‌ها حاوی دو برابر مقادیر توصیه شده مس و آهن هستند؛ یعنی بسیار بیشتر از مقداری که انسان به طور میانگین به آن نیاز دارد.
وظیفه مس و آهن در بدن
هم مس و هم آهن، از مواد مورد نیاز بدن هستند و اتفاقاً نقش مهمی در فراهم کردن زمینه‌های سلامت جسمی و ذهنی انسان به عهده دارند. از یک سو، مس در فرآیند متابولیسم آهن به بدن کمک می‌کند، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و سلول‌های عصبی و رگ‌های خونی را سالم نگه می‌دارد. از سوی دیگر، آهن عامل اصلی موجود در گلبول‌های قرمز است که اکسیژن را از هوای تازه درون ریه‌ها جذب می‌کند و با جریان خون به تمام بدن می‌رود و این اکسیژن را به همه سلول‌های بدن می‌رساند.
طبیعی است کمبود آهن سبب اختلال در روند اکسیژن رسانی شده و سلول‌ها را دچار مشکلات عدیده‌ای خواهد کرد؛ زیرا سوخت و ساز سلول‌ها بدون حضور اکسیژن، امکان پذیر نخواهد بود. با این همه، اگر این دو فلز مهم و ضروری بیش از حد وارد بدن انسان شوند، طی سال‌های متمادی می‌توانند اثرات مخربی بر سلامت مغز انسان بگذارد.
آسیب‌های مغزی ناشی از مس و آهن بیش از حد
یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌هایی که این دو فلز به مغز انسان وارد می‌کنند، ابتلا به بیماری آلزایمر است. آن‌ها از عوامل مهم ابتلا به آلزایمر در انسان به شمار می‌روند. در واقع، طبق نتایج مطالعه‌ای، مس یکی از عوامل اصلی محیطی است که در پس پرده نشسته و دستش آلوده به ابتلای سالمندان به آلزایمر است.
تکلیف چیست؟
دکتر بارنارد می‌گوید: آلزایمر یک بیماری همه گیر است که به سرعت رشد می‌کند، اما تا همین امروز هم، بیشتر افراد هیچ تصوری از کارهایی که می‌توانند در قبال آن انجام دهند ندارند.
طبیعی است در علم پزشکی مانند هر علم دیگری راه حل جادویی برای غلبه بر مسائل وجود ندارد. در عوض دانش پزشکی امروز ما روش‌هایی کاملاً معمولی و البته موثر پیشنهاد می‌کند که با پیگیری آن‌ها می‌توان میزان جذب مس و آهن را در حد مطلوب نگه داشت و به این ترتیب، عوارض ناگوار جذب بیش از حد این فلزات ضروری را به جان نخرید.
مقادیر زیادی سبزیجات میل کنید!
دکتر بارنارد می‌گوید مس و آهن در همه انواع گوشت و سبزیجات یافت می‌شود. به همین سبب خوردن انواع خوراکی‌ها می‌تواند نیاز بدن را به این فلزات فراهم کند؛ ولی در این میان، یک اما و اگر پررنگ هم هست که باید به آن توجه کرد: این فلزات به شکل‌های گوناگونی در غذاهای مختلف وجود دارند و همین گوناگونی و تنوع است که ما را به خوردن انواع خوراکی‌ها تشویق می‌کند و از افراط در خوردن برخی خوراکی‌های دیگر باز می‌دارد.
گوشت قرمز شامل شکل‌هایی از هر دو فلز مس و آهن است که به راحتی جذب بدن می‌شوند و به مرور زمان در بدن انباشته خواهند شد. اما در عوض، مس و آهن موجود در سبزیجات، شکل‌هایی دارند که بدن راحت‌تر می‌تواند آن‌ها را تنظیم کند. در واقع، اگر شما به میزان بیشتری از هر یک از این فلزات نیاز داشته باشید، بدنتان هر آنچه نیاز دارد از این منابع گیاهی دریافت می‌کند و مازاد آن را دفع خواهد کرد. بعلاوه، خوردن گوشت قرمز کمتر برای سلامت بدن شما از جنبه‌های بسیار زیاد دیگری نیز مفید خواهد بود.
غذاهای متنوع میل کنید
دکتر بارنارد می‌گوید افرادی که رژیم غذایی کاملی دارند، یعنی مقادیر زیادی میوه و سبزی و البته غلات سبوس‌دار می‌خورند، احتمالاً به مصرف مولتی‌ویتامین‌ها نیازی ندارند. تنها ویتامین‌هایی که این افراد ممکن است نیاز داشته باشند ویتامین‌های D و B12 است، که در منابع غذایی یافت نمی‌شود. به همین دلیل، احتمالاً یک تغذیه کامل، مشکل جذب مس و آهن اضافی را برطرف می‌کند. اگر هم برای رفع کمبود ویتامین‌های D یا B12 به مصرف مولتی ویتامین نیاز داشتید، حتماً پزشکتان آن را برای شما تجویز خواهد کرد.
یک نکته بسیار مهم
در ایران متأسفانه کمبود و حتی فقر آهن، یکی از مشکلات گریبان‌گیر و البته نگران کننده در سطح سلامت عمومی است. به همین دلیل حتماً در زمینه برنامه غذایی خود با پزشک متخصص مشورت کنید تا در صورت ابتلا به کمبود آهن، ناآگاهانه خود را از منابع غذایی مهمی مانند گوشت قرمز، محروم نکنید.
جام جم
