خواندن قرآن بدون فهم آیات فایده دارد؟
قرآن، کلام آدمى نیست که اگر کسى معنایش را نداند خواندنش بىثمر باشد؛ بلکه نورى الهى است که خواندن آن به تنهایى عبادت است گرچه به معنایش آگاهى نداشته باشد.
آیا تلاوت قرآن در صورتى که انسان معناى آیات را نفهمد اثر و فایدهاى دارد؟
آیتالله جوادی آملی در پاسخ به سوالی آثار معنوی تلاوت قرآن و انس با کلام الهی را بیان کردند.
اگر اهمیت و فضیلت تلاوت قرآن براى ما روشن شود و بدانیم که قرآن تکلم و سخن گفتن خداوند با ما است، و با طهارت باطن و اُنس با قرآن لذت تلاوت را بچشیم، هیچ گاه حاضر نمىشویم بین خود و قرآن فاصله بیندازیم و هرگز از فیض عظیم آن، حداقل با تلاوت پنجاه آیه در شبانهروز، محروم نمىگردیم.
خداى سبحان رسول الله صلّىاللهعلیه و آله را مستقیماً تحت ولایت خود معرفى کرده، مىفرماید: «إِنَّ وَلِیِّـیَ اللّهُ الَّذِی نَزَّلَ الْكِتَابَ وَهُوَ یَتَوَلَّى الصَّالِحِینَ »(1)
این آیه کریمه حاوى چند مطلب است:
اول آن که مىفرماید خدا ولى رسول الله است «إِنَّ وَلِیِّـیَ اللّهُ»
دوم آن که همان خدایى ولى رسول الله است که قرآن را نازل فرموده «الَّذِی نَزَّلَ الْكِتَابَ»
سوم آن که خداوند متولّى صالحین است «وَهُوَ یَتَوَلَّى الصَّالِحِینَ».
با توجه به این سه نکته مىفهمیم راه این که خدا ولى انسان باشد، آن است که انسان، صالح بشود و تا صالح نگردد تحت ولایت الله نخواهد بود و خدا هم تولى او را نخواهد پذیرفت و بهترین راه صلاح هم اُنس با قرآن است.
این جمله که مىفرماید ولى رسول الله صلّىاللهعلیهوآله، خدایى است که قرآن را نازل کرده ، از باب تعلیق حکم بر وصف مىباشد که مشعر به علیّت است؛ یعنى اگر کسى به قرآن عمل کند صالح مىشود و اگر خداوند بخواهد ولى کسى بشود، از راه قرآن، ولایت و تدبیر او را اعمال مىکند. به همین دلیل مىفرماید: «فَاقْرَۆُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ »(2) آن مقدارى که براى شما میسّر است قرآن تلاوت کنید و با این کتاب الهى مأنوس باشید.
حتّى اگر معناى بعضى از آیات و سور براى شما روشن نشد، نگویید خواندن بدون ادراک چه اثرى دارد ؛ چرا که قرآن، کلام آدمى نیست که اگر کسى معنایش را نداند خواندنش بىثمر باشد؛ بلکه نورى الهى است که خواندن آن به تنهایى عبادت است گرچه به معنایش آگاهى نداشته باشد.
راز عبادت بودن نگریستن به قرآن
از محضر «آیت الله العظمی بهجت» سۆال شد که:
در روایت آمده که نگاه کردن به قرآن عبادت است. رازش در چیست؟
پاسخ معظم له:
آیا هیچ می دانیم قرآن مانند سایر مکتوبات نیست؟ گویی قرآن موجودی ربوبی از عالم نور و روحانی است که در عالم اجسام و اعراض ظهور کرده است. به دلیل این که چیز هایی از آن بر می آید و یا دیده می شود که از اجسام و اعراض دیده نمی شود. (فریادگر توحید، ص153 )
«اسحاق بن عمّار» همین پرسش را از امام صادق ـ علیه السّلام ـ میكند.
جریان این پرسش و پاسخ به این شرح است:
به امام ـ علیه السّلام ـ عرض كردم: فدایت شوم من قرآن را از حفظ دارم، بهتر است آن را از حفظ بخوانم یا از روی مصحف؟
امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: آن را بخوان و در مصحف نظر كن؛ زیرا آن بهتر است. یا نمیدانی نگاه در مصحف كردن عبادت است؟[اصول كافی، ج 2، ص 449. ]
در توضیح كلام امام باید گفت؛ قرائت قرآن و نگاه كردن به قرآن دو عبادت جداگانه است. به عبارت دیگر كسی كه قرآن را از حفظ میخواند بدون اینكه به آن نگاه كند ، یك عبادت كرده است و پاداش آن نزد خدا محفوظ است. امّا اگر قرآن را از روی آن بخواند عبادت دیگری به نام «نگاه به مصحف» انجام داده است.
ابوذر از پیامبر بزرگوار اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل میكند كه فرمود:
«النَّظَرُ فِی الْمُصْحَفِ یَعْنِی صَحِیفَهُ الْقُرْنِ عِبَادَهٌ».[بحار الانوار، ج 89، ص 199 ] نگاه كردن در مصحف، یعنی صفحه قرن عبادت است.
پی نوشت ها:
(1) سوره اعراف، آیه 196.
(2) سوره مزّمل، آیه 20.
فراوری: محمدی
بخش قرآن تبیان
منابع:
خبرگزاری شبستان به نقل از کتاب قرآن در قرآن، ص 239، 240.
سایت اندیشه قم