چهار سند: چهار مقوله تاریخی
آماده باش برای جوجه خوردن شمس
چهار سندی که در زیر معرفی می‌شود هر کدام گواه از زندگی اجتماعی و سیاسی دوره خود می‌باشند.
سند شماره یک: فرمان دستگیری محمدحسین خان بویراحمدی توسط ناصرالدین شاه خطاب به میرزا یوسف خان مستوفی‌الممالک است .
سند شماره دو: مخارج بازسازی و نوسازی عمارتهای گلستان و فرح‌آباد.
سند شماره سه: در مورد رفتار سوء یکی از قجران در گذر سرتخت محله عودلاجان.
سند شماره چهار: نامه رئیس دفتر شمس پهلوی به ریاست کلانتری سه در خصوص حفاظت از خانواده شمس پهلوی در جوجه‌کبابی حاتم.
فرمان زیر آب کردن سر محمدحسین خان بویراحمدی
[1]
جناب آقا
جزو دستورالعمل شما خاطرم رفت بنویسم که اگر تا رفتن ما محمدحسین خان بویراحمدی به تهران نیامد، یا ایلخانی بختیاری او را نگرفت، بر شما لازم است به هر طور است، یا محمدحسین خان را از بهبهان بگیرید یا او را بکشید یا اطمینان داده به شیراز بفرستید یا به تهران بیاورید یا ایلخانی بختیاری را، که معروف به حمایت او [ست]، احضار تهران بکنید و در تهران انجام عمل او را حکماً از او بخواهید. از این شقوق یکی باید حتما بشود.
[حاشیه سمت راست]: ظل‌السلطان، حاکم خوی و ایلخانی همدان هم را زودتر روانه کنید بروند. کتابچه دستورالعمل را زود به نظر برسانید.
[ظهر سند نوشته‌ای به این مضمون]: خط ناصرالدین شاه.
[ 7627 ق]
سیاهه مخارج بازسازی و نوسازی عمارتهای گلستان و فرح‌آباد
[2]
بحقه
مقرب‌الخاقان حاجی ابوالحسن معمارباشی از جهت خرابی و نوسازی طاق‌نماهای جنبین در سلام عمارت مبارکه گلستان، که در سمت عمارت دربار واقع است، به انضمام کاهگل مالی پشت بامهای عمارت جدیدالبنای فرح‌آباد به موجب یک طغرا فرد برآمده موشح به دستخط مبارک و از قرار قبض مشارالیه، که در دفتر جناب حاجی میرزا نصراله مستوفی ضبط است:
1030 تومان و 6120 دینار مقرر شد:
از جهت خرابی و نوسازی و خاک برداری طاق نماهای جنبین در سلام عمارت مبارکه گلستان که سمت عمارت دربار واقع است 530 تومان و 6120 دینار: خرابی و خاک برداری 32 تومان، آجرکاری به انضمام گچ و آهک 318 تومان و 3720 دینار، بندکشی و سفیدکاری و چوب‌کشی و غیره 100 تومان، برچیدن کاشی و از نو چسبانیدن به انضمام کسر کاشی و اجرت و گچ 50 تومان، حفر پی و دوغاب‌ریزی30 تومان و 2400 دینار.
والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی به اتفاق جناب آقای مهرداد پهلبد و والاگهرها: شهباز، شهیار و شهرزاد پهلبد، ساعت 30/18 روز دوشنبه 26/4/2537 جهت صرف شام به جوجه‌کبابی حاتم تشریف فرما می‌شوند.
خواهشمند است دستور فرمایید در مورد امور حفاظتی اقدام لازم معمول دارند
کاهگل مالی پشت بامهای عمارت جدیدالبنای فرح‌آباد و عمارت مبارکه موزه 500 تومان.
[کمی پایین تر از متن، سمت چپ]: سنه قوی ئیل 1030 تومان و 6120 دینار؛ مبلغ یک هزار و سی تومان و شش هزار و یکصد و بیست دینار وجه رایج خزانه است.
[پایین سند]: فی شهر رمضان‌المبارک سنه 1300 هـ. ق مهر انگشتری شیر ایستاده و خورشید
[حاشیه سمت راست دستخط و امضای ناصرالدین شاه]: امین‌الملک، صحیح است.
[ظهر سند] مهر بیضی شکل: علاءالملک.
[7850 ق]
. واقعا از آقایان محترم سلسله جلیله قاجاریه این گونه حرکات خیلی بعید و نامناسب است. یقین است به اقتضای نظم طلبی مشارالیه را تهدید خواهید فرمود که بعد از این مرتکب این گونه حرکات، که اسباب بی‌نظمی است، نشود. زیاده عرض نیست
راپورت محرمانه الواتی شاهزاده قجری
[3]
1311 شیر و خورشید
24 شهر ذیقعده وزارت جلیله نظمیه 1311
قربانت شوم، از قرار راپورتی که از محله عودلاجان رسیده است، دیشب اکبرخان، پسر رفیع‌خان قاجار، به شدت مست بوده در گذر سرتخت عربده و شرارت می‌کرده، نایب پلیس رسیده، می‌خواهد به ملایمت او را از حرکات بی قاعده ممانعت کند؛ نسبت به نایب پلیس اعلی درجه فحاشی و فضاحتی را نموده است. مستی و شرارت مشارالیه منحصر به دیشب نیست، به کرات شبها مست شده در معابر و طرق و شوارع اسباب بی نظمی فراهم کرده؛ چنانچه در چند شب قبل هم مست بوده به درب خانه دبیرنظام، منشی‌باشی حضرت مستطاب اجل اقدس اعظم والا، روحی فداه، رفته نهایت هتاکی و فحاشی و بی احترامی را نسبت به معزی الیه کرده بود. چنانچه لازم است، مقرر فرمایید بروند تحقیق این مسئله را بکنند تا به حضور مبارک معلوم شود که خلاف عرض نشده است. واقعا از آقایان محترم سلسله جلیله قاجاریه این گونه حرکات خیلی بعید و نامناسب است. یقین است به اقتضای نظم طلبی مشارالیه را تهدید خواهید فرمود که بعد از این مرتکب این گونه حرکات، که اسباب بی‌نظمی است، نشود. زیاده عرض نیست. [امضاء]
[حاشیه] بنده چون نیک و بد آقایان را از خود می‌دانم، به این جهت تصدیع دادم. [امضاء]
[پشت پاکت] شیر و خورشید، وزارت جلیله نظمیه، 1311.
عریضه حضور حضرت مستطاب اجل اکرم افخم بندگان سرکار آقای عضدالملک، مدظله العالی،
[روی پاکت]: مهر بیضی شکل: وزیر نظمیه نظم‌الدوله 1311.
[9879 ق]
آماده باش سه کلانتری برای جوجه کباب خوردن خانواده شمس پهلوی
[4]
تاج پهلوی شماره: 3062-3-140
دفتر والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی تاریخ: 24-4-2537
پیوست: ...
ریاست محترم کلانتری سه
والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی به اتفاق جناب آقای مهرداد پهلبد و والاگهرها: شهباز، شهیار و شهرزاد پهلبد، ساعت 30/18 روز دوشنبه 26/4/2537 جهت صرف شام به جوجه‌کبابی حاتم تشریف فرما می‌شوند.
خواهشمند است دستور فرمایید در مورد امور حفاظتی اقدام لازم معمول دارند.
رئیس دفتر والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی
فریدون پیرزاد
[پایین، داخل جدول] شماره پرونده 5 -503.
[پایین صفحه] پاراف نامه و عبارت: ف. و.
[109- 247- 145 د]
بخش تاریخ ایران و جهان تبیان
منبع: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
