منشور حوزه

مانند سال های گذشته سال تحصیلی حوزه های علمیه آغاز به کار کرد و طلاب پس از گذراندن فصل تابستان مجددا فعالیت های درسی خود را به طور جدی تر شروع کردند.

آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری مدیر حوزه های علمیه به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید حوزه ها بیانه ای را صادر کردند که با توجه به جایگاه مدیریتی و اشراف ایشان به مسائل حوزه، باید بیشتر به این بیانیه عنایت شده و نقشه راه طلاب باشد. ارائه بضعی نکات و شرح مختصری در مورد این بیانیه می تواند اهمیت ویژه آن را بیان کرده و انشاء الله در مسیر علم آموزی و موفقیت طلاب موثر واقع شود.

در این بیانیه آیت الله حسینی بوشهری آغاز سال تحصیلی را به عنوان تجدید حیات رسمی نهاد تعلیم و تربیت در کشور و یادآوری اهمیت علم و تعلیم دانست و بازگشایی مدارس و نهادهای آموزشی را به مثابه دمیده شدن خون تازه بر پیکره علم و آموزش به شمار آورد.

ایشان پس از آنکه اوضاع فعلی جهان را دوران تجدید حیات اسلام و حاکمیت ارزش های والای شریعت مقدس نامیدند، اهمیت نقش بی بدیل حوزه های علمیه را در هدایت و روشنگری و مسئولیت پاسداشت حفظ و تعلیم معالم مکتب حقه شیعه و زمینه سازی ظهور یگانه منجی عصر حضرت بقیة الله را دو چندان ذکر کردند.

سپس ایشان نکاتی را در راه حسن انجام رسالت ویژه حوزه‌های علمیه که همانا حراست از کیان اسلام و تشیع و مبارزه علمی و عملی با توطئه‌های دشمان اسلام و پاسخ به شبهات و پرسش‌های نسل حاضر و هدایت جامعه به سمت معرفت الله است متذکر شدند که ذکر و توضیح آن ها خالی از لطف نیست:

نکته اول:

«طلاب عزیز با بهره‌وری نسبت به اساتید گرانقدر تحصیل علم و کمال را وظیفه اصلی خود دانسته و با اهتمام و جدیت به خودسازی و تهذیب نفس بپردازند.»

خودسازی و تهذیب نفس از ابتدای تشکیل حوزه ها همیشه همراه با تحصیل بوده است. طلاب و روحانیون با تهذیب نفس می توانند اثر گذار باشند و رسالت حوزوی و دینی خود را به جا آورند.

مقام معظم رهبری می فرماید:

«روحانی، آن وقتی سخن نافذ خواهد داشت که عملاً نشان بدهد به زخارف دنیا بی اعتناست و آن حرصی که بر دلهای دنیاداران و دنیامداران حاکم است، بر او حاکم نیست. این را باید به مردم نشان بدهیم. روحانیت، در سایه ی پارسایی بود که این حیثیت و آبرو را پیدا کرد. این پارسایی و بی اعتنایی به دنیا و به زخارف، باید حفظ شود.»[1]

نکته دوم:

«نظم در امور، دقت در عمل، برنامه ریزی صحیح و دقیق و حضور به موقع در درس و بحث که ضامن موفقیت و پیشرفت محسوب شده و عمل به این وظیفه الهی نشان از مسۆولیت پذیری و تعهد حوزیان عزیز خواهد بود.»

در ارزش و اهمیت نظم در زندگى همین بس كه پیشواى پارسایان ، حضرت امیر مومنان علی علیه السلام این گوهر ارزشمند را هم ردیف دیگر ارزش هاى والاى اسلامى قرار داده و در واپسین روزهاى حیات خویش ، در سخنان گوهرینش به فرزندان بزگوارش و تمام كسانى كه این پندهاى گرانمایه به آنان مى رسد، رعایت آن را این گونه سفارش فرموده است : اوصیكم بتقوى الله و نظم امركم .[2]

در این بیان بلیغ ، نظم ، در ردیف تقوا - كه از والاترین ارزش هاى اسلامى است - قرار گرفته و وفاى به آن گوشزد گردیده است . این كلام ، رساترین جمله در بیان ارزش نظم و انضباط است .

امام خمینی در باب اهمیت نظم در حوزه ها می فرمایند:

یكی از امور مهمی كه مورد توجه بزرگان و علمای حوزه علمیه قم بوده است لكن عمل مثبتی درباره آن انجام نگرفته ایجاد نظم و انضباط در حوزه‌هاست كه لازم است از حوزه علمیه قم شروع شود و به طور جدی و اساسی عمل شود.[3]

نکته سوم:

«توجه جدی به مسأله تحقیق و پژوهش این سنت دیرپای حوزه‌های علمیه جهت نشر و گسترش معارف دینی و پاسخگویی به شبهات و سۆالات دینی از ضرورت هایی است که از اوان طلبگی باید به آن اهتمام کرد.»

پژوهش یكی از اساسی‌ترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعة همه جانبة یك كشور است و قدرت و استقلال هر كشوری بر پژوهش و تولید علم استوار است.

بنابر این نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود. موفقیت در تمام فعالیت‌های مربوط به توسعه از جمله صنایع، کشاورزی و خدمات به نحوی به گسترش فعالیت‌های پژوهشی بستگی دارد. پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعة پایدار در هر کشور به شمار می‌آید.

مقام معظم رهبری در باره پژوهش می فرماید:

ما باید تحقیق را در كشور اولاً با توجه به نیازهاى آن، هدفدار كنیم؛ یعنى ببینیم واقعاً كشور به چه احتیاج دارد و پژوهشها را در جهت نیازهاى كشور قرار بدهیم، ... و این لازمه‏اش این است كه ما بانك اطلاعات و مركزى داشته باشیم. همه بتوانند بدانند چه لازم است، چه انجام شده است و چه لازم است براى تكمیل یك پژوهش، تا بتواند این قطعات گوناگون در كنار هم جمع بشود.[4]

نکته چهارم:

«تبلیغ علمی دین حنیف و گسترش معارف ائمه اطهار(ع) با مطالعه و بهره گیری از سیره سلف صالح و آشنایی با رفتار و منش بزرگان اخلاق و مراجع عظام و نیز با استفاده از تکنولوژی و امکانات روزآمد دنیا معنا می‌گردد و در عمل با ساده زیستی و مناعت طبع عدم وابستگی به زخارف دنیایی و با توکل به خداوند متعال موجب تسهیل باورها و ارزش‌های دینی و اسلامی در قلوب و جذب حوانان خواهد شد.»

" وَ ما كانَ الْمُۆْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ. "[5]

" شایسته نیست مۆمنان همگى (بسوى میدان جهاد) كوچ كنند،اما چرا از هر گروهى از آنان، طایفه‏اى كوچ نمى‏كند (و طایفه‏اى در مدینه بماند)، تا در دین (و معارف و احكام اسلام) آگاهى یابند و به هنگام بازگشت بسوى قوم خود، آنها را بیم دهند؟! شاید (از مخالفت فرمان پروردگار) بترسند، و خوددارى كنند!"

همین یک آیه برای اهمیت تبلیغ کافی ست اما دلائل بسیاری بر این موضوع تأکید دارند.

نکته پنجم:

«افزایش بصیرت سیاسی و فهم به هنگام و درست مسائل نظام و انقلاب اسلامی و تبیین نقش بی بدیل ولایت فقیه و التزام به آن به عنوان تنها عامل عزت و اقتدار و ثبات کشور سرافراز اسلامی ضرورت اجتناب ناپذیر حوزه‌ها و روحانیت به عنوان مصدر این اصل مترقی و مادر دلسوز نظام است و شایسته است در شرایط حساس کنونی با دفاع و صیانت از این سنگر استوار که امروز در شخصیت حکیم فرزانه رهبر معظم انقلاب حضرت ایت‌الله خامنه‌ای تجلی یافته است دین خود را به اسلام و انقلاب ادا نمایند.»

مقام معظم رهبری در باب بصیرت می فرمایند:

«بصیرت و علم به زمان و استفاده از موقعیتها برای هر عاملی - چه اعلم العلما باشد، و چه كسی كه در یك محله احكام دین را به چند نفر تعلیم می‌دهد- ضروری است،منتها هرچه مقام بالاتر باشد، آگاهی‌های بیشتر و وسیعتری مورد لزوم است. باید آگاهی و بصیرت را در خود تقویت كنیم.»[6]

مدیر حوزه های علمیه در پایان بیانیه خویش، اینگونه دعا می کنند:

از خداوند متعال برای همگان آرزوی صحت و عافیت کرده و از آن یگانه توانا طلوع آفتاب عالم تاب وجود نازنین حضرت ولی عصر عج الله تعالی فرجه الشریف مسألت نموده و امیدواریم با عنایت ایشان رسالت سنگین روحانیت و حوزه را به سرانجام رسانده و مشمول ادعیه ذاتیه آن خورشید نهان از نظر شویم.

پی نوشت ها:

[1] بیانات در دیدار جمعی از روحانیون 22/12/1369

[2] نهج البلاغه (فیض الاسلام ) نامه 47،ص 977.

[3] روحانیت و حوزه های علمیه از دیدگاه امام خمینی ص561

[4] از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار استادان و اعضاى هیئت علمى دانشگاهها در تاریخ 13/7/1385.

[5] توبه،122.

[6] سخنرانی در مراسم بیعت مدرسان”ڑ فضلا و طلاب حوزه علمیه مشهد، 20/4/1368.

تهیه و فرآوری:احمد اولیائی-گروه حوزه علمیه تبیان