دیپلماسی عمومی از نوع آمریکایی!

پیام حجمی مشخص از داده و یا اطلاعات است که از فرستنده برای گیرنده ارسال می شود، فرستنده و گیرنده می توانند مفرد و یا جمع باشند. کانال و ابزاری که برای ذخیره سازی و انتقال پیام مورد استفاده قرار می گیرد رسانه(Medium) نام دارد. انسان به درازای حضورش بر روی کره زمین راه های مختلف و متنوعی را برای انتقال پیام به همنوعانش ایجاد کرده و آزموده است. از نقاشی در غارها گرفته تا ایماء و اشاره و تا اختراع خط و زبان. اما از همان ابتدا انسان دریافت که نباید پیامش را آنچنان روشن و واضح بیان کند که همگان از ماهیت آن آگاه شوند، همچنان که در بسیاری از موارد مطرح کردن صریح پیام واکنش مخاطب را به همراه خواهد داشت. در نتیجه نمادها، سمبل ها، رمزنگاری و پنهان کردن پیام موضوعیت پیدا کرد.

با ظهور رادیو و تلویزیون عرصه های اطلاع رسانی و پیام رسانی باز هم دچار تحول بنیادین شدند. دامنه ی مخاطبان گسترش پیدا کرد و همچنین پیام قالب های مختلف صوتی و تصویری به خود گرفت. در حضور رادیو و تلویزیون عبارت رسانه های سنتی(Traditional Media) به نشریات چاپی اتلاق می شد، در حالیکه امروز رادیو و تلویزیون خود نیز به عنوان رسانه های سنتی مطرح می شوند. انسان قرن بیست و یکم سبک زندگی، ابزارهای ارتباطی و رسانه های مخصوص به خود را دارد. سرعت حاکم بر زندگی شهرنشینی امروز مجال و حوصله منتظر بودن برای کسب اخبار را به افراد نمی دهد. در عصر ارتباطات اخبار چاپ شده در هفته نامه ها و حتی روزنامه ها در هنگام چاپ نیز تازگی ندارند چرا که پیش از آن هزاران نفر از آن ها اطلاع پیدا کرده اند. رسانه های اجتماعی(Social Media) به عنوان رسانه های بومی عصر دیجیتال وظیفه پوشش خبری عموم کاربران فضای مجازی را به صورت شبانه روزی و بدون لحظه ای توقف برعهده دارند.

رسانه های اجتماعی(Social Media) بر خلاف رسانه های سنتی امکان تعامل و مشارکت را برای کاربران خود فراهم می کنند. فرایند تولید و انتشار خبر و پیام در رسانه های نوین متفاوت از رسانه های سنتی است، در این شیوه دیگر سیستم توزیع وجود ندارد، بلکه این کاربران هستند که اخباری که بدستشان رسیده است را با دیگران به اشتراک می گذارند. در واقع رسانه های اجتماعی را می توان نسل جدیدی از رسانه های شهروندی(Citizen Media) با امکانات گسترده تر، حرفه ای تر و موثرتر به حساب آورد.

دیپلماسی عمومی (Public Diplomacy)

رابطه میان حاکمان طرف استعمارگر با توده ی مردم طرف مستعمره از الزامات استعمار نرم است. از این رو شکل نوینی از دیپلماسی به نام دیپلماسی عمومی(Public Diplomacy) پدید آمد. در ابتدا دیپلماسی و یا روابط دیپلماتیک به ارتباط میان سیاستمداران کشورهای مختلف و دانش مربوط به این حوزه اتلاق می شد، با این تعریف نماینده رسمی یک کشور در کشور دیگر و یا یک سازمان بین المللی دیپلمات نام داشت و مقام-های مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی را شامل می شد. دیپلماسی عمومی در سال 1965 مطرح شد و اگر چه با گذشت چند دهه در معنای این واژه و کاربردهای آن تغییراتی صورت گرفته و هم اکنون نیز تعاریف متفاوتی برای این عبارت وجود دارد، اما در کل به برنامه ها و اعمالی که یک دولت برای اثرگذاری بر روی روابط بین الملل و افکار عمومی سایر کشورها انجام می دهد، دیپلماسی عمومی گفته می شود.

در دیپلماسی عمومی افکار مردم سایر جوامع جهت همراهی در مواضع سیاسی، اقتصادی و نظامی ِ کشور مبداء توجیه می شود، این اقناع کردن همراه با تبلیغ بنیان های فکری، فرهنگی، اعتقادی و در کل سبک زندگی دولت مطبوع همراه است. در دپیلماسی عمومی مواضعِ دولت مردان و گردانندگان حکومت در کشور مقصد هیچ گاه به اندازه ی واکنش ها و بازخوردهای عوام جامعه قدرت اعمال نفوذ نخواهد داشت. در این شکل نوین دیپلماسی مردم جامعه ی هدف یا به کلی نسبت به ارزش ها و هنجارهای فرهنگ وارداتی واکنش منفی نشان داده و آن را طرد می کنند، و یا خود را تسلیم آن کرده و از آرمان های ملی و بومی خود دست می کشند.

شرکت ها و کمپانی های جامعه استعمارگر معمولاً نقش پر رنگی در دیپلماسی عمومی دارند، علاوه بر نمونه ای که در بالا به آن اشاره شد، می توان بسیاری از بنگاه های اقتصادی مشهور و برندهای معروف را مشاهده کرد که در عرصه دیپلماسی عمومی فعال اند. نقش این شرکت ها در دیپلماسی عمومی ایالات متحده امریکا به حدی است که "تارا ساننشاین(Tara Sonenshine)" معاون دیپلماسی عمومی وزارت خارجه ایالات متحده اعلام کرده است: « ... دولت ایالات متحده بطور فزاینده‎ای برای حمایت از برنامه‎های دیپلماسی عمومی به «مشارکت‎های عمومی و خصوصی» روی آورده است.»

کوکاکولا تا کنون دانشجویانی را از کشورهای الجزیره، مصر، اردن، فلسطین، مراکش و تونس به این دانشگاه وارد کرده است. همچنین این شرکت قصد دارد در برنامه های آتی خود دانشجویانی از افغانستان و پاکستان را نیز پوشش دهد. دانشجویان این دوره یک آموزش چهار هفته ای خواهند دید و سپس در خانه خود به تحقیقاتشان ادامه خواهند داد. این دانشجویان در زمان اقامت در امریکا می توانند از واشنگتن و دفاتر مرکزی کوکاکولا در آتلانتا و جورجیا بازدید کنند. این برنامه یک میلیون دلار هزینه دارد که کوکا 60 درصد آن را تأمین کرده است. همچنین ثبت نام دانشجویان از طریق صفحه فیس بوک این شرکت انجام می گیرد. چند سالی است که ایالات متحده امریکا فضای مجازی و رسانه های اجتماعی را بستر پیاده سازی اهداف دیپلماسی عمومی خود قرار داده است. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر دو مفهوم قدرت نرم و دیپلماسی عمومی در ادبیات سیاسی رایج شده و تأثیراتش در روابط میان کشورها افزایش یافته است، برای فهم و درک بیشتر و بهره‌گیری مناسب نیاز به تحقیق و پژوهش بیشتری دارد.

منابع: مشرق / مرکز تحقیقات استراتژیک / ویکیپدیا