تبیان، دستیار زندگی
خداوند متعال می فرماید: « قُلْ لا أسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أجْراً اِلّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی» بگو من از اجر رسالت جز این نمی خواهم كه مودّت مرا در حق خویشاوندان من منظور دارید. جمهور عامه روایت كرده اند كه بعد از نزول آیه فوق، سوال كردند: ای رسول خدا!
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

عوامل ظهور شیعه(آیات فضائل)

شیعه

اگر خوانندگان محترم پیگیر مقاله قبلی ما بوده باشند عرض کردیم که میخواهیم عوامل ظهور و بروز شیعه و یا به تعبیر دیگر؛ جدایی شیعه از عامه را نام ببریم، که گفتیم در 7دسته این موارد را به این ترتیب میتوان ذکر کرد: اوّل: وجود آیات فراوان بر امامت و ولایت اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ . دوم: وجود آیات فراوان درمورد فضائل و مناقب اهل بیت ـ علیهم السّلام . سوم: وجود آیات فراوان درباره مرجعیّت دینی اهل بیت ـ علیهم السّلام . چهارم: وجود روایات فراوان بر امامت و ولایت اهل بیت ـ علیهم السّلام . پنجم : وجود روایات فراوان درباره فضایل و مناقب اهل بیت ـ علیهم السّلام . ششم: وجودروایات فراوان درباره مرجعیّت دینی اهل بیت ـ علیهم السّلام . هفتم: وجد روایات فراوان در مرح شیعه و پیروان اهل بیت ـ علیهم السّلام ـمی باشد .

در مقاله قبلی مورد اول را با شواهد بیان کردیم و در این مجال به بررسی عامل دوم یعنی آیات فضائل می پردازیم.

امر دوم: آیات فضائل

در ذیل به برخی از این آیات اشاره می كنیم .

1. سوره دهر

خداوند متعال می فرماید: «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّه مِسْكیناً وَ یَتیماً وَ أَسیرًا، اِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللهِ لا نریدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُورًا [1] » و هم به دوستی خدا به فقیر و اسیر و طفل یتیم طعام می دهند؛ گویند:  فقط برای رضای خدا به شما طعام می دهیم و از شما هیچ پاداش و سپاسی هم نمی طلبیم.

سی و شش نفر از علمای اهل سنت تصریح نموده اند كه این آیه در شأن اهل بیت پیامبر ـ علیهم السّلام ـ نازل شده است: فخر رازی در التفسیر الكبیر، ذیل همین آیه، قاضی بیضاوی در انوار التنزیل ، سیوطی در الدّر المنثور، ابوالفداءِ در تاریخش،[2] بغدادی در تاریخش[3] و غیره.

2. آیه شراء

خداوند متعال می فرماید: « وَ مِنَ النّاسَ مَنْ یَشتری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللهِ وَ اللهُ رَءُوفُ بِالْعِبادِ»[4]برخی مردان اند كه از جان خود در طلب رضایت خداوند در گذرند و خداوند دوست دار چنین بندگانی است.

ابن عباس می گوید: این آیه در شأن علیّ ـ علیه السّلام ـ نازل شد، هنگامی كه رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ از دست مشركین فرار كرده و با ابوبكر به غاری پناه برد، علی ـ علیه السّلام ـ در مكه در رخت خواب پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ خوابید. [5] ابن ابی الحدید می گوید: تمام مفسرین، روایت كرده اند كه آیه فوق در شأن علی ـ علیه السّلام ـ نازل شد، آن هم در شبی كه آن حضرت در فِراش پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ آرمید تا جان پیامبر محفوظ بماند[6]

خداوند متعال می فرماید: « قُلْ لا أسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أجْراً اِلّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی» بگو من از اجر رسالت جز این نمی خواهم كه مودّت مرا در حق خویشاوندان من منظور دارید. جمهور عامه روایت كرده اند كه بعد از نزول آیه فوق، سوال كردند: ای رسول خدا! نزدیكان تو كه مودّت آنان بر ما واجب است كیانند؟ فرمود: علی، فاطمه ، حسن و حسین

چهارده نفر از علمای اهل سنت بر نزول آیه شریفه در شأن امام علی تصریح نموده اند كه عبارت اند از: زینی دحلان،[7] فخر رازی،[8] ابن اثیر، دیار بكری[9] و غیره .

سیزده نفر نیز تصریح نموده اند كه این آیه در  لیله المبیت  بر پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نازل شده است كه عبارت اند از: احمد بن حنبل،[10] طبری،[12][11] ابن سعد،[13] ابن هشام،[14] ابن اثیر،[15] ابن كثیر[16] و غیره .

3. آیه مباهله

خداوند متعال می فرماید: « فَمَنْ حَاجَّكَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا تَدْعُ أبْناءَنا وَ أبناءَكُمْ و نساءَنا وَ نساءَكُمْ وَ أنفُسَنا و أنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَتَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْكاذِبینَ »[17]

پس هر كس با تو در مقام مجادله درباره عیسی برآید پس از آنكه به وحی خدا بر احوال او آگاه شدی بگو كه بیایید ما و شما با فرزندان و زنان خود با هم به مباهله می خیزیم تا دروغ گو و كافران را به لعن عذاب خدا گرفتار سازیم.

امام علی

مفسرین، اجماع دارند بر این كه مراد از  انفسنا  در این آیه علی بن ابی طالب ـ علیه السّلام ـ است كه در این جا از علی ـ علیه السّلام ـ به نفس پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ تعبیر شده است.

احمد بن حنبل نقل می كنند: هنگامی كه این آیه نازل شد پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ علی، فاطمه ـ حسن و حسین را خواست، آن گاه عرض كرد: بار خدایا اینان اهل بیت من اند.[18]

بیست و چهار نفر از صحابه و تابعین این مضمون را نقل كرده و آیه را در شأن اهل بیت ـ علیهم السّلام می دانند. از قرن سوم تا سیزدهم نیز بیش از پنجاه نفر از علمای اهل سنت این مضمون را نقل كرده اند.

این حدیث را می توان از راه های مختلف تصحیح نمود:

1. حدیث در صحیح مسلم از سعد بن ابی وقاص نقل شده.[19]

2. ترمذی به صحّت آن تصریح نموده .[20]

3. حاكم به صحت آن تصریح نموده.[21]

4. ذهبی در تلخیص المستدرك به صحت آن تصریح كرده. [22]

5. ابن اثیر اصل قضیه را از مسلّمات دانسته است.[23]

6. جصاص تصریح به عدم اختلاف در حدیث نموده است. [24]

7. قاضی ایجی نیز به صحت این حدیث تصریح دارد. [25]

پس هر كس با تو در مقام مجادله درباره عیسی برآید پس از آنكه به وحی خدا بر احوال او آگاه شدی بگو كه بیایید ما و شما با فرزندان و زنان خود با هم به مباهله می خیزیم تا دروغ گو و كافران را به لعن عذاب خدا گرفتار سازیم. مفسرین، اجماع دارند بر این كه مراد از انفسنا در این آیه علی بن ابی طالب ـ علیه السّلام ـ است كه در این جا از علی ـ علیه السّلام ـ به نفس پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ تعبیر شده است

4. آیه مودّت

خداوند متعال می فرماید: « قُلْ لا أسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أجْراً اِلّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی»[26]بگو من از اجر رسالت جز این نمی خواهم كه مودّت مرا در حق خویشاوندان من منظور دارید.

جمهور عامه روایت كرده اند كه بعد از نزول آیه فوق، سوال كردند: ای رسول خدا! نزدیكان تو كه مودّت آنان بر ما واجب است كیانند؟ فرمود: علی، فاطمه ، حسن و حسین.

این مضمون را بیست و چهار نفر از صحابه و تابعین و حدود شصت نفر از علمای اهل سنت نقل كرده اند؛ امثال : سیوطی،[27] طبری،[28] احمد بن حنبل و دیگران.

عده ای نیز؛ مانند: ابن حبّان در تفسیرش حدیث را از مسلمات دانسته است.

پی نوشت ها:

[1] . دهر ( 76 ) آیات 8 و 9 .

[2] . تاریخ ابی الفداء ، ج1، ص 126.

[3] . تاریخ بغداد، ج13، ص 191.

[4] . بقره ( 2 ) آیه 207.

[5] . مستدرك حاكم، ج3، ص 4.

[6] . شرح ابن ابی الحدید، ج 13، ص 262.

[7] . السیره الحلبیه، ج1، ص 306.

[8] . التفسیر الكبیر، ج 5،: ص 223.

[9] . اسد الغابه، ج 4، ص 25.

[10] . تاریخ الخمیس، ج1، ص 325.

[11] . سمند احمد، ج1، ص 348.

[12] . تاریخ طبری.

[13] . طبقات ابن سعد، ج1، ص 212.

[14] . سیره ابن هشام، ج2، ص 291.

[15] . كامل ابن اثیر، ج2، ص 42.

[16] . البدایه و النهایه، ج7، ص 338.

[17] . آل عمران (3) ، 61 .

[18] . سمند احمد، ج1، ص 185.

[19] . صحیح مسلم، ج7، ص 120.

[20] . صحیح ترمذی، ج5، ص 596.

[21] . مستدرك حاكم، ج3، ص 150.

[22] . همان.

[23] . كامل ابن اثیر، ج2، ص 293.

[24] . احكام القرآن ، ج2، ص 16.

[25] . شرح مواقف، ج8، ص 367.

[26] . شوری ( 42 ) آیه 23.

[27] . درالمنثور، ج6، ص 7.

[28] . جامع البیان، ج 25، ص 14 و 15 و مسند احمد، ج 1، ص 199.

منبع:

علی اصغر رضوانی: شیعه شناسی و پاسخ به شبهات

بخش نهج البلاغه تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.