بدا به حال قاضیان رشوه گیر !!
امام علی (علیه السلام) : پیشینیان شما از ایـن رو بـه هـلاكت و تباهى در افتادند كه مردمان را از حقّ ( شان ) بازداشتند و آنان ( ناچار با رشوه ) آن را خریدند و آنان را به ارتكاب باطل و نادرستى واداشتند و مردم هم از آن پیروى كردند .
قضاوت یکی از حساس ترین مشاغل دنیا است، چرا که هم پای دنیا در میان است هم پای آخرت ، کافی است قاضی کمی در قضاوت خود اشتباه کند و تا ابد مدیون طرف مقابل شود . به همین دلیل خداوند متعال هشدارهای جدی به این صنف داده و در روایات هم تذکرات لازم برای جلوگیری از تخطی قاضیان در امر قضاوت ذکر شده است. در اینجا به گوشه ای از آن ها اشاره می کنیم.
نظر اسلام درباره قاضیان ستمگر
اسلام، قضاوت غیرعادلانه را به شدت محکوم و قاضیان ستمگر را بازخواست می کند، چنان که خداوند در سه آیه از سوره مائده، چنین افرادی را کافر، ستمگر و فاسق معرفی کرده است:
1. «وَ مَنْ لَمْ یحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْکافِرُونَ».(مائده: 44)
کسانی که بر طبق آنچه خدا نازل نموده داوری نکنند، آنهایند که کافرند.
2. «وَ مَنْ لَمْ یحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الظّالِمُونَ».(مائده:45)
کسانی که بر طبق آنچه خدا نازل نموده داوری نکنند، آنهایند که ستمکارند.
3. «وَ مَنْ لَمْ یحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ».(مائده: 47)
کسانی که بر طبق آنچه خدا نازل نموده داوری نکنند، آنهایند که فاسقند.
رشوه در احادیث
رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ): خدا لعنت کند رشوه گیر و رشوه پرداز و کسی را که دلال میان آنها است؛ از رشوه گرفتن دوری کنید که این کار بمنزله کفر محض است و شخص رشوه خوار از رحمت خدا بدور می باشد.( بحارالانوار، ج 24، ص 9 ).
رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ): کسانی را که مردم به علم آنها احتیاج دارند و آنان در مقابل از آنها رشوه می خواهند، لعنت کرده است .( وسایل الشیعه، ج 18، ص 163 ).
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله): هدیه گرفتن زمامدار و رئیس از دیگران حرام است و رشوه گیری حاکم شرع و قاضی، کفر است.( کنزالعمال، ج 6، ص 112 ).
امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: رشوه در قضاوت کفر به خداوند است.(وسائل الشیعه، ج 18، ص 162; معانی الاخبار، ج 6، ص 114)
امام علی (علیه السلام) فرمود: پیشینیان شما از ایـن رو بـه هـلاكت و تباهى در افتادند كه مردمان را از حقّ (شان) بازداشتند و آنان (ناچار با رشوه) آن را خریدند و آنان را به ارتكاب باطل و نادرستى واداشتند و مردم هم از آن پیروى كردند. (نهج البلاغة: الكتاب 79 منتخب میزان الحكمة : 236 )
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: «الهدیّة تعور عین الحکیم»؛[1] هدیه، چشم خردمند و دانا را کور می‌کند.
مقصود این است که هدیه به شخص دانا و حاکم باعث می‌شود که او را از دیدن خطاها و لغزش‌ها و درخواست‌هاى نابجاى هدیّه دهنده کور و کر سازد.
قاضی نیز از جهت این که شخص دانا و خردمندی در امر قضاوت است و وظیفه او برپایی عدالت و حق و حل اختلاف میان طرفین دعوا از روی علم و آگاهی است؛ باید از کسی هدیه نگیرد؛ چرا که ممکن است در دل او وسوسه شیطان رفته و نگذارد که به درستی دادرسی کرده و حق را از باطل تشخیص دهد و یا اگر حق را تشخیص دهد، به جهت این هدیه، فریب شیطان را خورده و ظلم به یک طرف دعوا نماید. حتی برخی از فقها گفته‌اند که قاضی پس از تمام شدن مرافعه نیز احتیاط کند و هدیه‌ای از طرفین دعوا نگیرد.[2]
پی نوشت ها:
[1]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 299(پاورقی)، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق؛ النبهانی، یوسف بن إسماعیل، وسائل الوصول إلى شمائل الرسول صلى الله علیه و آله و سلم، ص 321، دار المنهاج، بیروت، چاپ دوم، 1425ق؛ ابن المقریء، أبو بکر محمد بن إبراهیم، المعجم، تحقیق: أبی عبد الحمن عادل بن سعد، ص 159، مکتبة الرشد، الریاض، چاپ اول، 1419ق.
[2]. موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل، محقق و مصحح: کریمی جهرمی، علی، ثابتی همدانی، علی، نیری همدانی، علی، ج 3، ص 158، دار القرآن الکریم، قم، چاپ دوم، 1409ق.
فرآوری: محمدی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع: اسلام کوئست
سایت حوزه
