دخت آفتاب

تولدحضرت فاطمه معصومه علیها السلام برای اهل بیت علیهم السلام چنان اهمیت داشت که قبل از به دنیا آمدنش خبر آن را منتشر کرده، و مردم را برای شناخت مقام آن بانوی بزرگوار آماده ساختند. پنجاه سال پیش از تولد حضرت فاطمه معصومه علیها السلام، روزی گروهی از شیعیان ری نزد امام صادق علیه السلام شتافتند. حضرت فرمود: آفرین بر برادران قمی ما.

گفتند: آقا، ما اهل ری هستیم.

امام باز به اهل قم آفرین گفت و فرمود:

«الا ان لله تعالی حرما وهو مکه الا ان لرسول الله حرما وهو المدینة الا وان لامیر المۆمنین حرما وهو الکوفه الا وان حرمی وحرم ولدی بعدی قم الا ان قم کوفتنا الصغیرة، الا ان للجنة ثمانیة ابواب ثلاث منها الی قم. تقبض فیها امراة هی من ولدی اسمها فاطمة بنت موسی، تدخل بشفاعتها شیعتی الجنة باجمعهم.»[1]

برای خداوند حرمی است که مکه است. حرم رسول مدینه، حرم امیر مۆمنان کوفه و حرم من و فرزندانم قم است. بدانید قم کوفه کوچک ما است. آگاه باشید، بهشت هشت در دارد که سه در آن به سوی قم است. بانویی از فرزندان من در آن جا وفات می‌کند که نامش فاطمه دخت موسی است. همه شیعیان ما به شفاعت او وارد بهشت می‌شوند.

بر اساس روایتی دیگر، امام صادق علیه السلام هنگام تولد فرزندش موسی علیه السلام چنین فرمود: از این کودکم دختری به نام فاطمه متولد خواهد شد. آن روز یکی از شیعیان - که دخترش را حمیرا نام نهاده بود - نزد امام صادق علیه السلام آمد، امام را دید که با کودکی در گهواره سخن می‌گوید. پرسید: مگر این کودک سخن می‌گوید؟ امام از او خواست جلوتر برود. وقتی نزدیک‌تر شد، کودک لب به سخن گشود و گفت: «ای مرد، نامی که برای دخترت انتخاب کرده‌ای، خداوند دشمن دارد. نامش را تغییر ده.

آن گاه امام صادق علیه السلام به مرد فرمود: این کودک، فرزندم موسی است. خداوند از او دختری به من عنایت می‌کند که نامش فاطمه است. او را در سرزمین قم به خاک می‌سپارند. هر که او را در قم زیارت کند، بهشت بر وی واجب می‌شود.[2]

مادر این بانوی پاکیزه، نجمه نام داشت که با نام‌های تکتم، خیزران، اروی،‌ام البنین، طاهره، سمانه، شقراء، سکن و صقر نیز از وی یاد شده است.

حضرت فاطمه معصومه، بیست و پنج سال پس از تولد علی بن موسی الرضا علیهما السلام، در اول ذی قعده سال 173 ه. ق. دیده به جهان گشود و در دهم، یازدهم یا دوازدهم ربیع الثانی 201 ه. ق. وفات یافت.[3]

محل رشد فاطمه معصومه علیها السلام خاندانی بود که دریای دانش و معرفت شمرده می‌شد. حضور در کنار پدری چون امام موسی بن جعفر علیهما السلام و برادری مانند امام رضا علیه السلام سبب شد فاطمه معصومه در کوتاه‌ترین مدت ممکن مسیر رشد بپیماید و بتواند پرسش‌های فقهی و دینی شیعیان را پاسخ دهد. روزی گروهی از شیعیان وارد مدینه شدند تا پرسش‌های خود را از امام موسی بپرسند. کاروانیان به خانه امام آمدند، ولی به زودی دریافتند امام در مسافرت است. بنابراین، در اندوه فرو رفتند و ناگزیر آماده بازگشت شدند. در این لحظه، دختری خردسال سکوت سنگین کاروانیان را درهم شکست؛ پرسش‌ها را گرفت، پاسخ همه را به دقت نوشت و به آنان باز گرداند. کاروانیان شگفت زده به پاسخ‌ها نگریستند و با خاطری آسوده را دیار خویش پیش گرفتند. در راه امام را دیدند. سلام کردند؛ قصه دخترک باز گفتند و خط او را به وی نمایاندند. امام لبخند زد و سه بار فرمود: فداها ابوها؛ پدرش فدایش باد.[4]

ای بانویی که بر همه بانوان سری                                              در عصر خویش از همه نسوان تو برتری

پاک و منزهی و مبرا ز هر بدی                                      گنجینه معارف و دریای گوهری

از دودمان هاشم و از آل احمدی                                               از خاندان عصمت و از نسل حیدری

از گلشن خدیجه کبری شکفته‌ای                                               وز بوستان حضرت زهرای اطهری

هم دختر امامی و هم خواهر امام                                              هم عمه امامی و دخت پیمبری[5]

در زمینه مقام حضرت معصومه علیهاالسلام در بین علما گفته‎ها فراوان است که به صورت فهرست‎وار به نمونه‏هایی اشاره می‏کنیم:

1ـ صدرالمتألهین شیرازی: هر گاه شبهه‏ای برایم پیش می‏آمد کنار قبر حضرت معصومه علیهاالسلام در قم (از کهک) می‏آمدم و از آن حضرت استمداد می‏کردم و شبهه فلسفی من حل می‏شد.[6]

2ـ شیخ عباس قمی: افضل دختران حضرت موسی بن جعفر سیده جلیله معظمه فاطمه بنت امام موسی بن جعفر(علیهماالسلام) معروفه به حضرت معصومه است که مزارش در بلده طیّبه قم است.[7]

3ـ آیة‏ الله بروجردی: شاه وقت عربستان از آیة ‏الله بروجردی درخواست ملاقات می‏کند، ایشان درخواست ملاقات را رد می‏کند و می‏فرماید: این شخص اگر قم بیاید به زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام نرود توهین به آن حضرت خواهد شد و من تحمّل آن را ندارم به هیچ وجه.[8]

4ـ آیة الله اراکی: نامبرده در مقدّمه حاشیه «دُررالاصول» می‏نویسد: «هر چند به خاطر کمی استعداد و اندک بودن وقت، من شایسته این کار (نوشتن حاشیه) نبودم ولی با تکیه به توجّه حضرت فاطمه (علیهاالسلام) این کار را در جوار این بقعه منوره و با توسّل به لطف و عنایت آن بزرگوار انجام دادم... .»[9]

5ـ آیة ‏الله مرعشی: معظم له هنوز در قید حیات بود، فرمود: تا کنون شصت سال است که هر روز من اولین زائر حضرتم.[10]

احترام حضرت آیت الله بروجردی به حضرت معصومه سلام الله علیها

در زمان طاغوت، روزی شاه عربستان سعودی به ایران آمد، و هدایایی برای مرجع کلّ، حضرت آیت الله العظمی بروجردی فرستاد، آقا در میان آن هدایا، چند قرآن و مقداری از پرده‌ی کعبه را پذیرفت و بقیّه را پس فرستاد، در ضمن شاه عربستان تقاضای ملاقات با آقای بروجردی کرده بود، آقا این تقاضا را رد کرد، وقتی از علّت این امر سۆال شد، آقا فرمود:

 «این شخص اگر به قم بیاید به خاطر اینکه وهّابی است به زیارت مرقد مطهّر حضرت معصومه «سلام الله علیها» نمی‌ رود و اگر به قم بیاید و به زیارت نرود، به مقام ارجمند حضرت معصومه «سلام الله علیها» توهین خواهد شد، و من به هیچ وجه چنین امری را نمی‌ پذیرم و تحمّل نمی‌کنم»[11] 

امام متواضعانه بر ضریح بوسه می زد

امام خمینی آن عَطیِّة بزرگ الهی به مسلمانان جهان، کنار مرقد مطهّر  حضرت معصومه «سلام الله علیها» می‌آمد و با کمال تواضع و خضوع ضریح را می‌ بوسید، و به عقیده ‌ی بعضی علّت آن که نخواست مرقد مطهّرش در کنار مرقد مطهّر و نورانی حضرت معصومه «سلام الله علیها»  باشد، از این رو بود که مبادا به حریم حضرت معصومه «سلام الله علیها» بی احترامی شود، زیرا با رفت و آمد میلیون ها نفر از مردم، و آمدن سران کشورها کنار قبر او، به طور طبیعی موجب کم رنگ شدن احترام به مرقد مطهّر  حضرت معصومه «سلام الله علیها»  می‌ گردید و چنین کاری هرگز با خُلق و خوی امام خمینی «رَحْمَه الله عَلَیه» نسبت به خاندان عصمت و طهارت سازگار نبود.

مركز انتشار علم

«آیا در قم كه مركز همه این امور است و از قم همان طوری كه اهل بیت فرموده اند، علم نشر می شود به همه بلاد، و الآن می بینیم كه علم مركزش قم است و از قم دارد نشر می شود، نه علم، علم و عمل؛ علم تنها نه، علم و عمل الآن دارد از قم نشر می شود. مركز فعالیت اسلامی است، مركز تحرك اسلامی است، تحركاز قم از خود قم، از طلّاب قم، از علمای قم، از مدرسین قم حفظهم الله، از توده قم كه سربازهای وفادار به اسلام هستند، از آن جا تحرك دارد سرایت می كند به همه جا.»[12]

مركز انتشار تشیّع

در جایی دیگر حضرت امام نكته ی بسیار با اهمیتی را بیان می فرمایند و آن «انتشار تشیّع از قم» است. در این زمینه نمونه بودن قم، و نمونه ماندن قم و حفظ و گسترش پایگاهی كه محل انتشار تشیّع است در خور توجّه بوده و لذا شایسته است فرهنگ بانان به این مورد به عنوان یك اصل توجّه كنند و در شكوفایی هرچه بیشتر آن كوشا باشند؛ امام خمینی رحمه الله می فرماید:

«من خوشحالم كه بعد از سال های طولانی در میان شما رفقا - جوانان - هستم. من همیشه در فكر ایران و در فكر وطن خودم - قم - بودم و هستم و دعاگویم. شما می دانید كه قم مركز تشیّع از زمان حضرت صادق سلام الله علیه -حدود آن زمان - مركز تشیّع بوده است و از قم تشیّع به سایر جاها رفته است. علم هم از قم به جاهای دیگر منتشر شده است و بحمدالله شجاعت و زحمت در راه اسلام و فداكاری هم از قم منتشر شد.قم، مركز همه بركات است. خدا شماها - قمی ها - را برای ما حفظ كند.»[13]

پی نوشت ها:

[1] . بحار الانوار، ج 60، ص 228؛ جامع احادیث الشیعة، ج 12، ص 617.

[2] . وسیلة المعصومیة، ص 65، مستدرک سفینة، ماده فطم، ج 8، ص 257، زندگانی حضرت موسی بن جعفر، عمادزاده، ج 2، ص 375 (سال 183 نیز ذکر شده است) به عوالم العلوم، ج 21 ص 328، حیات الست، ص 10، رجوع کنید.

[3] . تاریخ قدیم قم، حسن بن محمد بن حسین قمی، ص 213؛ بحار الانوار، ج 48 ص 290.

[4] . تاریخ اهل بیت، ص 82؛ کریمه اهل بیت، علی اکبر مهدی پور، ص 171.

[5] . آیینه عفاف، ص 142.

[6] . حسین مظاهری، جهاد با نفس، ج 4، ص 185.

[7] . منتهی الآمال، ص 844.

[8] . مجله حوزه، شماره 43.

[9] . بارگاه معصومه، همان، ص 110.

[10] . همان، ص 119، فروغی از کوثر، ص 55.

[11] . به نقل از آیت الله شیخ لطف الله صافی گلپایگانی

[12] . صحیفه امام، ج 3، ص 331، (سخنرانی، 29/11/1356)، نجف، به مناسبت چهلم شهدای 19 دی، در جمع روحانیون و مردم.

[13] . همان، ج 6، ص 411، (سخنرانی 5/1/ 1358)، قم.

منبع:

مجله پاسدار اسلام، آذر 1385، شماره 300

ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان

سایت راسخون

سایت هم اندیشی دینی

پایگاه اطلاع رسانی آستان مقدسه حضرت معصومه سلام الله علیها

تهیه و فرآوری: جواددلاوری، گروه حوزه علمیه تبیان