اگر برای کسب درآمد به تبلیغ برویم...
قواعد رزق و تدبیر معیشت در زندگی طلبگی(٢)
بلیه‌ای به نام تدبیر معیشت از راه طلبگی
در قسمت اول بیان شد که خداوند رزق طلبه‌ها را به طور خاص متکفل است، در نتیجه طلبه آنچنان نباید به تدبیر معیشت بپردازد.
… باید دانست پول در آوردن از طریق طلبگی، از این که طلبه از طریق تدبیر مستقل درآمد‌زایی کند، بدتر است. چرا که اگر طلبه بخواهد از طریق طلبگی پول درآورد، باید چه کند؟ یا باید در اداره ای استخدام شود یا باید سراغ تدریس برود یا باید سراغ منبر برود و…؛ و این یعنی متوقف شدن در یک جایگاه خاص. البته تبلیغ خیلی ارزش دارد، اما نباید نیت ما این باشد که بخواهیم از آن طریق کسب درآمد کنیم. نگاه ما نباید این باشد که به خاطر تأمین معیشت، سراغ هر برنامه‌ای برویم؛ چون مقدار توفیقاتمان در آن برنامه کم خواهد شد. وظیفه طلبه تبلیغ و طرح هجرت و تدریس در دانشگاه و… است؟ یا وظیفه حکم می‌کند برای اینکه روزی را تأمین کند به موارد فوق بپردازد؟
قواعد رزق در طلبگی:
1.رزق طلبه «مِن حَیثُ لا یَحتَسِب» است
خدا در آیه کریمه قرآن می‌فرماید: «ومَنْ یتَّقِ اللَّهَ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا * وَ یرْزُقْهُ مِنْ حَیثُ لَایحْتَسِبُ …»[1] ولی در روایت می‌فرماید خداوند متعال روزی مۆمنین را همیشه «من حیث لایحتسب» میدهد. شاید آیه کریمه بیشتر از این دلالت نداشته باشد که خداوند روزی «من حیث لایحتسب» هم به متقین میدهد. به عبارتی این آیه یکی از راه‌های روزی رساندن به متقین را «من حیث لایحتسب» معرفی می‌کند، اما وقتی دقیق میشویم، می بینیم اصلا خدا دوست دارد فقط «من حیث لایحتسب» به مۆمن متقی روزی بدهد. «من حیث لایحتسب» برای مۆمن متقی، سنتی است که قرار داده شده است. حال برای طلبه این قاعده مضاعف جاری میشود. طلبه ای که برای معیشت خود تدبیر می‌کند، دو عامل روزیِ «من حیث لایحتسب» را در نظر نگرفته است: یکی مۆمن و متقی بودن و دیگری طلبه بودن. در نتیجه نیت خود را خراب کرده است و خدا را ناراحت می کند. وقتی خداوند را ناراحت کردیم، به همان میزان توفیقاتمان را از دست می دهیم.
2.هر چه برای دنیا ناز کنی دنیا بیشتر سراغت خواهد آمد
یک قاعده دیگری هم هست که امیرالمومنین (ع) در خطبه همام به آن اشاره می‌کند. حضرت یکی از خصائل متقین را این‌گونه برمی‌شمرد: «أَرَادَتْهُمُ الدُّنْیَا فَلَمْ یُرِیدُوهَا وَ أَسَرَتْهُمْ فَفَدَوْا أَنْفُسَهُمْ مِنْهَا»[2]. بر اساس این قاعده، انسان هرچه بیشتر برای دنیا ناز کند، بیشتر دنیا دنبالش می آید. در حدیث قدسی هم هست که خداوند متعال به دنیا فرمود: «هر کسی دنبال تو نیامد، بیشتر دنبالش برو.» لذا در نیاتمان هم باید تدبیر معیشت را کنار بگذاریم.
شاید بد نباشد تجربیات خودمان را به عنوان یک طلبه ناچیز خدمتتان بگویم. بنده در تجربه های متعددی در بحث معیشت، خدا را تجربه کرده ام. گاهی در ذهن انسان می آید که ان شاءالله در این فعالیت تبلیغی مان دیگر چون این بانی، انسان بامعرفتی است، یک رزقی می‌رسد و با آن می‌توان گرهی از زندگی را باز کرد. فقط همین در ذهنمان میآید؛ نه این که با این نیت آن فعالیت را انتخاب کنیم. اتفاقا دقیقا از همان جا رزق مسدود می شود و چیزی عائدمان نمی شود. هرجا هم شما قطع دارید اینجا هیچ روزی ای نیست، دقیقا از آنجا فتح باب می شود. گویا خداوند سنتش همین است و همیشه هم آن را تکرار می‌کند.
گاهی اوقات می‌گفتیم که دیگر این فعالیت تبلیغی ما یک ثمری دارد. بعد از فعالیت هم این در ذهنمان خطور می‌کرد، اما هیچ اتفاقی نمی افتاد و رزقی نمی رسید تا اینکه یک سال می‌گذشت و ما یادمان می رفت که تبلیغی رفته بودیم و خبری نشده بود، اما به یکباره در یک گرفتاری می دیدیم آن بنده خدا یک مبلغی را فرستاد و یک گره ای که نمی دانستیم چگونه بازش کنیم، باز میشد. گویا این پول در صندوق حساب پس اندازی رفته بود تا در اوج نیاز به ما برسد.
نباید به جایی که ذهن و دل انسان می‌رود نگاه کنید. گاهی اوقات تدبیر کردن معیشت، به معنای روزی و پول و این‌گونه مسائل، راه ارزاق را می بندد. نگاه کردن به این مسائل در تدبیر انسان دخالت می‌کند و در نتیجه انسان توفیقات کمتری پیدا می‌کند.
پی نوشت ها:
[1] طلاق / 2 و 3,
[2]. نهج البلاغه، ص304، انتشارات دارالهجره قم.
منبع: دوهفته نامه عهد
نویسنده: حجت الاسلام و المسلمین علیرضا پناهیان
تهیه و تنظیم: علی رضاخواه – گروه حوزه علمیه تبیان
