مردی كه انسان را دوست داشت

درباره زندگی و مرگ شیموس هینی

پس از دریافت درجه ممتاز در زبان انگلیسی از دانشگاه كویینز بلفاست، از 1996 تا 1972در آنجا درس گفت و نقش عمده یی در پرورش نسل جوان نویسندگان ایرلندی ایفا كرد. از 1989 تا 1994 استاد شعر، شاعری در دانشگاه آكسفورد بود و بعد استاد مقیم در مركز «رالف والدو امرسون» در دانشگاه هاروارد شد.

بسیاری از منتقدان و شعرا، شعر شیموس هینی، شاعر معاصر ایرلندی و برنده جایزه نوبل ادبیات در سال 1995 را مصداق شعر پست مدرن می دانند.

اشعار او كه همواره با استقبال عمومی خوانندگان ایرلند و سراسر كشورهای انگلیسی زبان روبه رو بوده بارها موجب دریافت جایزه های مختلف از انجمن های متفاوت سراسر اروپا شده است. توجه به اسطوره های كهن و كشاندن آنها به شكلی به دنیای جدید و دگرگون كردن آنها و همچنین توجه به زبان امروز انگلیسی از ویژگی های شعر اوست.

كمیته نوبل با تحسین اشعار او آنها را «دارای زیبایی غنایی و عمق اسطوره یی خوانده بود كه معجزه های روزمره و زندگی گذشته را به تعالی می رساند». او این جایزه را در سال 1995 دریافت كرد.

نخستین مجموعه شعر او با عنوان «مرگ یك طبیعت گرا» در سال 1966 منتشر شد. این مجموعه با شعری به نام «حفر» آغاز می شود كه به یكی از مشهورترین اشعار او بدل شد.

در مراسم خاك سپاری شیموس هینی، برندان دولین، اسقف اعظم كلیسای كاتولیك ایرلند با بیان اینكه شیموس هینی دموكراتی بود كه می توانست پادشاهان، روسای جمهوری و مردم معمولی را با هم پیوند دهد، او را ستود.

در مراسم خاكسپاری هینی كه در كانتی دری شهر زادگاهش انجام شد، برندان دولین گفت: او می توانست با پادشاه سوئد یا استادی در آكسفورد یا همسایه اش در جنوب دری، حرف بزند و پیام مشترك او روح انسانی بود. دولین كه از دوستان خانوادگی شاعر فقید بود هفته پیش با درگذشت این شاعر 74 ساله مرگ او را فقدانی اسفناك خوانده بود كه به حساب درنمی آید.

در این مراسم، چهره های مختلفی از نخست وزیران، روسای جمهوری سابق، شاعران، نقاشان و اعضای گروه های موسیقی راك و نیز حدود هزار نفر از مردم شركت كرده بودند. پل مولدون شاعر، یكی از مشهورترین اشعار هینی را درباره جزایر جنوب غربی ایرلند برای حاضران روخوانی كرد. شیموس هینی كه جوایز متعددی را كسب كرده بود و جایزه نوبل را نیز در كارنامه اش داشت در سال 2010 آخرین مجموعه شعرش را با عنوان «زنجیره انسانی» منتشر كرد. شعر اصلی این مجموعه با عنوان «معجزه» با تمركز بر بیماری او نوشته شده بود.

میان سبابه و شستم

حفر ( شعری از شیموس هینی)

قلمی چمباتمه زده: چون تفنگی آماده به شلیك

پایین پنجره ام صدای صاف سوهان زدن می آید

وقتی كه بیل فرو می رود در زمین مدفون به شن

نظر می كنم به پایین: پدرم داشت گودالی حفر می كرد

تا به تقلاخم می شد كمرش در میان گلزار

و باز قد راست می كرد

بیست سال خم و راست شدن

در گودی كشتگاه سیب زمینی ها،

پدیدار می شد، وقتی گودالی حفر می كرد.

چكمه زمختش جا خوش كرد بر تیغه بیل

محكم اهرم شد خلاف حركت زانو.

ریشه كن می كرد بوته های بلند را،

تیغه درخشان را دفن می كرد در خاك

تا پراكنده كند سیب زمینی هایی را كه تازه چیده بودیم

و خوش داشتیم سردی سخت شان را توی دست هایمان.

به خدا سوگند كه پیرمرد می توانست بیل را حمل كند

درست مثل پدرش.

پدربزرگم بیش از هر مرد دیگری در باتلاق تونر

كلوخ های چمنی را می برید

یك بار برایش یك بطری شیر بردم

كه درش را با كاغذی كثیف بسته بودند.

بطری را بالابرد تا از آن بنوشد

بعد آن را پرت كرد به سمتی دیگر

شكست و تكه تكه شد و پاشید روی چمن ها

روی كلوخ های چمنی. حفر می كرد.

بوی سرد كپك سیب زمینی

صدای چلپ چلپ چكمه ها

كود های نمور و خیس

شكاف هایی مختصر بر یك كناره

در میان ریشه های زنده احیاشده در سرم.

اما بیلی ندارم كه دنباله روی پدرانم باشم.

میان سبابه و شستم

قلمی چمباتمه زده.

با آن حفر خواهم كرد.

تجلیل نخست وزیر ایرلند از شیموس هینی

با درگذشت شیموس هینی، شاعر برنده جایزه ادبی نوبل در 74 سالگی، نخست وزیر ایرلند از وی به عنوان نماد کشورش یاد کرد.

او آنقدر در میان ایرلندی‌ها محبوب بود که به جای شیموس او را فیموس به معنی مشهور می‌نامیدند.

اشعار این شاعر اغلب بر زندگی روزمره مردم سرزمینش ایرلند شمالی متمرکز بود و از مزارع و شهرهایش تا زندگی شهری و فرهنگ طبیعی و زبان روزمره را در اشعارش به کار می‌برد.

اندا منی نخست وزیر ایرلند در واکنش به مرگ هینی گفت: برای ما، هینی نگهبان زبانمان بود ، نماد ما بود و بازتاب دهنده گوهر انسانی مان. او افزود: ما مفتخریم که هینی متعلق به این سرزمین بود و از خداوند برای این که او را به زندگی ملی ما هدیه کرد، سپاسگزاریم. او در کنار جویس، ییتس، برنارد شاو و بکت در معبد بزرگترین چهره‌های ادبی ما جای دارد.

منابع: اعتماد/مهر