آثار تربیتی تکریم و احترام کودک

بی احترامی، آثار منفی و ضد‌تربیتی بسیاری را متوجه شخصیت کودک می‌کند، چرا که در این صورت، هرگز نمی‌توان از کودکی که به او بی احترامی شده، انتظار نیکی داشت.

روانشناسان، انگیزه اصلی فعالیت‌های انسانی را احساس حقارت و احساس عزت‌نفس در او می‌دانند که به طور معمول این احساس در انسان، با رفتار و برخورد دیگران با او شکل می‌گیرد.

همچنین، روانشناسان معتقدند که بسیاری از رفتارهای منفی و ضد ارزشی، ناشی از کمبود شخصیت در انسان است و می‌گویند: این‌گونه رفتارها به طور معمول از کسانی صادر می‌شود که عزت نفس پایینی دارند.

میرس در کتاب روانشناسی اجتماعی می‌گوید:

طبق تحقیقاتی که بروکنر و هولتن در سال 1978 در مورد افرادی که دارای عزت نفس زیاد و عزت نفس پایینی بودند، انجام داده‌اند، این نتیجه بدست آمد که افرادی که دارای عزت نفس بالایی هستند، نه تنها کمتر از افرادی كه عزت نفس پایینی دارند دچار افسردگی می‌شوند، بلکه کمتر از آن‌ها گرفتار ناراحتی‌های عصبی و بی‌خوابی شده و کمتر از آنان به طرف اعتیاد و الکلیسم کشیده می‌شوند. (1)

از طرفی برای كودكان نیز بی احترامی، آثار منفی و ضد‌تربیتی بسیاری را متوجه شخصیت کودک می‌کند، چرا که در این صورت، هرگز نمی‌توان از کودکی که به او بی احترامی شده، انتظار نیکی داشت.

حضرت علی (ع) می‌فرمایند: کسی که نفسش بر وی خوار شد، امید نیکی از او نداشته باش. (2)

علاوه بر این جنبه کلی، در روایات آثار خاصی برای حقارت نفس بیان شده است. برخی از این آثار عبارتند از:

1- تکبر و زورگویی

امام صادق (ع) می‌فرمایند: هیچ مردی تکبر نمی‌کند و زور نمی‌گوید، مگر به سبب ذلتی که در خود می‌بیند. (3)

روشن است کسی که خود را کوچک می‌بیند، در صدد است این کوچکی را جبران کند و چون خود را قادر به جبران آن نمی‌بیند، ناچار خود را بزرگ می‌بیند و تکبر می‌کند.

2- نفاق

حضرت علی (ع) می‌فرمایند: نفاق و دورویی انسان، به سبب ذلت و خواری است که در خود می‌بیند. (4)

انسانی که خود را از انجام هر کار مثبتی عاجز می‌بیند، ناچار دست به تظاهر می‌زند، یعنی خود واقعی خود را نشان نمی‌دهد و همواره سعی می‌کند از طریق تظاهر به خوبی‌ها و نکات مثبت اخلاقی، ضعف‌ها و حقارت خود را بپوشاند و این تظاهر، هم در عمل و رفتار او خواهد بود و هم در عقیده و گفتار.

بنابراین، بزرگان دین با توجه به اهمیت تکریم شخصیت، نه تنها کودکان را در احترام و بزرگداشت با بزرگ‌سالان مساوی می‌دانند؛ بلکه در مواردی، احترام ویژه‌ای برای آنان قائل هستند. معصومان نیز به شیوه‌های گوناگون، کودکان و فرزندان خویش را احترام می‌کردند.

پی‌نوشت‌ها:

(1) منطقی، مرتضی، روانشناسی تربیتی، ص 15

(2) آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ج 2، ص 712

(2) کلینی، کافی، ج، ص 312، ش 172

(4) محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج 4، ص 3338

منبع: کتاب تربیت فرزند، ص 102-105، با تلخیص

باشگاه کاربران تبیان - برگرفته از تبلاگ: گل‌های بهشت