ارتباط آژاکس و یهودیت از دیروز تا امروز

اینجا خانه "صهیونیست ها "نیست

وقتی وارد ورزشگاه می شدید، هزاران نفر فریاد می زدند: "یهود، یهود". آنها پرچم های رژیم اشغالگر را در هوا به چرخش در می آوردند و به حامیان جدی این رژیم و یهودیان تبدیل شده بودند. برای دهه ها، آژاکس به عنوان پایگاهی برای یهودیان شناخته می شد که هواداران ویژه ای هم در هلند و جهان داشت؛ اما اکنون وضعیت در این باشگاه عوض شده است. مدتی است از غیر یهودی بودن می گویند و خود را از تاریخشان مبرا می دانند.

چه اتفاقی در آژاکس روی داده که چنین رفتار می کنند. این را نیز در نظر داشته باشید که این باشگاه هلندی، اکنون به سیبل انتقادها از سوی حامیان صلح در اروپا نیز تبدیل شده است. بسیاری از مخالفان رژیم صهیونیستی، این تیم را نماینده این رژیم می دانند. در حقیقت، آژاکس به محلی برای حمایت از فلسطین و مخالفت با ارژیم اشغالگر تبدیل شده است. این نیز یعنی یک تهدید جدی!

* آژاکس یهودی است؟

شنین صحبت های یوری کرونل، مدیر باشگاه آژاکس در این باره قابل توجه است؛ البته باید به یاد داشت که خودش یهودی است. "آژاکس باشگاهی است با تعداد محدودی عضو و هوادار یهودی. هیچ چیز بیشتری در نسبت یهودیت و باشگاه ما وجود ندارد. تصویری که از آژاکس وجود دارد، یک باشگاه یهودی است و هوادارانش نیز خود را یهودی خطاب می کنند؛ اما همانقدر که من چینی هستم، آنها نیز یهودی هستند."

البته، روایت تاریخ نیز چنین دلالت دارد که ارتباط رسمی چندانی میان یهودیت و این باشگاه هلندی نبوده است. در این زمینه، سیمون کوپر، نویسند ورزشی تحقیقات گسترده ای انجام داده که می تواند تامل برانگیز باشد. "آژاکس هرگز یک باشگاه وابسته به یهودیت نبوده است. قبل از جنگ چهانی دوم، آژاکس متعلق به طبقه متوسط جامعه آمستردام بوده که هر کس قابلیت مالی برای عضویت در آن را نداشته است. بسیاری از یهودیان ساکن در این شهر توانایی عضویت نداشته اند."

اما مکان قرار گرفتن باشگاه نیز دارای اهمیت ویژه ای بوده است. کوپر در این زمینه عنوان می دارد: "آژاکس در شرق آمستردام بود که مرکز زندگی یهودیان به شمار می رفته است. این هم موجب می شده تا زیاد اطراف باشگاه باشند. در همان دوران، در آمستردام باشگاهی بوده که تمامی بازیکنان و مدیرانش یهودی بوده اند؛ اما آژاکس چنین شرایطی نداشته است." اشاره وی به این است که تردد زیاد یهودیان و حضور در ورزشگاه، دلالت بر ارتباط مذهبی داشتن نیست.

* جنگ جهانی دوم و یهودیان

براساس روایت های ثبت شده در مدارک تاریخی، در جریان جنگ جهانی دوم بیش از سه چهارم جمعیت یهودیان آمستردام توسط نازی ها مجبور به مهاجرت شده یا کشته شده اند. همین نیز موجب شده تا اساسا آرایش جمعیتی یهودیان در این شهر و اطراف آژاکس برهم خورد. تحلیل کوپر درباره دوران بعد از جنگ قابل توجه است: "بعد از اتفاقات جنگ جهانی دوم درباره یهودیان، شخصی به نام یاپ فن پراگ که یهودی است، به عنوان مدیرعامل انتخاب می شود. این ماجرا موجب خوشحالی عجیب یهودیان می شود که به سمت این مجموعه سرازیر می شوند. این را می توان درباره بازیکنان تیم نیز دید که شماری یهودی هستند." این اتفاق در دهه 1970 میلادی روی می‌دهد.

واکنش "یوری کرونل" به این تحلیل نیز جالب توجه است: "بیشتر یهودیان هلندی در آمستردام ساکن بوده و طبیعی است که هوادار تیم اول شهر باشند. این منطقی است که طرفدار تیم شهر روتردام (فاینورد) نباشند. این موضوع ساده است؛ یهودیانی که فوتبال  را دوست دارند، هوادار آژاکس هستند." وی قصد دارد این ارتباط را صرفا یک موضوع جغرافیایی تفسیر کند.

* هولیگانیسم و یهودی شدن آژاکس؟

با آغاز دهه 1980 میلادی و آغاز هولیگانیسم (اوباشگری)، چهره آژاکس به عنوان باشگاهی یهودی تثبیت شد و همه آن را بدین شکل شناختند. سیمون گوپر توصیف می کند: "آمستردام در طول تاریخ به عنوان شهری یهودی شناخته شده و تیمش نیز چنین عنوانی را یدک می کشید. همین باعث شد تا یکی از اهداف اصلی هولیگان ها و جریان های ضدیهودیت باشد. آنها نیز با پوشیدن لباس هایی که رویشان نوشته شده بود "اگر تو می خواهی ما را یهودی صدا کنی، ما باهاش موافقیم"، واکنش نشان دادند." در حقیقت، یک واکنش عصری بر این موضوع تاریخی دامن می‌زند.

یوری کرونل در این باره می گوید: "این موضوع مرا ناراحت نمی کند که هواداران ما بگویند یهودی هستند، در صورتی که نیستند. این حس واقعی آنها نیست و فکر می کنم بهتر است که متوقف شود."

* مشکلات یهودیت برای تیم

اما در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم که این موضوع تبدیل به مشکلی جدی برای آژاکس شده است. یکی از فریادهای جدی در ورزشگاه‌های رقیب این تیم، اشاره به جنگ جهانی دوم است. امروزه شعار معروفی است که در ورزشگاه‌ها شنیده می‌شود "حماس! حماس! به یهودیان کمی گاز بدهید" که مربوط به افسانه اتاق‌های گاز است. در حقیقت، مخالفت با آژاکس به محوری برای حمایت از جریان‌های مبارز فلسطینی و انتقاد از یهودیان در اراضی اشغالی تبدیل شده است. همین نیز یعنی تهدیدی جدی برای رژیم اشغالگر.

اشاره‌ای به یک خاطره از سوی مدیر فعلی آژاکس که در آن دوران در کادر اجرایی باشگاه بود، قابل توجه است. "اتوبوس ما در حال حرکت بود که هواداران فاینورد به سمت ما آمده و سلام هیتلری می‌دادند. یا قبل از بازی برابر اوترخت که فریاد می‌زدند" یهودی‌ها در حال رفتن به سمت مرگ هستند". این شعارها و حرکات عقبه ای ضدیهودی نداشت؛ اما همین نگاه تاریخی موجب اینها می‌شد.”‌

* حرکت برخلاف تاریخ؟

این ماجرا موجب شده تا باشگاه آژاکس خواستار برخوردی جدی با این فضا در تمامی ورزشگاه‌ها شود. "این اتفاقات وقتی تمام می‌شود که قانونگذاری و مجازاتی جدی در این راستا صورت گیرد. مجازات های سنگین شاید بتواند جلوی این ماجراها را بگیرد؛ اما بعید می دانم باشگاه ها اراده ای در این زمینه داشته باشند." کرونل نسبت به این وضعیت خوش بین نیست. او تلاش دارد تا باشگاه را از یهودیت مبرا کند؛ اتفاقی که فریادهای علیه رژیم صهیونیستی را نیز قطع می کند. در حقیقت، می توان این را ترفندی در راستای موج ضدصهیونیستی مقابل این تیم دید.

اگرچه برخی دلایل دلالت بر نداشتن ارتباطی جدی میان آژاکس و یهودیت دارد؛ اما سابقه‌ای چنددهه‌ای، نشان از حمایت ویژه یهودیان آمستردام از این تیم دارد. فشار افکار عمومی به این تیم بابت این گرایش سیاسی و وجهه نامطلوب رژیم اشغالگر در سال های اخیر موجب شده تا مدیران این تیم به این سمت حرکت کنند. حرکتی که با تمام توان ادامه دارد؛ اما همچنان این تیم و هوادارانش را با پرچم رژیم اشغالگر اسرائیل می‌شناسند.