کتاب‌هایی در حوزه اندیشه
فلسفه ورزی درباره ذهن
درباره ذهن چه می دانیم؟ حالات ذهن اعم از آگاهی، احساس، ادراك، كنش، قصد، میل، باور، حافظه و. . . به راستی چیستند؟ آیا می توان به صرف تكیه بر داده های دانشمندان زیست شناسی معنای این مفاهیم را درك كرد؟ آیا این حالات قابل تقلیل به اندام های فیزیولوژیك و كاركردهای آنها هستند؟ پاسخ این پرسش ها اگرچه در وهله اول به عهده یك زیست شناس است، اما در معنای عمیق تر یك فیلسوف ذهن می تواند پاسخی درخور برای این مفاهیم بیابد. فلسفه ذهن یكی از شاخه های فلسفه است كه به مطالعه درباره این پدیده های ذهن می پردازد. از مسائل معمول در این حوزه فلسفی می توان به آزادی، اراده، هویت شخصی، مساله ذهن-بدن، اذهان دیگر، علیت ذهنی و. . . اشاره كرد. كتاب «درآمدی كوتاه به ذهن» نوشته فیلسوف شهیر معاصر جان سرل كه به تازگی با ترجمه محمد یوسفی توسط نشر نی منتشر شده، یكی از آثار مفید برای آشنایی با این شاخه فلسفی است. او خود در پیش گفتار كتاب دلیل نگاشتن این كتاب را علاوه بر ارائه نظریات خودش در حوزه فلسفه ذهن نگارش كتابی مقدماتی و در عین حال جامع معرفی می كند كه قصد دارد تقسیم بندی های رایج و گمراه كننده در حوزه فلسفه ذهن را به چالش بكشد. كتاب پس از مقدمه مترجم و پیش گفتار نویسنده یازده فصل و یك پس گفتار دارد. فصل اول با عنوان یك دو جین مساله در فلسفه ذهن به مسائل بنیادین فلسفه ذهن اشاره دارد. فصل دوم به چرخش به سوی مادی گرایی می پردازد. در فصل سوم استدلال هایی علیه مادی گرایی مطرح می شود. فصل های چهارم و پنجم به مساله اساسی آگاهی پرداخته می شود. فصل ششم موضوع روی آورندگی یا حیث التفاتی مورد توجه قرار می گیرد. فصل هفتم علیت، فصل هشتم اراده آزاد، فصل نهم ناخودآگاه و تبیین رفتار، فصل دهم ادراك و فصل یازدهم خود یا نفس نام دارد. در این كتاب سرل رویكرد خود تحت عنوان طبیعی باوری زیست شناختی را مورد بسط قرار می دهد.
كتابی درباره پدر فلسفه مدرن
رنه دكارت فرانسوی را پدر فلسفه مدرن خوانده اند. اندیشمندی كه در هیاهوی فكری پس از رنسانس و برساخته شدن نظام تمدنی و فرهنگی نو، طرح فلسفه یی جدید را در انداخت. شك معروف دكارتی در همه یافته های معرفت بشری و جمله معروف او یعنی «می اندیشم پس هستم» تا همین امروز دست مایه فیلسوفان و اندیشمندان متعددی داشته و همین جمله تاكنون به شكل های مختلف دست به دست گشته است. شناخت فلسفه دكارت از این رو دروازه یی ضروری برای آشنایی با تفكر جدید است. خوشبختانه ترجمه های متعددی در فارسی از آثار متنوع و اساسی دكارت موجود است، هر چند درباره صحت و سقم و دقت این ترجمه ها بحث و فحص كم نیست. گذشته از این ایرانیان بخت آشنایی با دكارت را به واسطه آثار مقدماتی نیز داشته اند. به تازگی نیز كتابی تحت عنوان «دكارت» نوشته جان كاتینگم، توسط مصطفی شهرآیینی ترجمه و به همت نشر نی منتشر شده است. اهمیت كتاب گذشته از مختصر و مفید بودن، دقتی است كه نگارنده در نگارش آن به كار برده است. نویسنده كتاب كاتینگم استاد ممتاز و بازنشسته دانشگاه ریدینگ انگلستان است كه یكی از دكارت شناسان برجسته و سرشناس معاصر است. او جز این اثر كوچك و ترجمه و ویرایش آثار فلسفی دكارت به همراه رابرت استوثاف و داگلد مرداك و آنتونی كنی، آثار متعدد دیگری نیز درباره دكارت نگاشته است. كتاب در فصل نخست زندگی دكارت و زمانه اش را بیان می كند، در فصل دوم روش دكارت را معرفی می كند، در فصل سوم معرفت شناسی دكارتی از خود به خدا و از آنجا به جهان معرفی می شود. فصل چهارم كتاب عالم ماده نام دارد و در فصل های پنجم و ششم به انسان دكارتی و وضعیتش می پردازد. كتاب پیوستی شامل رویاهای دكارتی نیز دارد كه برای پژوهشگران دكارت اهمیت والایی دارند.
نوآموزی در فلسفه
ژیل دلوز یكی از فیلسوفان معاصر فرانسوی است كه اندیشه هایش در سال های اخیر در میان فلسفه دوستان و علاقه مندان به حوزه های علوم اجتماعی و انسانی در ایران مورد اقبال فراوان قرار گرفته است. دلوز خود در طریق فلسفه ورزی اش به فیلسوفان پیش از خود بی اعتنا نبوده است و به تعبیر دقیق تر فلسفه اش را در نسبت با گروهی از فیلسوفان و با فاصله گیری از ایشان تعریف كرده است. البته ممكن است این گزاره درباره هر فیلسوف دیگری نیز صادق باشد، اما درباره دلوز این تعبیر از این حیث صادق تر است كه دلوز همچون فیلسوفانی چون یاسپرس كتاب هایی مشخصا با عنوان و موضوع دیگر فیلسوفان نگاشته است مثل «برگسون»، «نیچه»، «فوكو»، «كانت» و «اسپینوزا». چنان كه آشكار است و سبك و سیاق فیلسوفان دسته اول است، دلوز در این آثار از سطح یك شارح فراتر رفته و به تبیین قرائت خویش از این فیلسوفان و در واقع طرح ریزی طریق فلسفه ورزی خاص خودش می پردازد. به تازگی كتاب «ژیل دلوز: نوآموزی در فلسفه» نوشته مایكل هارت با ترجمه رضا نجف زاده از سوی نشر نی منتشر شده است. نویسنده در این كتاب به نقد و بررسی خوانش دلوز از سه فیلسوف مهمی كه بیشترین تاثیر را روی او گذاشته اند می پردازد: برگسون، اسپینوزا و نیچه. مولف در مقدمه نكاتی روش شناختی درباب دلوز را مطرح می كند. وی در فصل نخست هستی شناسی برگسونی را از منظر دلوز مورد واكاوی قرار می دهد. فصل دوم اخلاق نیچه یی از دید دلوز مطرح می شود. فصل سوم نیز به تفسیر دلوز از اسپینوزا اختصاص دارد. مولف در فصل چهارم به نتیجه گیری از خوانش های آثار اولیه دلوز می پردازد.
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منبع: اعتماد
