تبیان، دستیار زندگی
تاریخ حوزه های علمیه انباشته از مجادتهایی است كه علما و بزرگان دین در سایه غیرت دینی، بر خود هموار نموده تا توانسته اند در طول سده های گذشته از گزند به شرع مقدس جلوگیری كنند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

غیرت علمی علما سلف

غیرت علمی علما سلف

تاریخ حوزه های علمیه انباشته از مجادتهایی است كه علما و بزرگان دین در سایه غیرت دینی، بر خود هموار نموده تا توانسته اند در طول سده های گذشته از گزند به شرع مقدس جلوگیری كنند.

غیرت كه لغت شناسان از آن به حمیت تعبیر می كنند،  یكی از جلوه های ایمان انسان به خداست كه دست قدرت پروردگار در وجود وی به ودیعت نهاده است، و در بزنگاههای روابط فردی و اجتماعی، می تواند به عنوان یك عامل موفقیت و به عنوان كلید حل بسیاری از مشكلات مطرح باشد، و دقیقا به همین خاطر نیز، محبوب همه انسان هاست و نزد همگان ارزشمند است.

خداوند متعال از آنجا كه خود غیرتمند است، دوست دارد كه مومن نیز غیور باشد و در حفظ دین خدا غیرت بورزد. امیرمۆمنان علی (ع) فرمود:«اِنَّ اللهَ یَغارُ لِلْمۆمِنِ فَلْیَغَرْ، مَنْ لا یَغارُ فَاِنَّهُ مَنْكُوسُ الْقَلْبِ؛(1)خداوند برای مۆمن، غیرت می ورزد، پس او نیز باید غیرت آورد. هر كس غیرت نورزد، دلش وارونه است.»

غیرت جلوه ها و مظاهر گوناگونی دارد، اما بارزترین آنها غیرت دینی است. منظور از غیرت دینی، این است كه انسان مسلمان نسبت به كیان اسلام و آنچه بدان مربوط می شود حسّاس بوده و با تمام توان در اثبات و اجرای آن بكوشد و از كوچكترین خدشه و تعرّضی نسبت به آن جلوگیری كند.به تصریح قرآن کریم، مۆمنین بیشترین محبّت را به خداوند سبحان دارند و قلبشان مملو از عشق حق است « وَ الَّذینَ ا مَنُوا اَشَدُّ حُبّاً لِلّه » از این رو هر آنچه منسوب به ربّ العالمین است (اعم از کتاب و سنت و اولیای الهی) متعلق محبت عمیق مۆمنین است. دین بالاترین محبوب مۆمن است، بر این اساس، غیرت دینی یعنی مدافع حریم محبوب قدسی بودن و اجازه تجاوز به حریم دین را به هیچ کس ندادن. غیرت دینی، تلاش بی وقفه و خستگی ناپذیر در راه نشر معارف دین و حاکمیّت ارزش ها و خشم مقدس در برابر متجاوزان به مرزهای دین و حفظ روحی دفاع از دین و آمادگی برای فدا کردن هم هستی در راه دین است.

به همین دلیل است كه خداوند به مومنین غیور، نظر لطف و مرحمت دارد. امام صادق (ع) می فرماید:«اِنَّ اللهَ غَیوُرٌ یُحِبُّ كُلَّ غَیورٍ؛(2) خداوند غیور است و افراد غیرتمند را دوست دارد»

سرتاسر قران كریم مشحون از آیاتی است كه از مسلمانان می خواهد، ضمن تقویت غیرت دینی خویش، در راه دفاع از كیان اسلام از آن بخوبی استفاده  نمایند: «وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلوُنَ فی سَبیلِ اللهِ وَ الْمُستَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ و النِساءِ وَ الْوِلْدانِ؛ (نساء / 75) شما را چه شده كه در راه خدا و مردان و زنان و كودكان مستضعف نمی جنگید؟»

امیرمۆمنان علی (ع) نیز غیرت را عین دیانت دانسته، فرمود: «غَیْرَهُ الرَّجُلِ ایمانٌ؛(3) غیرت مرد (عین) ایمان است.»

الگوی غیرتمندان و پیشروان غیرت دینی، انبیا و اولیای الهی و اهل بیت عصمت (ع) در وهله اول، و علما و سنگربانان اسلام در مرحله بعدی بوده اند، كه در طول هزار و چهارصد سال از بعثت رسول اكرم(ص)، در راه عمل به تکلیف الهی و نشان دادن غیرت دینی بالاترین و سخت ترین مشکلات را تحمل کرده و در برابر انواع تهمت ها و جسارت ها مردانه ایستادند و به وظیفه خود عمل نمودند. چنانكه امام علی (ع) در مقابله با سردمداران بی دینی و مهاجمین به كیان و هویت اسلامی می فرمایند: «مَنْ اَحَدَّ سِن انَ الغَضَبِ لِلَّه قَوِیَ علی قتل اَشدّاء الباطل؛ آنکه سر نیزه خشم را به خاطر خدا تیز کند (یا دندان خشم را در راه خدا بر هم فشارد) بر کشتن باطل گرایان توانمند گردد»

تاریخ حوزه های علمیه نیز انباشته از مجادتهایی است كه علما و بزرگان دین در سایه غیرت دینی، بر خود هموار نموده تا توانسته اند در طول سده های گذشته از گزند به شرع مقدس جلوگیری كرده و معارف دینی را بصورت سالم و دست نخورده، به دست نسل های بعدی بسپارند. به عنوان نمونه ای اندك از این تلاشهای عظیم، مولف كتاب « شیخ الباحثین آغاز بزرگ الهرانى » مى گوید: « علت تالیف كتاب الذریعه، كار جرجى زیدان ، مورخ معروف بود، او بدون غرض یا با غرض در كتاب مشهور خود تاریخ آداب اللغة العربیه، درباره شیعه سخنى بدین مضمون گفته : « شیعه طایفه اى بود كوچك و آثار قابل اعتنائى نداشت و اكنون شیعه اى در دنیا وجود ندارد» این شد كه آقا بزرگ و دو همردیف و دوست علمیش، سید حسن صدر و شیخ محمد حسین كاشف الغطاء، هم پیمان شدند تا هر یك درباب معرفى شیعه و فرهنگ غنى تشیع كارى را بر عهده گیرند و سخن این نویسنده جاهل را به دهن او باز پس بكوبند.

قرار شد علامه سید حسن صدر درباره حركت علمى شیعه و نشان دادن سهم آنان در تاسیس و تكمیل علوم اسلامى تحقیق كند، ثمره كار او كتاب « تاسیس الشیعه لفنون الاسلام » شد. این كتاب به سال 1370 ق . در 445 ص چاپ شد، شیخ آقا بزرگ در چاپ آن نیز دخالت داشت، اما علامه شیخ محمد حسین كاشف الغطا،ء قرار شد وى كتاب « تاریخ آداب اللغة » جرجى زیدان را نقد كند و اشتباهات وى را باز گوید و این كار را كرد و نقدى جامع و علمى بر هر چهار جلد آن كتاب نوشت و مطالب مشتبه را به اصول اصلى آنها باز گردانید و مولف را به اشتباهات و خطایش حتى خطابه هاى املایى متوجه كرد، البته پس از آن به دستور این آیه قرآن « و لا تبخسو الناس اشائهم - چیزهاى مردمان را كم بهره مى سازد و بهاى كم و منهید »كوشش مولف را در تالیف آن كتاب ستود .

اما شیخ آقا بزرگ از میان این سه یار علمى متعهد شد، فهرستى براى تالیفات شیعه بنویسد و كتاب  « الذریعة الى تصانیف الشیعه » را فراهم آورد.»(4)


پی نوشت‏ها:

1.محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، ج 79، ص 115

2.كلینی، فروع كافی، بیروت، دارصعب،  ج 5، ص 535

3.جمال الدین محمّد خوانساری، شرح غررالحكم،تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ج 4، ص 377

4.محمد رضا حكیمى، شیخ آقا برزگ طهرانى ،تهران، انتشارات مشعل آزادى،  ص 24

منابع:

بحارالانوار

شیخ آقا برزگ طهرانى

تهیه و فراوری: فربود، گروه حوزه علمیه تبیان