ظرافت‌های دوست‌یابی در روزهای بلوغ

موفقیت های اجتماعی، افزایش انگیزه، پیشرفت تحصیلی از مزایای دوست یابی به روش صحیح در دوران نوجوانی خواهد بود لذا  در صورتی كه نوجوان تحت نظر والدین به گروه های متشكل از همسالان كه از هویت های اجتماعی ارزشمند برخوردار هستند راه پیدا كند، به موفقیت های قابل توجهی دست پیدا خواهد كرد.......

یکی از مهمترین مسایل نوجوانان و جوانان، دوست و دوستیابی می باشد که بخش مهمی از زندگی آنها را تشکیل می دهد.

مهارت دوست یابی، نخستین پایه های شكل گیری هویت و برقراری ارتباط موثر اجتماعی با محیط اطراف محسوب می شود.

انتخاب صحیح دوست و یادگیری شیوه های صحیح دوست یابی از شاخص های مهم تشخیص سلامت روان در شكل گیری شخصیت افراد به شمار آمده و به عقیده اكثر كارشناسان حوزه علوم اجتماعی و روانشناسی گروه همسالان در پی ریزی و تكامل شخصیت فردی كودكان و نوجوانان مهم ارزیابی می شود.

نوجوانان به دوستان خود کاملاً اطمینان دارند و آنها را محرم رازهای خویش می پندارند. آنها مسایل و مشکلاتی که به دلایلی همچون: ایجاد فاصله سنی، عدم توجه والدین و یا ترس از آنها، نمی توانند با آنان در میان بگذارند با دوستان خود به راحتی در میان می گذارند و از آنها راهنمایی می خواهند.

بدیهی است که بهترین و شادترین لحظات زندگی نوجوانان اوقاتی است که با دوستان خوب خود، سپری می کنند. رفت و آمدهای سالم و دوستانه به نوجوانان شور و نشاط می بخشد و خستگیها و افسردگیهایشان را از بین می برد و غمهایشان را می زداید. همچنین همنشینی با دوستان باتجربه و عاقل، می تواند باعث ترقی و پیشرفت نوجوانان در امور مادی و معنوی بشود. بر عکس دوستان ناباب و ناشایسته نیز می توانند باعث سقوط انسان از بلندترین جایگاه به پست ترین مقام بشوند. پس نباید این نیاز ضروری در زندگی آنها نادیده گرفته شود.

نقش والدین

نوجوانان در مرحله دوست یابی با گروه های همسال تعامل برقرار كرده، با آنها همانند سازی كرده و سعی می كنند با افرادی ارتباط برقرار كنند كه در بسیاری از زمینه ها با آنها وجوه مشترك داشته باشند.

مهارت دوست یابی، نخستین پایه های شكل گیری هویت و برقراری ارتباط موثر اجتماعی با محیط اطراف محسوب می شود.

به عبارت دیگر دوست یابی باعث شكل گیری تعاملات اجتماعی و كشف هویت اجتماعی نوجوانان خواهد شد. در صورتی كه والدین مانع از رشد نوجوان در این مرحله شده یا به طور مستقیم در تصمیم گیری هایش دخالت كنند، شكل گیری هویت اجتماعی نوجوانان خدشه دار خواهد شد.

لذا  والدین باید به طور غیرمستقیم به شیوه دوست یابی و همانندسازی فرزندشان نظارت داشته باشند.

آنها باید توجه داشته باشند كه گروه های همسالی كه فرزندانشان اوقات فراغت را با آنها سپری می كنند از لحاظ فرهنگ خانوادگی، باورهای قومی، مذهبی، سن، ارزش های تربیتی و... با یكدیگر همخوانی داشته باشند.

آشنایی كامل خانواده های فرزندان و رفت و آمد آنها به صورت نامحسوس و غیرمستقیم كه نوجوان تصور نكند كه والدین به طور مستقیم در كارهای او دخالت كرده و حس استقلال طلبی او مورد آسیب قرار گرفته است، نقش مهمی در كمك به فرزندان برای انتخاب گروه های همسال مناسب و پیشگیری از وارد آمدن آسیب های اجتماعی و رفتاری فرزندان در آینده خواهد داشت.

توجه به باورهای مشترک

در صورت هماهنگ نبودن باورها با ارزش های خانوادگی نوجوانان، افراد با الگوبرداری از دوستان دچار تضاد شده و به تدریج از محیط خانواده دور می شوند. میان عقاید و نظریات والدین با گروه های دوستی دچار تردید شده و در نهایت به سمت و سوی گروه های همسال كشیده می شوند. در این صورت روابط مخفی نوجوانان با دوستان، زمینه ساز بزهكاری و مخفی كاری های گسترده تر نوجوان خواهد شد. از این رو، فرزندان در حالی كه در انتخاب دوست خودمختار و آزادانه عمل می كنند، باید تحت نظر غیرمستقیم والدین قرار گرفته و از مشورت و راهنمایی های والدین خود بهره مند شوند.

عاملی برای پیشرفت

موفقیت های اجتماعی، افزایش انگیزه، پیشرفت تحصیلی از مزایای دوست یابی به روش صحیح در دوران نوجوانی خواهد بود لذا  در صورتی كه نوجوان تحت نظر والدین به گروه های متشكل از همسالان كه از هویت های اجتماعی ارزشمند برخوردار هستند راه پیدا كند، به موفقیت های قابل توجهی دست پیدا خواهد كرد. در واقع، برقراری تعاملات اجتماعی موثر تمرین مناسبی برای اجتماعی شدن خواهد بود و فرد پس از پایان دوره نوجوانی آمادگی لازم برای ورود به دنیای اجتماعی بزرگ تر را پیدا خواهد كرد.

الگوهای شخصیتی

از آنجایی كه تفاوت در ساختارهای رفتاری و شخصیتی نوجوانان در مراحل دوست یابی و شیوه انتخاب گروه های همسالان نقش دارد، والدین باید باتوجه به ویژگی های شخصیتی فرزندانشان آنها را در انتخاب موثر راهنمایی كنند. برای نمونه نوجوانی كه شخصیت درون گرا دارد، بیشتر تحت تاثیر الگوهای گروه ها همسال قرار می گیرد.

این گروه از نوجوانان به راحتی با افراد دیگر ارتباط برقرار كرده و در صورت نظارت ناصحیح والدین ممكن است باعث به انحراف كشیده شدن آنها شود.

از طرف دیگر، نوجوانان برون گرا در ارتباط با گروه های همسال ناموفق تر از سایرین بوده و ممكن است به علت موفق نبودن در برقراری ارتباط با همسالان خود، منزوی شده و هویت اجتماعی آنها تكامل پیدا نكند.

توصیه‌هایی به والدین در دوست‌یابی دوره ی نوجوانی

والدین بایدبا نوجوانان رابطه ی صمیمی وگرم  برقرار کنند تا نوجوانان،آنها را به عنوان محرم‌اسرار خود بدانند و آنچه که پیرامون آن اتفاق می افتد  با ایشان در میان بگذارند تا از گرایش افراطی به دوستان جلوگیری شود.

نوجوانان را نباید تحقیر کرد و به ویژه نباید درحضور دیگران آنها را کوچک کنیم و به شخصیت ایشان لطمه بزنیم.

والدین باید نوجوانان را توجیه کنند که دردوستی باید چقدر از وقت خود را صرف یکدیگر کنند تا چه اندازه به هم توجه داشته باشند وهنگامی یک فرد چند دوست دارد این توجه را چگونه بین آنها تقسیم کند توجه به این نکات موجب به وجود آمدن دوستی‌های خوب ومفید است  وعدم توجه موجب به هم خوردن دوستی‌ها می شود.

البته   محدود کردن بیش از حد نوجوان احتمال "آسیب زایی" را  بیشتر می‌کند.لذا ضمن مراقبت در دوستی‌ها نباید آن ها را بیش از حد محدود کرد.

نوجوان را توجیه کنید تا در دوستی‌ها  اعتدال را رعایت کند. هنگام بیان اسرار خود به دوستان برخی اسرار را  نزد خود حفظ کند حتی برای بهترین دوستان بیان نکند والدین باید روش دوستی‌یابی را به نوجوان بیاموزند تا فرزند برای معاشرت و انتخاب دوست آگاهی کافی داشته باشد.

منابع :

دنیای نوجوان، دکتر محمد‌رضا شرفی، انتشارات تربیت، چاپ دوم ، مهر‌ماه 72.

مجلات پیوند  ، گاهنامه مشاوره   همراه با تغییرات و اضافات

مطالب مرتبط:

دوستی از جنس پدر و مادر

مهم ترین دوستی های دنیا

رابطه ای به بهای آینده