چند جاذبه گردشگری یزد
برای شهرهای کویری همچون یزد، ارزش آب بیش از هر جای دیگر احساس میشود. در این شهر، بیش از 75 آب انبار وجود دارد که یکی از معروفترین آنها، آب انبار شش بادگیر است.
آب انبار شش بادگیری
نوع بنا: تاریخی
قدمت: قاجاریه ( 1299-1195 ه ق) (تاریخ میلادی: 1796-1921 م)
برای شهرهای کویری همچون یزد، ارزش آب بیش از هر جای دیگر احساس میشود. در این شهر، بیش از 75 آب انبار وجود دارد که یکی از معروفترین آنها آب انبار شش بادگیر است. این آب انبار دارای شش بادگیر میباشد و 180 سال پیش در دوره قاجاریه ساخته شده است. از ویژگیهای مهم این اثر تاریخی، دو دهانه بودن این آب انبار است. این آب انبار دارای تزئینات مقرنسکاری بوده و دارای 55 پله ورودی در قسمت جنوبی است.
از مشخصات این بنا، دو ورودی (یکی در شمال و دیگری در جنوب مخزن)، شش بادگیر و مخزن بزرگی به حجم دو هزار متر مکعب است. این آب انبار پنجاه و پنج پله دارد. ورودی آب انبار در قسمت جنوبی است و بین پلههای بیست و پنج و بیست و شش آن، از بالا یک هشتی با سنگفرش آجری قرار دارد و طاق آب انبار بعد از هشتی شروع میشود. شیر آن نیز در قسمت ورودی شمالی است. ورودی شمالی نسبت به مخزن شیر، قرینه ورودی جنوبی است. آب انبار دارای گنبد تخممرغی شکل است. ارتفاع مخزن آب آن 12/6 متر و ارتفاع بادگیرها ده متر است.
سه بادگیر آن از ابتدا ساخته شده بود و سه بادگیر دیگر بعدها به آن الحاق شده است، با کمی دقت در شکل بادگیرها، تفاوت سه بادگیر قدیمی با دیگر بادگیرهای آن مشهود است. شش بادگیر آب انبار، با توجه به شرایط اقلیمی و جهت باد در این منطقه به شکل 8 وجهی میباشند
آدرس: یزد، محله تپه یزد، کوچه شش بادگیر
بقعه سید رکنالدین
نوع بنا: تاریخی
قدمت: سده 8 هجری قمری
سید رکنالدین محمد قاضی، عارف و دانشمند قرن هشتم ق. مدرسه «رکنیّه» را بنا کرد. در کتب تاریخ یزد، از این مدرسه و قسمتهای مختلف آن مانند رصدخانه، دارالکتب و... یادشده است.
این بقعه دارای یک در ورودی میباشد. چهار طرف حیاط، طاقنمای بزرگ آجری به چشم میخورد. در ضلع شرقی صحن، با خریدن خانه مجاور، درصدد افزودن فضای بقعه بر آمدهاند. بدنه دیوار صحن با آجر پوشیده شده است. کف صحن و داخل بقعه با آجر مفروش شده است. طرفین سردر ورودی بقعه سید رکنالدین از جهت شمال، دارای دو صفحه میباشد که هر یک از دو غرفه تشکیل شده است. حاشیه و لچکیهای صفحهها و طاقنماها، مزین به کاشی معرق با نقوش هندسی گل و بوته اسلیمی میباشد.
سردر ورودی بقعه، مسقف به طاق آهنگ با قوسی پنج و هفت و سه طاقنمای گچیبری رسمی بندی میباشد که طاقنمای میانی بزرگتر است. در چوبی مشبک، ما را به داخل بقعه هدایت میکند. در ضلع جنوب، محراب که مزین به رسمی بندی گچبری شده، مقرنس کاشیکاری شده، نقوش گل و بوته کتیبه به خط ثلث میباشد، دیده میشود.
در طرفین محراب، طاقنماهایی با ترنجهای گچبری و کتیبه ثلث و در ضلعهای غربی و شرقی و شمالی، طاقنماهای مزین به ترنج گچبری شده و کتیبه ثلث، جلب توجه میکند. درون بقعه با گچبریهای نغز و نقشهای رسمی لاجورد وزر آراسته است. آهیانه گنبد، مزین به شمسه بسیار زیبا و دوازده ترنج میباشد. در قسمت فوقانی ضلع شرقی و شمالی، 3 پنجره مشبک آجری تعبیه شده است.
ازاره داخل بقعه تا ارتفاع 70/1 سانتیمتر با کاشیهای لاجوردی و سفید پوشیده شده است. خود (پوشش خارجی) گنبد دو پوسته متصل و مزین به کاشی معرق لاجوردی و آبی با نقوش هندسی و قوس شبدری کند میباشد. اربانه گنبد با کاشی معرق و خطوط بنایی و لوز آراسته شده است. نمای خارجی بقعه با آجر پوشیده شده است. بخشی از سطح پشت بام، کاهگلی و بخش دیگر، با آجر مفروش شده است.
آدرس :یزد، محله وقت الساعت در خیابان مسجد جامع، کوچه وقت الساعت
مجموعه حمام و بازار خان
نوع بنا: تاریخی
قدمت: قاجاریه ( 1299-1195 ه ق) (تاریخ میلادی: 1796-1921 م)
حمام خان:
قدمت حمام خان یا «گرمخانه نور» به سال 1212 ه. ق برمیگردد که در تاریخ 1242 ه. ق، مورد تجدید بنا و تزیینات قرار گرفته است. تزیینات حمام خان بسیار ساده بوده، بطوریکه مهمترین تزیین آن، نقاشیهای بخش شاهنشین میباشد. مساحت حمام 1170 متر مربع و زیر بنای آن 900 متر مربع میباشد. ساخت بازار خان به زمان ناصرالدین شاه قاجار بر میگردد. ساختار متفاوت موجود در آن، حکایت از ساخت تدریجی این بازار دارد.
میدان خان:
این میدان نیز در همان دوره شکل گرفته است که مشتمل بر سرای قیصر و کاروانسرا که برای استراحت و تجارت بوده و حوزه علمیه که برای درسهای حوزوی از آن استفاده میشده است.
قسمتی از بازار خان، متعلق به دوره افشاریه میباشد و قسمت دیگر آن توسط نوادگان و خود محمد تقی خان به افقی شکل گرفته است.
مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)
نوع بنا: تاریخی
قدمت: خوارزمشاهیان (491-628 ه ق) (تاریخ میلادی: 1194-1256 م)
این بنا با گنبد مرتفع، واقع در جنب بقعهی دوازده امام در محلهی فهادان، دارای نمای ساده و درب ورودی کوتاه است، اما وقتی وارد صحن شوید، بنای تاریخی با عظمتی از دوره مغول در برابر شماست. گنبد این بنا که از پای تا سر، از خشت خام ساخته شده، دارای تزیینات و آرایش گچبری نقاشی با آبرنگ طلایی و لاجوردی بوده که در حال حاضر، قسمتهایی از آن بر روی گچ سفید باقی است.
اندازه طول هر یک از اضلاع چهار دیوار گنبد 8/8 متر، ارتفاع بقعه 18 متر و فاصلهی دهنهی آن 5/9 متر است. متأسفانه از کتیبههای چهار دیوار داخل گنبد، اثر چندانی باقی نمانده است؛ و لیکن خطوط آن کوفی بوده و نظیر کارهای گنبد هشت، مدرسه شاه کمالیه و بقعهی فهادان است. شبستان مدرسه دارای محراب بوده و در اطراف صحن مدرسه رواقهایی ساخته شده که ضلع غربی آن دارای رواق بزرگتر و محراب گچی است. همچنین در میان صحن پایابی با 38 پله به عمق 2/8 متر از سطح زمین برای دسترسی به آب، بنا گردیده است.
معماری مدرسهی ضیائیه را میتوان از خصوصیات عصر مغولی قلمداد کرد. در این بنا هیچگونه تزیینات کاشیکاری به چشم نمیخورد و تنها آثار بر جای مانده آن، خشت خام بوده که این بنا را تاکنون بر پا نگاه داشته است. نمایی از زیر گنبد خانه و جزییات مربوط به آن در رابطه با شهرت این مدرسه به زندان اسکندر باید گفت كه علاوه بر روایتهایی چون گسیل گروهی از تبعیدیان اسکندر به یزد، عوامل دیگری چون ویژگیهای اقلیمی، دور دستی و دور افتادگی یزد از مراکز بزرگ و پر رفت و آمد در گذشته، موجبات روانی و تقویت این شهرت را فراهم آوردهاند. این میراث زیبا در حال حاضر دارای گنبد خانه به ارتفاع 18 متر که در قسمت بالا و دور تا دور گنبد خانه با خط کوفی تزیینی آیةالکرسی مزین گردیده است، و همچنین دارای شبستان و پایابی به ارتفاع 10 متر میباشد که روزگاری حیات انسانها در آن جاری بوده است.
آدرس: یزد، محله فهادان و در مجاورت بقعه دوازده امام
