اگر با میوه دل درد می‌گیرید...
برخی افراد با خوردن میوه دل‌درد می‌گیرند. گاهی این مشکل آن‌قدر آزاردهنده می‌شود که حتی دور مصرف هر نوع میوه را خط می‌کشند. به این ترتیب، گرچه دل‌درد تسکین می‌یابد اما در عوض دچار کمبود مواد مغذی‌ای می‌شوند که بیشتر در میوه‌ها وجود دارند. در ادامه درباره‌ی دلیل ابتلا به دل درد و ترفندهای مقابله با آن مطالبی را آورده‌ایم، با ما همراه باشید...
سوال اولی که مطرح می شود این است که چرا برخی افراد با مصرف میوه دچار دل‌درد یا دیگر مشکل‌های گوارشی می‌شوند؟
2 گروه از عوامل در این میان دخیل‌اند؛ اول اینکه در میوه‌ها قندی وجود دارد به نام فروکتوز، تمام افراد وقتی حجم زیادی از میوه که سرشار از فروکتوز است، می‌خورند دچار علائمی مانند نفخ، دل‌پیچه و اسهال می‌شوند. تقریباً 80 درصد افراد سالم جامعه نمی‌توانند بیش از 80 گرم فروکتوز در روز دریافت کنند پس مصرف مقدار زیاد میوه در صورتی که یکباره خورده شود (نه به تناوب و در طول روز) باعث بروز این علائم می‌شود. البته درصد کمی از افراد (یعنی حدود 20 درصد)، نمی‌توانند حتی 20 گرم فروکتوز را جذب و هضم کنند. به همین دلیل حتی با مصرف حجم کم میوه هم دچار علائم گوارشی می‌شوند. گروه دوم علائمی که با میوه‌ها ایجاد می‌شوند، با مشکل عدم‌تحمل دستگاه گوارش مرتبط است. این واکنش آلرژیکی به یک ماده غذایی، در یک‌چهارم تا یک‌پنجم افراد جامعه وجود دارد. برخی از این واکنش‌های حساسیتی شبیه آلرژی‌های پوستی یا تنفسی است که خیلی سریع رخ می‌دهد. یعنی فرد با مصرف ماده غذایی دچار علائمی مثل تنگی‌نفس، خارش، کهیر، تورم لب، اسهال شدید و ترش کردن می‌شود. این حالت‌ها خیلی شایع نیست. گروه شایع‌تر عدم‌تحمل‌ها، آن‌هایی است که دیرتر رخ می‌دهند و بافاصله بیش از 1 تا 2 ساعت بعد از مصرف ماده غذایی بروز می‌کنند.
احتمال بروز این علائم با مصرف کدام میوه‌ها بیشتر می‌شود؟
هر فردی بنا بر تجربه شخصی‌اش می‌تواند متوجه شود بدنش به کدام میوه یا سبزی یا ماده غذایی واکنش نشان می‌دهد. گرچه تست‌های تشخیصی و آزمون‌های خونی نیز برای تشخیص عدم‌تحمل وجود دارد. البته برخی مواد غذایی از نظر ایجاد عدم‌تحمل معروف‌تر هستند. مثلاً مواد حاوی ترکیب‌های شبه‌هیستامین مانند موز، کیوی، هندوانه و خربزه. برخی دیگر از میوه به خصوص میوه‌های تابستانی از جمله گیلاس و آلبالو نیز دارای مواد محرکی‌اند که باعث انقباض و تحریک‌های گوارشی می‌شوند.
اگر کسی به میوه خاصی عدم‌تحمل گوارشی نشان داد، باید آن را از برنامه غذایی‌اش حذف کند؟
بله، راه‌حل این مشکل اجتناب از مصرف آن ماده غذایی است.
بیشتر میوه‌های فصل تابستان سرد و تر هستند و افرادی که طبع سرد و تر
دارند، معمولاً با خوردن میوه‌هایی مثل هلو، هندوانه یا خیار دچار مشکل‌های گوارشی و حتی مشکل‌های عمومی‌تر مثل افت فشارخون، ضعف و... می‌شوند.
این افراد باید حتماً میوه‌های رسیده و شیرین بخورند و از مصرف میوه‌های کال،
ترش و میوه‌هایی که مزه مناسب ندارند، خودداری کنند
تا آخر عمر؟
با روش‌های حساسیت‌زدایی می‌توان به تدریج آن ماده غذایی را به رژیم غذایی برگرداند. اگر فردی با مصرف میوه‌ای دچار علائم حاد می‌شود، بهتر است 6 تا 9 ماه آن را از برنامه غذایی‌اش حذف و دوباره مصرف آن را از مقادیر کم شروع کند. یعنی یک دوره اجتناب و تجربه مجدد داشته باشد تا به این ترتیب بتواند آن را به برنامه غذایی خود بازگرداند اما در مورد آلرژی‌های غذایی که با کهیر، اسهال، دل‌پیچه و تهوع شدید ظاهر می‌شوند، اجتناب اصل مهم و اولیه است. این افراد بهتر است با یک متخصص در مورد رژیم غذایی‌شان مشورت کنند.
آیا علائمی که در اثر مصرف یک ماده غذایی بروز می‌کند، گذراست یا تا مدتی می‌ماند؟
بیشتر علائم گوارشی در اثر مصرف ماده آلرژی‌زا زودگذر است و در بیشتر افراد حداکثر 5 روز ادامه پیدا می‌کند اما دستگاه گوارش ساختاری زنده است و وقتی تنش به آن وارد شود، تا مدت‌ها نظم آن به هم می‌ریزد. به خصوص اگر زمینه‌های دیگری از به‌هم‌ریختگی نظم در بدن فرد وجود داشته باشد مثلاً فرد در معرض استرس باشد. زیرا استرس مشکل‌های گوارشی را طولانی‌تر می‌کند.
راه‌حل دیگری هم وجود دارد که فرد با وجود مصرف میوه مشکل‌زا دچار مشکل نشود؟
بهترین راه‌حل، پرهیز از مصرف آن میوه است. البته برخی افراد میوه‌ها را به صورت کمپوت بهتر تحمل می‌کنند زیرا هنگام پخت، برخی از ترکیب‌های غیرقابل جذب موجود که باعث نفخ، دل‌پیچه و اسهال می‌شود، حذف یا شکسته خواهند شد و برخی ترکیب‌های دیگر نظیر قندها هم تغییر شکل پیدا می‌کنند.
اگر با میوه دل‌درد می‌گیرید میوه‌ها را کمپوت کنید
برخی افراد به خصوص آن‌هایی که به بیماری‌های دستگاه گوارش مثل التهاب دستگاه گوارش یا نشانگان روده تحریک‌پذیر مبتلا هستند، تحمل هضم فیبر خام را ندارند و با مصرف میوه‌ها دچار دل‌درد و اسهال می‌شوند. اگر شما هم با مصرف میوه دچار مشکلات گوارشی می‌شوید و دوست دارید از مواد مغذی آن‌ها بهره‌مند شوید، در صورتی که مبتلا به اضافه‌وزن، دیابت یا مشکلات عروقی نیستید، توصیه می‌کنم از کمپوت برخی میوه‌ها به شکل محدود استفاده کنید چون قندهای ساده و البته فیبر پخته موجود در کمپوت، در مقایسه با قند و فیبر موجود در میوه تازه راحت‌تر به‌وسیله دستگاه گوارش تحمل می‌شود. برخی افراد می‌پرسند آیا با مصرف کمپوت هم از ویتامین‌های موجود در میوه‌ها بهره‌مند می‌شویم؟ پاسخ این است که زیست دسترسی بیشتر ویتامین‌های محلول در آب که به حرارت حساس هستند مثل B1، B2، B3، B6، B12، C، فولات و... در اثر پختن کم می‌شود اما از بین نمی‌روند. ویتامین‌های محلول در چربی هم با حرارت تغییر نمی‌کنند و از بین نمی‌روند بنابراین می‌توانیم از فواید آن‌ها بهره‌مند شویم البته به شرط اینکه آب حاصل از پخت یعنی آب کمپوت نیز مصرف شود.
اگر با میوه دل‌درد می‌گیرید، میوه‌های رسیده و شیرین بخورید
در طب سنتی برای تعیین مزاج و سرد در افراد، معیارهای مختلفی وجود دارد. یکی از معیارهایی که نه‌تنها پزشک بلکه خود فرد نیز می‌تواند با آن ماهیت مزاج را تشخیص دهد، میزان بهره بردن از گرمی یا سردی یا ایجاد ضرر با گرمی یا سردی مواد غذایی است. بعضی افراد با خوردن غذاهایی با مزاج گرم آثار مثبت آن را حس می‌کنند. این یعنی مزاج آن‌ها سرد است. با مثالی این مساله را روشن‌تر بیان می‌کنم: اگر فردی خیار، ماست یا هندوانه بخورد و به دنبال آن دچار اختلال‌های گوارشی نظیر دل‌درد، یبوست یا اسپاسم گوارشی شود، یعنی مزاج سرد دارد و اگر با خوردن فسنجان یا فلفل زیاد دچار بثورات پوستی، افزایش جوش‌های آکنه یا حتی حس افزایش حرارت بدن شود، یعنی گرم‌مزاج است. بیشتر میوه‌های فصل تابستان سرد و تر هستند و افرادی که طبع سرد و تر دارند، معمولاً با خوردن میوه‌هایی مثل هلو، هندوانه یا خیار دچار مشکل‌های گوارشی و حتی مشکل‌های عمومی‌تر مثل افت فشارخون، ضعف و... می‌شوند. این افراد باید حتماً میوه‌های رسیده و شیرین بخورند و از مصرف میوه‌های کال، ترش و میوه‌هایی که مزه مناسب ندارند، خودداری کنند. اگر کسی بعد از مصرف میوه، دچار مشکل‌های گوارشی شد، توصیه می‌شود از زنجبیل، زیره‌سبز و نبات استفاده کند. کمپوت میوه نیز می‌تواند تا حد زیادی مشکلات گوارشی را کاهش دهد. توصیه می‌شود به میوه‌ها بعد از آب‌پز یا بخارپز شدن، مقداری عسل هم اضافه کنید. خشک کردن میوه‌ها در شرایط مناسب هم می‌تواند باعث کاهش رطوبت و جلوگیری از بروز بسیاری از علائم گوارشی به خصوص ترش کردن و ریفلاکس شود.
فرآوری: مریم مرادیان نیری
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: هفته‌نامه سلامت
سمیه مقصودعلی- پرسشی از دکتر پیمان ادیبی، فوق‌تخصص گوارش
دکتر احمد ساعدی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر مهرداد کریمی، مدرس دانشگاه
مطالب مرتبط:
تا می‌توانید میوه و سبزی بخورید
مردان، میوه و سبزی بیشتری نیاز دارند
بعد از غذا میوه بخوریم یا نخوریم؟
سبزی‌ها و میوه‌ها هم کالری دارند!
