نگاه اسلام به کنترل نسل یا تکثیر آن!
طبق دیدگاه قرآن «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً غڑ وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ غڑ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیبًا» اى مردم، درباره همنوعان خود از پروردگارتان پروا کنید و حقوق یکدیگر را پاس دارید؛ همان کسى که شما را از یک تن (آدم) آفرید و همسرش را از نوع او خلق کرد، و از آن دو، مردان و زنان بسیارى را پراکنده ساخت. آرى، از خدایى که او را بزرگ و عزتمند مى دانید و به نام او از یکدیگر درخواست مى کنید، پروا بدارید و از] پایمال کردن حقوق [خویشاوندان خود نیز پروا کنید و همبستگى میان خود و آنان را محترم شمرید، که خدا بر شما نگهبان است و اعمال شما را براى پاداش و جزا محفوظ مى دارد. (نساء/1)
یکی از دلایل ضرورت فرزندآوری حفظ نسل و بقای انسان است. تمام موجودات براساس غریزه طبیعی برای حفظ نسل خود به تناسل مشغول هستند. انسان نیز علاوه بر غریزه بر مبنای فطرت و عقل به بقای نوع خود توجه دارد. این ضرورت از طریق ازدواج و فرزندآوری پاسخ داده می شود. بنابراین هر اقدامی که از تناسل جلوگیری کند مخالف فطرت انسان است.
مدتی است که تبلیغات سوئی علیه تولید مثل و فرزندآوری از سوی دشمنان داخلی و خارجی صورت گرفته است. اینان با ابزارهای خود و حتی کج فهمی های مغرضانه و یا جاهلانه در این راه گام بر می دارند.
یكى از مستمسکهایى كه برخى از مبلّغان به آن چنگ زدهاند این روایت است:
«عنِ ابْنِ علْوان عن الصّادق علیه السلام عن ابیه علیه السلام قال: قالَ رسولُ اللّه صلى الله علیه وآله وسلم: قِلَّةُ العیّالِ اَحَدُ الْیَسارَیْن[1]» از این روایت اینگونه استفاده كردهاند كه، كمىِ فرزند فضیلت دارد چون یكى از دو راحتى است. در حالی که:
اوّلا: «عیال» تنها فرزند را شامل نمیشود. كسى كه عهدهدار هزینه زندگىِ پدر و مادر و خواهران و برادران خود میباشد، عائلهمند است و علاوه بر تأمین هزینه زندگى آنان، اشتغال ذهنى و فكرى، آسایش را از او سلب میکند. كسى كه چنان عائله سنگینى دارد، باز هم نیازمند ازدواج و خواستار فرزند میباشد. زیرا داشتن فرزند، داشتن عضو است. كمى عائله - بهویژه عائلهاى غیر زن و فرزند - سبب آسایش است، نه نداشتن زن و فرزند.
ثانیاً: با اینكه روایت دلالت دارد كه كمىِ عائله یكى از دو راحتى است باز هم ائمّه هدى علیهم السلام به زیادىِ فرزند تأكید كردهاند. چرا آن بزرگواران و برگزیدگان نفرمودهاند: بچّهدار نشوید تا راحتتر باشید؟ و چرا نفرمودهاند: حالا كه بچّهدار میشوید، لااقل كمتر بچّهدار شوید تا راحتتر باشید؟ چرا با اینكه قلّت عائله باعث آسایش و راحتى است، باز هم امر به زیادى فرزند فرمودهاند؟ پس معلوم است كه با وجود راحتى در قلّت عیال، مطلوب بودن نسل و ازدیاد فرزند، به جاى خود محفوظ است. چه اینكه طبق روایات، شرع مقدّس اسلام، تناسل را مطلوب میداند، اگرچه راحتى و آسایش را سلب كند. چون: «اِنّما اَمْوالُكمْ وَ اَوْلادُكُمْ فِتْنةٌ و اللّهُ عِنْدَهُ اَجْرٌ عظیمٌ[2]»، (همانا جز این نیست كه اموال و فرزندان شما، باعث آزمایش شمایند. و نزد خداوند، پاداشى است بس بزرگ) و «الدّنیا مَحْفوفَةٌ بالبلاء[3]»، و «الجنّةُ مَحْفُوفَةٌ بِالْمَكارِهِ، وَ النّارُ محْفوفَةٌ بالشّهَوات[4]».
یكى دیگر از اظهارات عجولانه این است كه میگویند:
«... هیچ آیهاى كه جلوگیرى از باردارى را منع كرده باشد وجود ندارد، بر عكس آیات متعدّدى در قرآن كریم من جمله آیه 233 سوره بقره كه از زمان دو سال براى شیر دادن مادر به كودكش سخن به میان میآورد. در جایى میفرماید: (نباید مادر در نگهدارى فرزند به زیان افتد...) كه نشانگر توجّه به بهداشت و سلامتى مادر و توانایى او در بارور شدن و زایمان میباشد...»«كتاب بهداشت خانواده صفحه 112»
«... آیاتى مشاهده مىشوند كه اگرچه مستقیماً ارتباطى با مسأله تنظیم خانواده ندارند ولى اجراى مفاد آنها قهراً به نوعى تنظیم خانواده منجر میشود. از جمله: (وَ الْوالِداتُ یُرضِعْنَ اَولادَهُنَّ حَوْلَیْنِ كامِلَیْنِ لِمَنْ اَرادَ اَنْ یُتِمَّ الرّضاعَةَ و عَلَى المَولودِلهُ رزقُهُنَّ و كِسوَتُهُنّ بِالمَعروفِ. لایُكلّفُ نفسٌ الاّ وُسعَها. لاتضارُّ والدةٌ بِوَلدِها و لا مَولودٌلهُ بِوَلَدِهِ - سوره بقره، آیه 233» یعنى مادران 2 سال تمام فرزندان خود را شیر دهند و این براى كسى است كه بخواهد شیردادن را تمام كند. خوراک و پوشاک زنان شیرده به وجه پسندیده به عهده پدرى است كه بچّه برایش بدنیا آمده. بر هیچكس تكلیفى بیش از توانایى او نمیشود. نه هیچ مادرى به خاطر فرزندش زیان ببیند و نه هیچ پدرى....)
بنا به نظر پارهاى از صاحبنظران، قید اخیر آیه یعنى: (لاتضارّ والدة بولدها و لا مولود له بولده) نشان میدهد كه عدّه فرزندان نباید بیش از حدّ توانایى و امكانات پدر و مادر باشد و نشانه دیگرى است از تجویز ضمنى تنظیم خانواده در اسلام. چرا كه در تمام مواردى كه حاملگى متضمّن ضررى براى مادر یا پدر باشد، جلوگیرى از آن بلامانع است.»«جمعیّت و اثرات برنامه تنظیم خانواده، در تأمین سلامت مادران و كودكان»
كارشناسان ناآگاه از مسائل دینى، حتماً باور دارند كه مسلمان بودن، پیروى از قرآن و عترت پیامبر علیهم السلام است نه تنها قرآن و نه تنها یك آیه از آن. آنچه در سخنان بالا جلب نظر میکند، این است كه آیات قرآن طبق میل آقایان تفسیر شده، و این تفسیر به رأى، به «پارهاى از صاحبنظران» نسبت داده شده است! معلوم نیست كه منظور نویسنده از كلمه پاره، كیست؟ ولی فاصله گرفتن از معلّمان حقیقى قرآن و معارف اهل بیت عصمت و طهارت، سبب شده تا برخى به خود جرأت داده و قرآن را از پیش خود تفسیر كنند، و جایگاه خود را با اختیار، در آتش قرار دهند؛ زیرا نتیجه جدایى قرآن از اهل بیت پیامبر علیهم السلام، همین گمراهیهاست.
در تفسیر آیه: «لاتضارّ والدة بولدها و لا مولودله بولده و...» از مكتب پربار اهلبیت عصمت و طهارت بهره میجوییم و توجّه شما را به روایتى در این باب جلب میكنیم
«امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه فرمودند:... زنان مسلمان - شیرده - وقتى شوهرانشان میخواستند با آنها نزدیكى كنند، دست خود را به سوى شوهر بالا میبردند و می گفتند: نمیگذارم؛ چون میترسم روى بچّهام - كه الآن شیر میدهم - حامله شوم. مردان نیز - به زنانشان - چنین میگفتند كه با تو نزدیكى نمیكنم چون میترسم حامله شوى - و شیر تو قطع شود -، و من باعث قتل فرزندم - از بیشیرى - بشوم. پس خداى عزّ و جلّ نهى فرمود كه زن - به شوهرش - زیان بزند و یا مرد به زنش ضرر برساند. «كافى، ج6، ص103، ح3»
این روایت با سندهاى مختلف و معتبر در مآخذ روایی، وارد شده است. و همانگونه كه ملاحظه میفرمایید، بحث بر سر زیان رساندن زن یا مرد در اثر ترك عمل زناشویى است، و زیان جنسى ملاك است نه آنچه كه توجیه گران گفتهاند.
بنابر این، اظهارات «پاره ای صاحب نظران» در مقابل این روایت و امثال آن، محلّی از اعراب ندارد. تمام توجیهاتى كه براى آیات و روایات ذكر شده است، تقریباً حول همین چند محور دور مىزنند. و همه آنها به جهت مصالحى بیان شدهاند كه حاكى از سر فرود آوردن به شرایط بانك جهانى و صندوق بین المللى پول است، و حكایت از بی اطّلاعى گویندگان آن از علوم دین دارد. لذا این توجیهات، از ارزش علمى کافی برخوردار نیستند. به همین دلیل محلی برای بحث پیرامون آنها نیست.
از این قبیل تبلیغات سوء در زمینه كنترل موالید و ملحقات آن که براه افتاده است، بویی از حقیقت و صداقت نداشته و براى ایجاد جوّ مناسبِ این هدف، در راستای نقشه شوم استعمار است که بسیاری از مسئولان، دانسته یا ندانسته، مجری آن هستند. این در حالى است كه صهیونیزم بین الملل، براى رشد جمعیّت خود از هیچ اقدامى غفلت نمی ورزد. حتّى از بچّه دزدى!
آنگونه كه واقفید، تعداد یهودیان اسرائیل، ابتدا حدود دوهزار نفر بود. ولى به خاطر اهتمام به رشد این جمعیّت، با مهاجرت یهودیان دنیا و تأكید بر زاد و ولد در دین یهود، اسحق رابین اظهار امیدوارى كرده است كه تا سال 2000، جمعیّت اسرائیل به مرز 7 میلیون یهودى برسد. و براى تحقّق این اهداف:
«در سرزمینهاى اشغالى فلسطین به آن دسته از زوج هاى یهودى كه صاحب فرزند می شوند، و یا از تعداد فرزند بیشترى برخوردار باشند، هدایا و جوایز و امكانات ویژهاى تعلّق می گیرد.»«روزنامه جمهورى اسلامى، 20/3/1376»
اصل در اسلام کنترل است یا تکثیر؟
خداوند در قرآن میفرماید «و کذلک جعلناکم أمه وسطا لتکونوا شهداء علی الناس و یکون الرسول علیکم شهیدا» (بقره, 143).
با توجه به مفاد این آیه میتوان نتیجه گرفت که تعادل و ثبات و سلامت خانواده را باید در نظر گرفت اصل اول در اسلام تکثیر نسل و ساماندهی به این تکثیر و به نظم در آوردن اعضای خانواده است؛ بطوری که تکاملش کامل گردد و نسل صالحی به جامعه ارائه دهد.
در تعابیر روایی فقط مسأله تکثیر بدون دغدغه دینی و تربیتی نیست. قبل از تشکیل خانواده میفرماید «اختارُوا لنطفکم فَاِنّ العرقَ دساسً» (الحرالعاملی، وسایل الشیعه، 1414 ه، ج 14، ص 105). یعنی مسأله فرزندآوری و تولید نسل از جایگاه والایی برخوردار است که تمام مراتب زندگی طرفین را متأثر مینماید؛ از آن جمله انتخاب همسر و رعایت ارزش مداری زوجین برای تربیت و فرزندآوری صحیح.
روایاتی را که دلالت بر تکثیر نسل دارند
جابر از امام باقر از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود:
«ما یمنع المومن ان یتخذ اهلا لعل الله یرزقه نسمه تثقل الارض بلا اله الا الله» چه چیزى انسان مومن را از این باز میدارد که همسرى برگیرد تا شاید خداوند فرزندى براى او روزى کند که زمین را با «لا اله الا الله» آکنده سازد. (وسائل الشیعه/ج 14 / باب 1 / ص 3)
رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در جای دیگر می فرماید:
«تَناکحوا و تَناسلوا فانّی اُباهی بِکُم یوم القیامه و لو بالسّقط» ازدواج کنید و تشکیل خانواده بدهید و تولید نسل نمایید، که من در روز قیامت به شما مباهات می کنم، حتی به طفل کوچکی که سقط شده باشد. (وسایل الشیعه، ج 20، ص 14).
بنابراین تولید مثل امری پسندیده است و نسبت به آن ترغیب فراوانی شده است. از منظر دینی فرزند گلی از گلهای بهشت است.
امام صادق (علیه السلام): اِنَّ الْوَلَدَ الصّالِحَ رَیْحانَةٌ مِنْ رَیاحینِ الْجَنَّةِ فرزند شایسته، گُلى از گلهاى بهشت است. (کافى، ج6، ص 3، ح 10.)
منابع:
دفتر سازمان تبلیغات اسلامی؛ سایت ایسنا
سایت مشرق
کتب روایی
سایت پرسمان