تبیان، دستیار زندگی
ریشه اندام رویشی معمولا زیر زمینی است که مسئول اسقرار و تثبیت گیاه در خاک، جذب و انتقال آب و مواد کانی از خاک به درون پیکر گیاه است...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ریشه

ریشه

ریشه (Root) اندام رویشی معمولا زیر زمینی است که مسئول استقرار و تثبیت گیاه در خاک، جذب و انتقال آب و مواد کانی از خاک به درون پیکر گیاه است. ریشه ها معمولا به دو دسته تقسیم می شوند:

ریشه
1- ریشه های طبیعی اولیه(ریشه های حقیقی):

که از رویان منشأ می گیرند و معمولا در سراسر عمر گیاه وجود دارند، این نوع ریشه ها، سیستم ریشه ای راست را تشکیل می دهند.

ریشه

2- ریشه های نابجا:

که از ساقه، برگ و دیگر بافت ها به طور ثانوی منشأ می گیرند و ممکن است پایا یا موقتی باشند. در تک لپه ای ها ریشه ی اولیه عمر کوتاهی دارد و به زودی با یک دسته از ریشه های نابجا منشأ گرفته در بخش پایه ای ساقه چه (هیپو کوتیل) جایگزین می شود، این ریشه های نابجا را سیستم ریشه های افشان می نامند.

شکل ظاهری ریشه

چندین منطقه ی مشخص بر روی ریشه قابل تشخیص است:

1. منطقه ی کلاهک

به انتهای ریشه کلاهک گفته می شود که در حفاظت از مریستم انتهایی ریشه و هم چنین با ترشح موسیلاژ در تسهیل نفوذ ریشه به درون خاک نقش دارد. کلاهک مسئول زمین حسی ریشه است.

ریشه

2. منطقه ی مریستمی
توده ای از سلول های مریستمی در بالای منطقه ی کلاهک که فعالانه درحال تقسیم هستند و سلول های تازه تشکیل شده را به طرف کلاهک و به سوی منطقه ی نمو، هدایت می کنند.
3. منطقه ی نمو

بادراز شدن یاخته ها در این منطقه رشد طولی و سریع ررشه امکان پذیر می شود. این منطقه درست در بالای منطقه ی مریستمی قرار دارد.

ریشه
4. منطقه ی تمایز

سلول های طویل شده از منطقه نمو وارد منطقه ی تمایز یا منطقه تارهای کشنده می شوند و بافت های مختلف ریشه را تشکیل می دهند. در این منطقه، سلول های بیرونی به تارهای کشنده تمایز پیدا  می کنند. این تارها سبب افزایش سطح تماس ریشه برای جذب بیشتر آب و املاح می گردند.

ریشه
5. منطقه ی چوب پنبه ای (منطقه ریشه های فرعی)

این منطقه در بالای منطقه ی تارهای کشنده قرار دارد. با ریزش تارهای کشنده ی قدیمی، محل استقرار آن ها چوب پنبه ای می شود و در قسمت پایین تار های کشنده ی جدید تمایز می یابند. این منطقه، محل تشکیل ریشه های فرعی است.

6. منطقه یقه

حد فاصل ارتباط ریشه و ساقه را یقه گویند. در این ناحیه، مسیر دسته های آوندی ریشه تغییر کرده و با دسته های آوندی ساقه، ارتباط پیدا می کند.

انواع ریشه

از نظر عملکرد ریشه ها به انواع مختلفی به شرح زیر تقسیم می شوند:

1. ریشه های ذخیره ای: ریشه هایی مانند هویج با ذخیره ی مواد در سلول های تشکیل دهنده ی متورم و ذخیره می شوند.

2. ریشه های منقبض شونده یا کوتاه شونده: در گیاهان دارای پیاز ریزویی مانند زعفران و گلایول، این ریشه ها با انقباض و چین خوردگی سبب تثبیت و استقرار پیاز در زیر خاک می شوند.

3. ریشه های بالا رونده: در گیاهانی مانند عشقه، ریشه های نابجای چسبنده سبب چسبیدن و بالا رفتن گیاه از تکیه گاه می شوند.

4. ریشه های هوایی: در گیاهان مناطق گرمسیری و گیاهان اپی فیت (رو رست)، ریشه هایی تولید می شوند که در هوا آزادند و عمل جذب رطوبت و گاه عمل برگ را انجام می دهند.

5. ریشه های تنفس کننده: این نوع ریشه ها معمولا در گیاهان مردابی بافت می شوند. ریشه هابا خارج شدن از آب، برخلاف نیروی جاذبه ی زمین، با تشکیل پوستک در سطح شان، در تبادلات گازی شرکت کرده و از خفگی گیاه جلوگیری می کنند، مانند ریشه های تنفس کننده در گیاه حرا.

6. ریشه های فتوسنتز کننده: در برخی از گیاهان آوندی مانند سه کنجه خیز و یا شماری از ثعلب های مناطق گرمسیری ریشه های دارای کلروفیل همانند برگ ها در عمل فتوسنتز نقش دارند.

7. ریشه های نگاه دارنده یا تکیه گاهی: این ریشه ها در گیاهانی مانند ذرت، در قاعده ساقه تشکیل شده و با فرو رفتن به درون خاک، باعث ثبات و نگاهداری گیاه در خاک می گردند.

ریشه  ریشه

8. ریشه های آبزی: ریشه هایی که در گیاهان آبی یافت می شوند، ریشه های آبزی هستند. این ریشه ها بدون کلاهک و تار های کشنده هستند.


مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی