مذاکرات هسته ای به کجا می رسد؟
روز گذشته مقام معظم رهبری خیلی از ابهامات در مورد سیاست های کلی نظام در قبال مذاکرات هسته ای را از بین بردند. مهمترین نکات سخنان اخیر رهبری درباره مسائل هسته ای در جدول زیر آمده است اما باید به یک موضوع مهم اشاره کنیم.
همواره برای انجام یک مذاکره هر چند کوچک و در هر زمینه ای، باید شرایط "مذاکره" فراهم شود. اولین لازمه مذاکره، موازنه است؛ یعنی نباید یکی از طرفین خود را برتر از دیگری بداند و یا آن برتری ذاتی روی مذاکره تاثیر بگذارد. مثلا اگر قرار است دو گروه تجاری با هم مذاکره کنند هر دو گروه باید شرایط موازنه اقتصادی برقرار شود؛ یعنی یک گروه خدمات می دهد و گروه دیگر باید هزینه بدهد و هیچ گروهی برتری نسبت به دیگری ندارد. اگر این موازنه در مذاکره برقرار نباشد نتیجه غیر طبیعی ای از دل مذاکرات بیرون خواهد آمد. اگر یک طرف مذاکره بر دیگری برتری داشته باشد شرایط زورگویی حکمفرما خواهد شد و قطعا نتیجه به نفع طرف قدرتمند تمام می شود.
مقام معظم رهبری: اینکه گفته شود، تحریم ها و فشارها هزینه دستاوردهای هسته ای است، موضوع صحیحی نیست زیرا اگر موضوع هسته ای هم نبود، آنها بهانه دیگری می گرفتند، همانطور که اکنون و در حین مذاکرات، امریکاییها بهانه حقوق بشر را مطرح می کنند. اگر موضوع حقوق بشر هم حل شود آنها دنبال بهانه دیگری خواهند رفت، بنابراین تنها راه این است که به مسیر پیشرفت خود، با قدرت ادامه دهیم و زیربار حرف زور نرویم
آیا در مذاکرات هسته ای و توافق ژنو این موازنه برقرار شد؟ آیا نتیجه ای که از دل این مذاکرات بیرون آمد به نفع هر دو طرف بود یا فقط یک طرف مذاکره سود برد؟ مذاکره ایران با 6 کشور بزرگ جهان در زمستان سال گذشته درس های بسیاری را به مسوولان دستگاه دیپلماسی کشور - که سابقه بسیاری در این امر دارند- آموخت. برای روشن شدن موضوع روند مذاکرات را مرور می کنیم. مذاکرات ایران با قدرتهای بزرگ در حالی آغاز شد که هجمه فراوانی علیه فعالیتهای هسته ای شکل گرفته بود و ایران در شرایط تحریم قرار داشت. رشد منفی اقتصادی موجب شده بود که خیلی ها تصور کنند فقط تحریم آمریکا و متحدانش باعث به وجود آمدن مشکلات فراوان اقتصادی شده است. مذاکرات انجام شد و توافق اولیه حاصل. مسوولان کشور در اظهارات خود این موضوع را یک دستاورد می دانستند و واقعا هم این یک دستاورد بود چراکه تیم مذاکره کننده مقابل هنوز دقایقی از مذاکرات نگذشته بود آن روی دیگر خود را نشان دادند. هنوز فراموش نکردیم آن روزی را که وزیر خارجه آمریکا در جمع خبرنگاران به صراحت گفت حق غنی سازی هسته ای ایران را به رسمیت نشناختیم در حالی که وزیر خارجه کشورمان دقیقا برعکس این موضع گیری را داشت! از آن روز تا حالا مقامات کشورهای غربی در اظهارات خود انواع تهدیدها و توهین ها را به ملت و دولت ایران کردند و پارلمان اروپا برخلاف روح توافق ژنو در یک موضع گیری مداخله جویانه حتی مشروعیت دولت یازدهم را زیر سوال برد.
آیا اینها یک دستاورد محسوب نمی شود؟ اینکه بدانیم طرف مقابل مذاکره که اتفاقا دشمن چند دهه گذشته مان است چه برنامه هایی برای آینده دارد. اینکه بدانیم طرف آمریکایی حتی برای انتخابات بعدی ریاست جمهوری خود روی این مذارکات حساب کرده و در اظهارات خود توقف رشد هسته ای ایران را یک دستاورد می دانند. این یک دستاورد بزرگ محسوب می شود که بدانیم حتی بعد از حل مسائل هسته ای هم بهانه های بسیاری مانند حقوق بشر، انتخابات، اعدام و ... وجود دارند تا ایران را تحت فشار قرار دهند. جالب اینکه قبل از حل شدن مساله هسته ای طرف غربی بهانه های دیگر را آغاز کرده و به راحتی در مسائل داخلی کشور دخالت می کند. اینها دستاورد نیست؟
مذاکرات ایران با قدرتهای بزرگ در حالی آغاز شد که هجمه فراوانی علیه فعالیتهای هسته ای شکل گرفته بود و ایران در شرایط تحریم قرار داشت. رشد منفی اقتصادی موجب شده بود که خیلی ها تصور کنند فقط تحریم آمریکا و متحدانش باعث به وجود آمدن مشکلات فراوان اقتصادی شده است. مذاکرات انجام شد و توافق اولیه حاصل. مسوولان کشور در اظهارات خود این موضوع را یک دستاورد می دانستند و واقعا هم این یک دستاورد بود چراکه تیم مذاکره کننده مقابل هنوز دقایقی از مذاکرات نگذشته بود آن روی دیگر خود را نشان دادند
مقام معظم رهبری در سخنان اخیر خود دقیقا به همین موضوع اشاره کردند و از همان روزهای ابتدایی مذاکرات مدام به این موضوع تاکید می کردند. ایشان در سخنان روز گذشته نیز این مسائل را یادآور شدند و گفتند: "اینکه گفته شود، تحریم ها و فشارها هزینه دستاوردهای هسته ای است، موضوع صحیحی نیست زیرا اگر موضوع هسته ای هم نبود، آنها بهانه دیگری می گرفتند، همانطور که اکنون و در حین مذاکرات، امریکاییها بهانه حقوق بشر را مطرح می کنند. اگر موضوع حقوق بشر هم حل شود آنها دنبال بهانه دیگری خواهند رفت، بنابراین تنها راه این است که به مسیر پیشرفت خود، با قدرت ادامه دهیم و زیربار حرف زور نرویم."
حالا ایران به این دستاورد دست یافته و اهداف طرف مقابل را می داند. دستگاه دیپلماسی کشور در آزمونی دشوار قرار گرفته است و باید با استفاده از دستاوردهای مذاکرات زمستان سال گذشته بتوانند از حقوق هسته ای ملت ایران دفاع کنند. آیا تیم مذاکره کننده برنامه جامعی برای آینده مذاکرات خواهد داشت و این آزمون را با موفقیت پشت سر خواهد گذاشت؟
بیانات رهبر انقلاب در دیدار با مسوولان و دانشمندان هسته ای در ٩٣/١/٢٠
موضوع | بیانات |
مهمترین دستاورد پیشرفتهای هسته ای کشور | تقویت اعتماد به نفس ملی عمیق در کشور و زمینه سازی برای پیشرفتهای علمی دیگر مهمترین دستاورد پیشرفت های هسته ای کشور بودند. |
مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و گروه پنج بعلاوه یک | موافقت با این مذاکرات برای شکستن فضای خصمانه جبهه استکبار بر ضد ایران بود |
تداوم مذاکرات | این مذاکرات باید ادامه یابد. مذاکرات به این معنا نیست که جمهوری اسلامی ایران از حرکت علمی هسته ای خود کوتاه خواهد آمد. |
آینده هسته ای | فعالیتهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه تحقیق و توسعه هسته ای به هیچ وجه متوقف نخواهد شد و هیچیک از دستاوردهای هسته ای نیز تعطیل بردار نیست، ضمن آنکه روابط آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران نیز باید روابط متعارف و غیرفوق العاده باشد. |
مواضع غرب در قبال مذاکرات و برنامه هسته ای ایران | حتی اکنون که با توجه به حکم شرعی و عقلی و سیاسی، مسلّم شده است که جمهوری اسلامی ایران به دنبال سلاح هسته ای نیست، مقامات امریکایی هرگاه که در مورد موضوع هسته ای صحبت می کنند، با اشاره و یا تصریح، موضوع سلاح هسته ای را نیز بیان می کنند، در حالیکه خودشان هم می دانند که نداشتن سلاح هسته ای، سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران است. هدف آنها این است که با این بهانه، فضای بین المللی را بر ضد ایران حفظ کنند و بر همین اساس بود که با طراحی جدید دولت برای مذاکره درخصوص موضوع هسته ای موافقت شد تا این جوّ جهانی شکسته و ابتکار عمل از طرف مقابل گرفته شود و حقیقت نیز برای افکار عمومی دنیا مشخص شود. |
وظیفه مذاکره کنندگان | مذاکره کنندگان ایران باید بر ادامه تحقیقات و توسعه هسته ای پافشاری کنند. هیچیک از دستاوردهای هسته ای کشور قابل تعطیل شدن نیست و کسی هم حق معامله برروی آنها را ندارد و کسی هم این کار را انجام نخواهد داد. مذاکره کنندگان کشورمان هیچ حرف زوری را نباید از طرف مقابل قبول کنند و روابط آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران نیز باید بصورت متعارف و غیرفوق العاده باشد. |
وظیفه مسوولان در قبال دستاوردهای هسته ای | مسئولان باید در مورد دستاوردهای هسته ای تعصب داشته باشند. اگر برخی تصور می کنند هزینه دستاوردهای هسته ای، تحریم ها و فشارها بوده است، باید گفت: قبل از بهانه هسته ای نیز، تحریم و فشار بر ضد ایران وجود داشته است. در آن زمانی که بهانه هسته ای وجود نداشت یک دادگاه غربی، رئیس جمهور ایران را محاکمه غیابی کرد که البته اکنون به دلیل اقتدار ملی کشور، جرأت چنین کاری را ندارند |
تحریم ها و دستاوردهای هسته ای | اینکه گفته شود، تحریم ها و فشارها هزینه دستاوردهای هسته ای است، موضوع صحیحی نیست زیرا اگر موضوع هسته ای هم نبود، آنها بهانه دیگری می گرفتند، همانطور که اکنون و در حین مذاکرات، امریکاییها بهانه حقوق بشر را مطرح می کنند. اگر موضوع حقوق بشر هم حل شود آنها دنبال بهانه دیگری خواهند رفت، بنابراین تنها راه این است که به مسیر پیشرفت خود، با قدرت ادامه دهیم و زیربار حرف زور نرویم. |
آینده مذاکرات | اگر موضوع حقوق بشر هم حل شود آنها دنبال بهانه دیگری خواهند رفت، بنابراین تنها راه این است که به مسیر پیشرفت خود، با قدرت ادامه دهیم و زیربار حرف زور نرویم. |
محسن جندقی
بخش سیاست تبیان
