تبیان، دستیار زندگی
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «همانا بر صالحان سخت گرفته می شود. به تحقیق رنجی به مؤمن نمی رسد، از یک تیغ باشد تا بالاتر از آن، مگر آن که خطایی را از او پاک می کند و او را درجه ای بالاتر می برد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

امتحان امتهای قبل از اسلام

حضرت نوح

مقدمه

خداوند در آفرینش انسان اهدافی چون رسیدن به مقام عبودیت و تکامل انسانی را در نظر گرفته است .با این حال در این سیر تکاملی و حرکت او به سوی عبودیت موانعی وجود دارد که باید با آزمایش های گوناگون دست و پنجه نرم کند تا از آنها سرافراز بیرون آید و به مقامی که شایسته آن است برسد.ابتلا و امتحان واژه هایی هستند که از سنت های مهم و تغییرناپذیر الهی حکایت می‎کنند و شامل حال همه انسان ها در همه اعصار و حتی تمامی انبیاء و اولیای الهی می گردد.

در این مقاله از موضوع ابتلا دو بحث، «ابعاد گوناگون بلا» و «اقوامی که در گذشته مورد آزمایش قرار گرفته اند» مورد بررسی قرار می گیرد:

ابعاد گوناگون بلاء

بلا و امتحان در روایات جنبه های مختلفی دارد که اگر به این جنبه ها توجه شود، مسیر زندگی بشر عوض خواهد شد و از درد و رنج، ناله و فریاد نمی کند؛ بلکه خدا را سپاس می گوید.

1. بلاء؛ آزمون تکامل

مهم ترین جنبه بلاها، خاصیت رشد دهندگی آن هاست. در حالت آسایش و راحتی، قابلیت های نهفته انسان پرورش نمی یابد.

شهید مطهری (ره): «زشتی ها مقدمه وجود زیبایی ها و آفریننده و پدیدآورنده آن ها هستند.» (مطهری،1/174) به همین جهت قرآن فرمود: «همانا انسان را در رنج و سختی آفریدیم.» (بلد/4)

شهید مطهری در این زمینه می فرماید:

«این خصوصیت مربوط به موجودات زنده بالاخص انسان است که سختی ها و گرفتاری ها، مقدمه کمال ها و پیشرفت هاست. ضربه ها، جمادات را نابود می سازد و از قدرت آنان می کاهد؛ ولی موجودات زنده را تحریک می کند و نیرومند می سازد؛ بس زیادت ها که اندر نقص هاست. مصیبت ها و شدائد، برای تکامل بشر ضرورت دارد، اگر محنت ها و رنج ها نباشد، بشر تباه می گردد.» (مطهری، مجموعه آثار، ج1ص176)

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «همانا بر صالحان سخت گرفته می شود. به تحقیق رنجی به مۆمن نمی رسد، از یک تیغ باشد تا بالاتر از آن، مگر آن که خطایی را از او پاک می کند و او را درجه ای بالاتر می برد

2. بلا و تطهیر گناهان

جنبه دوم بلایا و شدائد، پاک کردن گناهان و لغزش های انسان است. ممکن است انسان دچار لغزش هایی شده باشد که پیامدهای تلخی به دنبال آورد. ماندن آنها برای آخرت خیلی سخت است. اگر بتوان آنها را در این دنیا تسویه کرد موقعیت ممتازی است. این کار به وسیله بلاها و شدائد صورت می گیرد.

امام باقر (علیه السلام) می فرماید: وقتی آیة «من یعمل سوءاً یجز به» نازل شد، هرکس عمل بدی انجام دهد کیفر آن را می بیند. بعضی از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفتند: آیه ای از این سخت تر نیست. پس پیامبر (صلی الله علیه و آله)  به آنان فرمود: آیا در اموال و جان ها و خانواده تان دچار مصیبت نمی شوید؟ گفتند: بله. حضرت فرمود: این از آن چیزهایی است که خداوند به وسیله آن، برای شما حسنه می نویسد و به وسیله آن بدی ها را محو می کند.

3. بلا و ترفیع درجه

همیشه بلاها به معنای گنه کار بودن فرد نیست. گاهی خداوند برای این که درجه کسی را بالا ببرد، او را مبتلا می سازد. اینجاست که راز ابتلای انبیا و اولیای الهی مشخص می شود. بلاها برای آن ها که از مقام عصمت برخوردارند، پاک کننده نیست، ترفیع دهنده است.

روزی پیامبر (صلی الله علیه و آله) به شدت بیمار شد به گونه ای که از شدت درد، به خود می پیچید و می نالید. عایشه که از این وضع در شگفت شده بود گفت: اگر بعضی از ما این کار را می کرد، به او خرده می گرفتی.

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «همانا بر صالحان سخت گرفته می شود. به تحقیق رنجی به مۆمن نمی رسد، از یک تیغ باشد تا بالاتر از آن، مگر آن که خطایی را از او پاک می کند و او را درجه ای بالاتر می برد.

مادر حضرت موسی

اقوامی که آزمایش شده اند

قرآن، علاوه بر آن که آزمایش شدن مردمان عصر قبل از پیامبر اسلام را به طور کلی ذکر می کند و می فرماید:(وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ)(عنکبوت/3)

«ما کسانی را که پیش از شما بودند آزمایش نمودیم

آزمایش شدن بعضی از اقوام گذشته را نیز صراحتاً قید نموده است که عبارت است از:

1. قوم صالح(إِنَّا مُرْسِلُو النَّاقَةِ فِتْنَةً لَهُمْ) (قمر/27)

«ما (ناقه) را برای آزمایش آن ها می فرستیم. »

2. قوم فرعون

(وَلَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَجَاءَهُمْ رَسُولٌ كَرِیم)(دخان/17)

«ما قبل از این ها قوم فرعون را آزمودیم و رسول بزرگواری به سراغ آن ها آمد

3. بنی اسرائیل

(وَإِذْ نَجَّیْنَاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ یُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَیَسْتَحْیُونَ نِسَاءَكُمْ وَفِی ذَلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِیم) (بقره/49)

«پسران شما را سر می بریدند و زنان شما را (برای کنیزی) نگه می داشتند، و در این آزمایش سختی از طرف پروردگار برای شما بود

ممکن است انسان دچار لغزش هایی شده باشد که پیامدهای تلخی به دنبال آورد. ماندن آنها برای آخرت خیلی سخت است. اگر بتوان آنها را در این دنیا تسویه کرد موقعیت ممتازی است. این کار به وسیله بلاها و شدائد صورت می گیرد

4. پیروان طالوت

(فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِیكُمْ بِنَهَر ...)(بقره/249)

«و هنگامی که طالوت (به فرماندهی لشکر بنی اسرائیل منصوب شد) و سپاهیان را با خود بیرون برد، به آنها گفت خداوند شما را به وسیلة یک نهر آب آزمایش می کند

5. پیروان پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)

(وَمَا جَعَلْنَا الرُّۆْیَا الَّتِی أَرَیْنَاكَ إِلا فِتْنَةً لِلنَّاس)(أسراء/60)

«ما آن رۆیایی را كه به تو نشان دادیم فقط برای آزمایش مردم بود

این آیه اشاره به جنگ احد است.

نتیجه

در این مقاله از موضوع ابتلا «ابعاد گوناگون بلا» و «اقوامی که در گذشته مورد آزمایش قرار گرفته اند» را مورد بررسی قرار دادیم به یاری خدا در مقالات بعدی با همین موضوع مباحث دیگری را تقدیم شما عزیزان می کنیم.

بخش اعتقادات شیعه تبیان


منابع:

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ـ دانشنامه موضوعی قرآن (مطلبی از عبدالعلی پاكزاد )

سایت مدرسه علمیه الزهراء(خمینی شهر)

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.